Ulga mieszkaniowa przy nabyciu w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego

15.4.2019

Generalnie nabywający jakieś przedmioty majątkowe w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu czy polecenia testamentowego musi zapłacić podatek od spadków i darowizn. Art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn (upsd) przewiduje jednak możliwość skorzystania z tzw. ulgi mieszkaniowej.

Na czym polega ulga mieszkaniowa?

Nieodpłatne nabycie majątku przez osoby fizyczne, co do zasady, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W przewnych przypadkach określono ustawowo ulgi i zwolnienia, m.in. taką ulgą jest tzw. "ulga mieszkaniowa" określona ustawą o podatku od spadków i darowizn (zwaną dalej "upsd"). Przedmiotem tej ulgi objęte jest nabycie w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego:

własności (współwłasności) budynku mieszkalnego,
własności (współwłasności) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie,
spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie

- gdzie nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Ulga nie obejmuje nabycia w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu,zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego budynków (lokali) niemieszkalnych, użytkowych i gruntów.

Jakie osoby są uprawnione do ulgi?

Podatnicy niekorzystający ze zwolnienia w kręgu tzw. "zerowej" grupy podatkowej mogą zostać objęci przedmiotową ulgą po spełnieniu warunków uprawniających do tej ulgi.

osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej, gdy przedmiotowe nabycie nastąpiło w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
osoby zaliczone do III grupy podatkowej, gdy przedmiotowe nabycie nastąpiło w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, a osoby te sprawowały opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej 2 lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

Warunki zastosowania ulgi

"Ulga mieszkaniowa” polega na wyłączeniu z podstawy opodatkowania czystej wartości nabytego lokalu (budynku) do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110m2 jego powierzchni użytkowej. Gdy przedmiotem nabycia jest część (udziału) budynku lub lokalu mieszkalnego albo udział w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje proporcjonalnie do wielkości udziału.

W rozumieniu upsd powierzchnia użytkowa to: powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów i dźwigów). Powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40m do 2,20m zalicza się do pow. użyt. budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m – powierzchnię tę pomija się.

Ulga przysługuje podatnikom, którzy nabyli w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego budynki (lokale) mieszkalne, spełniającym łącznie następujące warunki:

w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich UE lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Norwegia, Islandia i Lichtenstein) lub miał miejsce zamieszkania na terytorium takiego państwa,
nie są właścicielami innego budynku (lokalu) mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi, przeniosą własność na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikajace z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym bądź dysponując nimi, przekażą je zstępnym lub do dyspozycji spółdzielni w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
nie są najemcami lokalu (budynku) bądź będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w tym lokalu (budynku) i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:

- od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu (budynku),
- od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu (budynku) - jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu jednego roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Zajęcie lokalu (budynku) przez osoby trzecie

Jeżeli nabyty lokal (budynek) zajmują osoby trzecie, spełnienie ww. warunków może nastąpić w okresie 5 lat od dnia nabycia; w tym wypadku zawiesza się odpowiednio bieg terminu przedawnienia do dokonania wymiaru podatku.

Oznacza to, że nabywcy budynków (lokali) nie muszą przez wskazany powyżej okres zbywać własności innych budynków (lokalu) bądź przysługujących im spółdzielczych praw mieszkaniowych. Nie muszą również rozwiązywać zawartych przez siebie umów najmu. Nie rozpoczyna również biegu 5-letni termin zamieszkiwania (potwierdzony zameldowaniem) w nabytym lokalu lub budynku.

5-letni termin jako termin prawa materialnego nie podlega odroczeniu.

Zbycie przed upływem 5 lat

Nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego:

zbycie udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego na rzecz innego ze spadkobierców,

albo

zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego ( udziału w takim prawie), jeżeli było uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie) albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym albo wybudowanym budynku (lokalu) potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Zbycie przed rozpoczęciem zamieszkiwania

Utrata ulgi nie następuje, gdy budynek (lokal) mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania, ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie 2 lat od dnia zbycia.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn;
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl