Ubezpieczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej małżonkiem rolnika - opinia prawna

20.1.2005

Stan faktyczny

Osoba prowadząca działalność gospodarczą pozostaje w stosunku małżeństwa z rolnikiem. Czy osoba ta może ubezpieczyć się w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego? Czy musi w tym celu zakończyć działalność gospodarczą?

Opinia prawna

Na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r. (Dz. U. 1991 r., Nr 7, poz. 24; tekst jednolity z dnia 7 listopada 1997 r., Dz. U. 1998 r., Nr 7, poz. 25 ze zmianami) można stwierdzić, że przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika (art. 5). Doktryna uważa, że pozycja małżonka jest równa pozycji samego rolnika.

Osoba ta może podlegać ubezpieczeniu emerytalnemu na podstawie tej ustawy na wniosek, bądź przy spełnieniu określonych warunków (wymienionych niżej) także z mocy ustawy, ale istotne jest, że nie stosuje się tych przepisów do osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury albo renty (art. 16 ust.3).

Osoba prowadząca działalność gospodarczą z mocy prawa objęta jest innym ubezpieczeniem, a mianowicie podlega ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. 1998 r.,Nr 137, poz. 887 ze zmianami). Ustawa ta mówi bowiem, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (art. 6 ust. 1 pkt. 5). Za osobę prowadzącą taką działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej (art. 8 ust. b6). Okres podlegania ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych jest ściśle określony. W przypadku działalności gospodarczej obejmuje czas od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

A więc osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąc jednocześnie małżonkiem/małżonką rolnika, nie może równocześnie podlegać ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

W przepisach nie ma natomiast przeciwwskazań, aby po zaprzestaniu działalności gospodarczej złożyć wniosek o objęcie ubezpieczeniem w KRUS.

Wręcz przeciwnie, jako współmałżonek osoba taka podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na mocy samej ustawy (bez konieczności składania wniosku) na podstawie art. 16 ust.1, który mówi, że rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, a także jego domownik (pod warunkiem, że nie jest związany z rolnikiem stosunkiem pracy i stale pracuje w gospodarstwie rolnym) podlega ubezpieczeniu na mocy ustawy. Zatem, jeżeli małżonkowie będą spełniali przesłanki wymienione wyżej oraz współmałżonek zaprzestanie prowadzenia działalności, będzie mógł podlegać ubezpieczeniu rolników. Zaprzestanie działalności jest konieczne, ponieważ w przypadku podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (np. w ZUS) nie jest możliwe podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników (art. 16)

Istnieje jeszcze możliwość przysługująca rolnikowi lub domownikowi, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej 1 rok, podejmuje pozarolniczą działalność gospodarczą nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym. Chodzi zatem o rolnika, który już podlega ubezpieczeniu w KRUS i dopiero zamierza podjąć działalność gospodarczą. Przepis ten skutkuje tym, że rolnik zachowuje prawo do podlegania nadal ubezpieczeniu w KRUS. Pojawia się również dla niego możliwość wyboru ubezpieczenia w Kasie, bądź w Zakładzie, jeżeli tylko złoży stosowne oświadczenie, że chce podlegać innemu niż ubezpieczenie społeczne rolników ubezpieczeniu społecznemu (musi oczywiście spełniać przesłanki podlegania temu innemu ubezpieczeniu). Jednak nawet w takim przypadku nie będzie możliwe równoczesne podleganie obydwu rodzajom ubezpieczenia.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Komentarze