Umowy o przeniesienie praw autorskich oraz umowy licencyjne
Umowy dotyczące autorskich praw majątkowych
Umowa o przeniesienie praw autorskich polega na tym, że przenoszący prawa autorskie wyzbywa się całkowicie władztwa nad tymi prawami na rzecz nabywcy.
Umowa taka powinna zostać sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Samo zawarcie umowy nie prowadzi jeszcze do automatycznego przejścia praw autorskich na drugi podmiot, niezbędne jest bowiem jeszcze przyjęcie przez niego utworu (np. Kowalski oddaje Nowakowi zamówione przez niego dzieło, Nowak odbiera je, ogląda i dziękuje Kowalskiemu za wykonaną pracę).
Umowa licencyjna natomiast polega na zezwoleniu na korzystanie z utworu w oznaczonym zakresie. Tak więc licencjobiorca nie może rozporządzać prawami autorskimi- może jedynie korzystać z utworu.
Jeśli wyraźnie nie zaznaczono to domniemywa się, że strony zawarły właśnie umowę licencyjną a nie umowę o przeniesienie praw autorskich.
Jeśli strony umowy nie postanowiły inaczej to uważa się, że licencja jest niewyłączna, co oznacza, że licencjodawca może zawrzeć taką umową także z kimś innym. Jeśli natomiast strony zastrzegły, że licencja będzie miała charakter licencji wyłącznej to muszą zawrzeć taką umowę w formie pisemnej. Licencjobiorca wyłączny ma także prawo dochodzić roszczeń z tytułu naruszeń praw autorskich w zakresie objętych umową licencyjną.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji (np. Kowalski ustanawia licencję na rzecz Nowaka, na mocy której uzyskuje on prawo do publicznego wykonywania utworu Kowalskiego, a Nowak upoważnia inną osobę trzecią do korzystania w tym zakresie z tego utworu).
Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Jeśli w umowie strony określiły, że licencjobiorca będzie mógł korzystać z utworu przez okres więcej niż pięciu lat, to po upływie tego terminu, poczytuje się, że umowa taka została zawarta na czas nieoznaczony. Wtedy twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego (np. jeśli Kowalski wypowiada umowę 1 maja 1999 r. to umowa przestanie wiązać strony 31 grudnia 2000 r.).
O czym należy pamiętać zawierając umowę o przeniesieniu praw autorskich lub umowę licencyjną?
W przeciwieństwie do innych umów przenoszących prawa, zarówno w umowie o przeniesienie prawa autorskiego jak i umowie licencyjnej można zastrzec, że bezskuteczne będzie dalsze rozporządzenie nabytym prawem przez nabywcę lub licencjobiorcę.
Zawierając umową o przeniesienie prawa autorskiego i umowę licencyjną należy pamiętać, że umową będzie nieważna w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości (np. Kowalski przenosi prawa autorskiego do wszystkich komedii, które napisze do końca swojego życia).
Aby zawrzeć umowę o przeniesienie prawa autorskiego i umowę licencyjną należy dokładnie określić jakich autorskich praw majątkowych będzie dotyczyć. W tym celu wskazujemy tzw. pola eksploatacji (np. prawo do zwielokrotniania utworu na nośnikach DVD, CD, prawo do wprowadzenia do obrotu na obszarze Górnego Śląska, itd.). Jeśli nie określimy dokładnie pól eksploatacji to w wyniku takiej umowy nie dojdzie do nabycia praw autorskich lub ustanowienia licencji. Przykład: jeśli Kowalski zawrze w umowie z Nowakiem ogólną klauzulę o przeniesieniu wszystkich praw majątkowych to umowa taka nie wywrze skutku przeniesienia majątkowych praw autorskich.
Umowa może dotyczyć pól eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
Twórca ma prawo do zezwalania na tworzenie tzw. opracowań swoich utworów (np. opracowaniem jest tłumaczenie). Może zdarzyć się taka sytuacja, że twórca będzie zezwalał innym podmiotom na rozpowszechnianie opracowań swojego utworu pomimo, że zbył swoje autorskie prawa majątkowe do niego. Aby uniknąć takiej sytuacji nabywca praw autorskich powinien zadbać, aby w umowie znalazła się także klauzula o przeniesieniu prawa do zezwalania na rozpowszechnianie takich opracowań.
Przeniesienie praw lub ustanowienie licencji najczęściej odbywa się za wynagrodzeniem. Jeśli chcemy zawrzeć nieodpłatną umowę to trzeba to wyraźnie zastrzec w umowie. Zasadą jest też, iż twórcy należy się wynagrodzenie za każde pole eksploatacji, którego dotyczy umowa. Natomiast w razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd.
Pamiętaj, że:
-
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu (np. Kowalski sprzedaje Nowakowi swoją książkę- nie dochodzi do przeniesienia żadnych praw majątkowych).
-
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.
-
Przy zawieraniu umowy o przeniesienie prawa autorskiego i umowy licencyjnej należy pamiętać o obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku dochodowego (ustawa wprowadza 50% odliczenia kosztów uzyskania przychodów dla twórców i artystów wykonawców). Natomiast obrót nośnikami, na których utrwalone są utwory podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (w takim przypadku nie trzeba uiszczać podatku od czynności cywilnoprawnych).
Podstawa prawna
-
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 80, poz. 904 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?