Rozpoczynanie działalności gospodarczej na Ukrainie

Konsekwencją powyższego jest rosnące zainteresowanie Klientów naszej Kancelarii otwieraniem działalności gospodarczej na Ukrainie. Dzięki znajomości języków ukraińskiego i rosyjskiego u niektórych członków naszego zespołu oraz współpracy prawników z Ukrainy (w szczególności ze Lwowa i Kijowa) pomagamy naszym Klientom w stawianiu pierwszych kroków za wschodnią granicą.

Istnieją trzy podstawowe i najczęściej wybierane formy rozpoczęcia działalności gospodarczej na Ukrainie przez cudzoziemców: 1) założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ТОВ (TOW) – Товариство з обмеженою відповідальністю), 2) otworzenie przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego (Постійне представництво іноземної компанії – stałe przedstawicielstwo spółki zagranicznej), 3) założenie jednoosobowej działalności gospodarczej (ФОП (FOP) – Фізична особа-підприємець, czyli osoba fizyczna-przedsiębiorca). Niniejszy tekst krótko porówna pierwszą i drugą z wyżej wymienionych form prowadzenia działalności – jednoosobowa działalność gospodarcza co do zasady może zostać założona tylko przez osobę posiadającą rezydencję podatkową na Ukrainie, co z reguły nie wchodzi w rachubę dla przeważającej części polskich przedsiębiorców ze względu na konieczność wykazania przed fiskusem, że przebywa się na Ukrainie przez co najmniej 183 dni w roku.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prawa ukraińskiego

 Kapitał

Zasady ustrojowe dotyczące TOW nie różnią się w zasadzie od polskiej sp. z o.o. – zasadniczo bowiem może ona podejmować każdy rodzaj działalności, obejmuje się w niej udziały (z tą różnicą, że nie istnieje minimalna wartość kapitału zakładowego – w Polsce jest on na poziomie 5.000 zł), konieczne jest, by zatrudniała ona dyrektora (odpowiednik prezesa zarządu).

Formalności

Dyrektor – przynajmniej na etapie tworzenia spółki – musi być Ukraińcem. Cudzoziemcy mają prawo objąć to stanowisko, jednak wiąże się to z koniecznością uzyskania dla tej osoby zezwolenia na pracę i pobyt na Ukrainie, co nie jest możliwe, dopóki pracodawca takiej osoby (zakładana spółka) nie powstanie. Proces rejestracji TOW od momentu przygotowania kompletu informacji potrzebnych do jej założenia (podanie nazwy firmy i wielkości kapitału zakładowego, adresu na Ukrainie, pod którym znajdować się będzie (faktycznie lub wirtualnie – tzw. adres prawny) siedziba spółki) i przygotowania odpowiednich dokumentów nie powinien trwać dłużej niż tydzień. Również opłata za rejestrację jest stosunkowo niska – 170 UAH.

Podatki

TOW może zarejestrować się jako podatnik VAT po uzyskaniu odpowiednich przychodów lub pod warunkiem posiadania kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 300.000 UAH. Przedsiębiorstwo działające jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady opodatkowane jest podatkiem dochodowym (w 2015 roku na poziomie 18%). Z kolei od wynagrodzeń pracowników pracodawca zobowiązany jest odprowadzać podatek od dochodu osób fizycznych w wysokości 18%. Wydatki te należy dodatkowo powiększyć o składki na świadczenia socjalne, obliczane na podstawie kosztów pracodawcy, poniesionych na wynagrodzenie danego pracownika (32% na ubezpieczenie emerytalne, 4% na ubezpieczenie społeczne, 1,5% na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia).

Finansowanie działalności spółki

Zasadniczym źródłem dochodu spółki powinno być wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez nią usług lub produkowanych towarów. Działalność spółki może jednak być także finansowana za pomocą pożyczek, udzielanych przez jej spółkę-matkę. Udzielenie takiej pożyczki wiąże się jednak z koniecznością uzyskania indywidualnego zezwolenia od Banku Narodowego Ukrainy. Dodatkowym źródłem kapitału mogą być dopłaty na kapitał zakładowy spółki – wymagają one jednak zmiany umowy spółki i rejestracji tego faktu w organie rejestrowym.

Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego

Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego jest w zakresie swojej działalności ograniczone w porównaniu do TOW – może ono bowiem prowadzić działalność wyłącznie w zakresie rodzajów działalności wyszczególnionych dla przedsiębiorstwa głównego (określonych na podstawie ukraińskiego odpowiednika kodów PKD – КВЕД (коди видів економічної діяльності – kody rodzajów działalności gospodarczej)). Przedstawicielstwo może występować w formie niekomercyjnej (prowadzi działalność nie w celu zarobkowym) lub komercyjnej.

Założenie przedstawicielstwa wymaga więcej czasu (ok. 2 miesiące) oraz nakładów finansowych (opłata za rejestrację takiego podmiotu wynosi aż 2.500 USD). Podobnie jak TOW, stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego posiada osobowość prawną. Jego podstawową zaletą i przewagą nad TOW jest możliwość zatrudniania cudzoziemców na terytorium Ukrainy bez konieczności uzyskania dla nich pozwoleń na pracę i pobyt. Istnieją również pewne ułatwienia w transferowaniu dochodów przedstawicielstwa do firmy matki. Oznacza to, że jeśli zależy nam na możliwości stosunkowo bezproblemowego zatrudniania własnych – np. polskich – pracowników w przedstawicielstwie na Ukrainie, opcja ta wydaje się bardziej korzystna.

Podsumowanie

Obie przedstawione wyżej formy działalności gospodarczej na Ukrainie podlegają takim samym podatkom i składkom, każda z nich posiada jednak odrębne, właściwe sobie cechy. W większości sytuacji, ze względu na większą elastyczność, szybkość otwarcia oraz mniejsze wydatki związane z rozpoczęciem działalności, bardziej godną polecenia formą jest TOW, jednak w pewnych przypadkach, szczególnie, gdy szybkie rozpoczęcie działalności na Ukrainie nie jest priorytetem, za to przydatne będą ułatwienia w zatrudnianiu obcokrajowców, przedstawicielstwo może być bardziej opłacalną alternatywą.

Należy pamiętać, że w obu przypadkach co do zasady na etapie zakładania spółki lub przedstawicielstwa konieczny jest wyjazd na Ukrainę w celu załatwienia wymaganych formalności. Klient może dokonać ich samodzielnie, jednak rekomendowana jest pomoc prawnika z naszej Kancelarii, względnie dokonanie tych czynności przez nas na podstawie pełnomocnictwa. Znajomość podstaw prawa ukraińskiego, języków ukraińskiego i rosyjskiego, a także specyfiki realiów tego kraju przydają się w kontaktach z urzędami, prawnikami i przedsiębiorcami ukraińskimi, dlatego też polecamy Klientom nie działać na własną rękę, otwierając się na rynki wschodnie.