Uprawnienie świadka do żądania zwrotu wydatków związanych ze stawiennictwem do sądu

Dodatkowo według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymania w miejscu wykonywania czynności sądowej.

Wniosek o przyznanie tych kosztów składa się ustnie do protokołu lub na piśmie, w terminie 3 dni od dnia zakończenia czynności z udziałem osoby uprawnionej do tych należności (art. 92 ust. 2 u.k.s.c.). To na świadku spoczywa przy tym obowiązek należytego wykazania wysokości poniesionych kosztów, zwrotu których się domaga. Sąd nie działa w tym przypadku z urzędu, zwrot kosztów nastąpić może jedynie na wniosek świadka.

Świadek powinien zostać jednak pouczony o prawie i sposobie zgłoszenia wniosku o zwrot należności oraz o skutkach niezachowania terminu ustawowego. Takie pouczenie najczęściej zawarte jest na pisemnym wezwaniu świadka do osobistego stawiennictwa w sądzie, jako wyciąg z przepisów, lub po przesłuchaniu sędzia poucza świadka o przysługującym mu prawie.

Przyznanie należności świadkowi następuje w formie postanowienia, na które przysługuje środek zaskarżenia w postaci zażalenia. Przyznaną należność należy wypłacić niezwłocznie, natomiast w przypadku niemożności niezwłocznej wypłaty należność przekazuje się przekazem pocztowym lub przelewem bankowym bez obciążania świadka opłatą pocztową lub kosztami przelewu.

Górną granicę należności, które można przyznać świadkowi za podróż stanowi wysokość kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (art. 82 ust. 2 u.k.s.c.). Przykładowo w razie podróży samochodem osobowym, zgodnie z §3 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2012 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej ( Dz. U. z 2013 r., poz. 167) pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż określona w przepisach wydanych na podstawie art. 34a ust.2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1254 oraz z 2013 r. , poz. 21), czyli np. w przypadku samochodów o pojemności silnika powyżej 900 cm3 - 0,8358 zł (§2 pkt. 1 lit. b rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy ( Dz. U. z 2002 r., nr 27, poz. 271).

Należy przy tym mieć na uwadze, że nawet w razie ewentualnego zamieszkiwania świadka poza granicami kraju i przebycia znacznego dystansu w celu stawienia się na przesłuchanie w sądzie, koszt podróży poza granicami kraju nie może zostać zwrócony świadkowi z uwagi na literalne brzmienia art. 85 ust. 2 u.k.s.c. W takiej sytuacji nawet w razie złożenia wniosku o zwrot kosztów całej podróży, możliwe będzie przyznanie zwrotu jedynie za podróż na trasie od granicy Rzeczypospolitej do miejsca czynności sądowej.

Pamiętać też trzeba, że przykładowo koszty opłaty za polskie autostrady nie podlegają już odrębnemu rozliczeniu. Koszty związane z podróżą świadka są bowiem ograniczone do wysokości kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Limit ten dotyczy wszystkich kosztów związanych z podróżą, na które składa się m.in. paliwo i opłaty za autostrady.

W odniesieniu do zwrotu zarobku lub utraconego dochodu z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, wynagrodzenie za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop, przy czym górną granicę należności stanowi równowartość 4,6 % kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa (art. 86 ust. 3 u.k.s.c.).

Świadek ma prawo żądania opisanych powyżej należności, jeżeli stawi się na wezwanie sądu, nawet gdyby nie został przez sąd przesłuchany.