Tworzenie, organizacja, zadania i źródła finansowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Bankowy Fundusz Gwarancyjny został ustanowiony w drodze ustawy z 14 grudnia 1994 r. Zgodnie z nią, BFG posiada osobowość prawną, a siedzibą Funduszu jest Warszawa.

Zadania Funduszu

Ustawa określiła zadania Funduszu, którymi są przede wszystkim nadzór i kontrola nad funkcjonowaniem systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania środków pieniężnych, a także udzielanie pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania (czyli bankom).

W zakresie podstawowych funkcji, BFG wykonuje następujące zadania:

1. w ramach funkcjonowania systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania środków pieniężnych:
   • określanie na dany rok wysokości środków wyodrębnionych przez podmioty objęte systemem gwarantowania, w związku z obowiązkiem tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych (szczegóły patrz: artykuł o obowiązkowym systemie gwarantowania środków pieniężnych),
   • wykonywanie obowiązków wynikających z gwarantowania środków pieniężnych na zasadach określonych w ustawie,
   • gromadzenie i analizowanie informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania,
   • nadzór nad umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych.
2. w ramach udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania:
   • udzielanie zwrotnej pomocy finansowej, w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności bądź na nabycie akcji lub udziałów banków,
   • nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, 
   • kontrola nad prawidłowością wykorzystania pomocy,
   • określanie wysokości obowiązkowych opłat rocznych, wnoszonych przez podmioty objęte systemem gwarantowania na rzecz Funduszu,  
   •   kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem gwarantowania, w sytuacjach określonych w ustawie.

Organy Funduszu

Ustawa wyposażyła Bankowy Fundusz Gwarancyjny w dwa organy, które działają w jego imieniu.

Rada Funduszu

Organem, który sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest Rada Funduszu. Poza kontrolą i nadzorem, do jej zadań należy:

• wykonywanie nadzoru nad działalnością Zarządu Funduszu (drugiego z organów, o którym za chwilę),
• uchwalanie planów działalności i planu finansowego Funduszu,
• przedkładanie Radzie Ministrów sprawozdania z działalności Funduszu,
• zatwierdzanie wniosków Zarządu w sprawie zaciągnięcia przez Fundusz kredytu w Narodowym Banku Polskim na spłatę środków gwarantowanych,
• określanie na wniosek Zarządu Funduszu wysokości stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz funduszu ochrony środków gwarantowanych,
• określanie zasad i form udzielania pomocy finansowej podmiotom objętym systemem gwarantowania,
• określanie zasad i form zabezpieczania i dochodzenia zwrotu środków należnych Funduszowi z tytułu udzielania pomocy,
• reprezentowanie Funduszu w jego stosunkach prawnych z członkami Zarządu, w szczególności powoływanie, zawieszanie w czynnościach i odwoływanie członków Zarządu, 
• ustalenie wysokości wynagrodzeń członków Zarządu Funduszu,
• uchwalanie regulaminu określającego organizację pracy oraz zasady i tryb działania Zarządu Funduszu.

W skład Rady wchodzi 10 osób oraz przewodniczący. Przewodniczącego Rady Funduszu powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na uzgodniony wniosek Ministra Finansów i prezesa Narodowego Banku Polskiego. Kandydat na przewodniczącego Funduszu musi być także zaopiniowany przez właściwą komisję sejmową (komisję ds. Finansów publicznych)

Poszczególni członkowie Rady wybierani są przez następujące podmioty:

• trzech - przez Ministra Finansów,
• trzech - przez Związek Banków Polskich,
• czterech - przez prezesa Narodowego Banku Polskiego

Zarząd Funduszu

Podstawowym zadaniem Zarządu jest kierowanie Funduszem i reprezentowaniem go w stosunkach z podmiotami zewnętrznymi.

Do szczególnych jego zadań należy:

• opracowywanie projektów planów działalności i planu finansowego Funduszu,
• gospodarowanie środkami Funduszu, za wyjątkiem sytuacji, w których uprawnienie to przysługuje Radzie Funduszu,
• składanie Radzie Funduszu kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności,
• składanie wniosku do Rady Funduszu o zaciągnięcie kredytu w NBP na pokrycie środków gwarantowanych.

Członków Zarządu Funduszu powołuje i odwołuje Rada Funduszu. Członkami Zarządu mogą być osoby posiadające odpowiednie wyższe wykształcenie oraz co najmniej 5-letni staż w bankowości. Zarząd składa się z 5 członków, w tym prezesa i jego zastępcy. Zarząd składa oświadczenia woli poprzez dwóch członków działających łącznie.

Finansowanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Podstawowym źródłem finansowania działalności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego są obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania. Ich wysokość jest uzależniona od wysokości stawki, określonej przez Radę Funduszu na wniosek Zarządu BFG. Obowiązkowa opłata roczna to suma iloczynów:

• stawki nie przekraczającej 0,4 proc. i sumy aktywów bilansowych oraz gwarancji i poręczeń ważonych ryzykiem oraz
• stawki nie przekraczającej 0,2 proc. i sumy ważonych ryzykiem pozostałych zobowiązań pozabilansowych z wyłączeniem linii kredytów przyrzeczonych, dla których stawka wynosi 0.

Poprzez sumę aktywów ważonych ryzykiem należy rozumieć sumę aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych, którym Komisja Nadzoru Bankowego na podstawie ustawy Prawo bankowe nadaje wyrażoną procentowo wagę ryzyka.

Natomiast kredyt przyrzeczony to wynikająca z umowy kwota zobowiązania do udzielenia kredytu, pomniejszona o kwotę wykorzystania tego kredytu.

Oprócz obowiązkowych opłat wnoszonych przez podmioty objęte systemem gwarantowania, źródłem finansowania Funduszu są:

• kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzące od podmiotów objętych systemem gwarantowania,
• dochody z oprocentowania pożyczek udzielonych przez Fundusz,
• środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej,
• środki z dotacji udzielonych na wniosek Funduszu z budżetu państwa,
• środki z kredytu udzielonego przez NBP,
• inne dochody.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z ustawowym wymogiem, przy powstaniu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, NBP oraz Minister Finansów złożyli się na potrzeby Funduszu po 50 000 000 złotych.

Fundusz zobowiązany jest sporządzać i przedstawiać Sejmowi sprawozdanie finansowe ze swojej działalności, do 31 maja każdego roku, za poprzedni rok obrotowy.

Pamiętaj, że:

• BFG ma osobowość prawną,
• głównymi zadaniami BFG jest pomoc podmiotom objętym systemem gwarantowania oraz organizacja i nadzór nad obowiązkowym i umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych,
• podstawą finansowania Funduszu jest opłata roczna, obowiązkowo wnoszona przez podmioty objęte systemem gwarantowania – tym samym Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest instytucją utrzymywaną przez banki.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. 2000 r., nr 9, poz. 131 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.