Przedawnienie roszczeń a wpis do BIG
Instytucja przedawnienia została uregulowana w art. 117 Kodeksu cywilnego, gdzie ustawodawca wprost wskazuje, iż po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Instytucja ta ma na celu motywować uprawnionego do możliwie szybkiego dochodzenia swoich praw. Stan niepewności prawnej, istniejący jeśli podmiot, któremu przysługuje prawo nie realizuje tego uprawnienia, jest niekorzystny dla podmiotu obowiązanego (dłużnika). Możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika ma mobilizować uprawnionego do dochodzenia swych praw, przewidując negatywne skutki prawne w przypadku zaniechania ich realizacji. Ratio legis instytucji przedawnienia stanowi też postulat "pewności obrotu", któremu stoi na przeszkodzie "istnienie trwałych i nierozwiązywalnych stosunków prawnych" (tak wyr. TK z 1.9.2006 r., SK 14/05) oraz trudności dowodowe, powstające w wyniku upływu czasu.
Przedawnieniu podlegają jedynie roszczenia o charakterze majątkowym. Skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia powoduje, że roszczenie przekształca się w roszczenie naturalne. Roszczenie naturalne jest niezaskarżalne, co oznacza, że nie można dochodzić jego spełnienia przed sądem, jednak jeśli zostanie spełnione dobrowolnie przez dłużnika nie można żądać zwrotu świadczenia jako nienależnego (art. 411 pkt 3 KC). Aby dłużnik mógł odmówić zaspokojenia roszczenia, koniecznym jest podniesienie przez niego zarzutu przedawnienia. Bez podniesienia przez zobowiązanego zarzutu przedawnienia sąd nie może z urzędu uwzględnić upływu przedawnienia. Jednakże, należy pamiętać, że wskutek przedawnienia zobowiązanie nie wygasa, a jedynie się przekształca.
Zgodnie z art. 14 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy o kredyt konsumencki oraz umów, o których mowa w art. 1871 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.);
2) łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni;
3) upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu - na adres miejsca zamieszkania, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Ustawa stanowi jedynie, iż biuro nie przyjmuje informacji gospodarczej o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem przekazanej niezgodnie z powyższymi przesłankami oraz przekraczającej zakres określony w ustawie. Ustawodawca w żaden sposób nie reguluje kwestii przedawnienia w tym zakresie. W związku z powyższym nawet jeśli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia w postępowaniu sądowym i powództwo wierzyciela zostanie w ten sposób oddalone, to i tak nie spowoduje to powstania obowiązku po stronie wierzyciela do usunięcia informacji o zadłużeniu konsumenta z biura informacji gospodarczej. Innymi słowy, ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych nie daje narzędzi prawnych do usunięcia z rejestru dłużnika, którego zobowiązanie się przedawniło, bowiem zobowiązanie to nadal istnieje, lecz jako wyłącznie naturalne.
Na marginesie dodać należy, iż kwestia umieszczania w rejestrze biur informacji gospodarczej przedawnionych roszczeń majątkowych została dostrzeżona przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który skierował swoje wystąpienie do Ministra Gospodarki poddając w wątpliwość omawianą praktykę.
Aleksandra Mikołajczyk
Radca prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?