Wymagania BHP dla stanowisk wyposażonych w ekrany

Pracodawca ma obowiązek w taki sposób zorganizować stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe, aby spełniały one określone minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) oraz ergonomii.

Kogo dotyczą wymagania BHP dla stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe?

Wymagania w zakresie BHP dotyczą osób zatrudnionych przez pracodawcę, w tym praktykantów oraz stażystów, użytkujących monitor ekranowy w czasie pracy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Monitor ekranowy jest to urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu.

Przepisów o BHP na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe nie stosuje się do:

• kabin kierowców ani kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
• systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
• systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
• systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy,
• kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów,
• maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.

W przypadku stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe utworzonych przed 17 listopada 2023 r. pracodawcy mieli 6 miesięcy na dostosowanie tych stanowisk do nowych minimalnych wymagań BHP. Stanowiska utworzone od 17 listopada 2023 r. muszą zaś od początku spełniać poniższe wymagania.

Co to jest stanowisko pracy w rozumieniu przepisów o BHP?

Stanowisko pracy, którego dotyczą wymagania BHP, jest to przestrzeń pracy wraz z:

• wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika,
• krzesłem i stołem,
• opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

Ocena warunków pracy oraz obowiązki informacyjne

Pracodawca ma obowiązek ocenić warunki pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe, w świetle:

• organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,
• stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,
• obciążenia narządu wzroku i układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,
• obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,
• obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy.

Ocena powinna być przeprowadzana zwłaszcza dla nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji, a także wyposażenia stanowisk pracy.

Na podstawie oceny pracodawca ma obowiązek podjąć działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń oraz uciążliwości.

Pracodawca ma obowiązek poinformować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Przerwy bądź łączenie pracy przy monitorze ekranowym z innymi pracami

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom:

• łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nieobciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała – jeśli nieprzerwana praca przy obsłudze monitora ekranowego nie przekracza 1 godziny (praktyce oznacza to częściowe powierzanie pracownikowi prac, które umożliwiają mu zmianę pozycji ciała), lub
• co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Okulary bądź szkła kontaktowe korygujące wzrok

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeśli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Pracownika na badania profilaktyczne kieruje pracodawca.

Minimalne wymagania BHP dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe

1. Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku ani nie może być źródłem zagrożeń dla pracownika.
2. W przypadku stosowania systemów przenośnych przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, stanowisko pracy powinno być wyposażone w stacjonarny monitor ekranowy lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania: znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne, obraz na ekranie powinien być stabilny, bez migotania lub innych form niestabilności, jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy, regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu.
3. Ustawienie monitora ekranowego i innych elementów wyposażenia nie powinno wymuszać niewygodnych ruchów głowy i szyi. Górna krawędź monitora ekranowego powinna znajdować się na wysokości oczu pracownika.
4. Ustawienie monitora ekranowego względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.
5. Klawiatura i mysz powinny stanowić osobne elementy wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
6. Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy.
7. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.
8. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać ergonomiczne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury. Konstrukcja stołu w szczególności powinna zapewniać: wystarczającą powierzchnię, gwarantującą łatwe posługiwanie się elementami wyposażenia stanowiska pracy i wykonywanie czynności związanych z pracą, ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem, ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.
9. Pracownik powinien mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu oraz do przyjęcia wygodnej pozycji i możliwości jej zmiany podczas pracy.
10. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa.
11. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać: dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia oraz odpowiednie wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, wyprofilowanie siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud, możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°, regulowane podłokietniki.
12. Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
13. Jeżeli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokumenty, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia i odległości od pracownika.
14. Na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.
15. Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych.
16. Stanowisko pracy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał do niego swobodny dostęp.
17. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, w szczególności: oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac, należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od monitora ekranowego, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie urządzeń eliminujących nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowisko pracy.
18. Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że będą to oprawy niepowodujące olśnienia.
19. Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy planowaniu wykonywania zadań z użyciem monitora ekranowego pracodawca powinien uwzględniać w szczególności następujące wymagania: oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania, systemy komputerowe powinny zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu, systemy komputerowe powinny gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednich dla pracownika.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r. poz. 973);
• rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 2367).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl