Zakaz konkurencji agenta w umowie agencyjnej - opinia prawna

W przypadku naruszenia któregokolwiek z postanowień zawartych w art. 15 i 16 umowy, Podagent zapłaci Agentowi karę umowną w wysokości 30 tyś zł.

Takie są zapisy umowy, pytanie moje czy w świetle obowiązującego prawa są one skuteczne? Ja jestem Podagentem, zależy mi na współpracy z bankiem X, ale przez inną firmę, tą umowę chcę wypowiedzieć, ale nie wiem czy dostanę ww zgodę. Czy taką umową mogę się skutecznie zrzec odszkodowania za powstrzymanie się od takiej działalności?

 

Opinia prawna

Z zasady swobody umów wynika, ze strony mogą kształtować łączący je stosunek prawny w sposób dowolny byle treść lub cel stosunku nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 353 ¹ kodeksu cywilnego dalej k.c.). Oceniając zawarte w zapytaniu zapisy umowy (bez możliwości zapoznania się z całością umowy łączącej Pana z Agentem) należy stwierdzić, że są one zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Co do zastrzeżenia kary umownej w przypadku naruszenia przez Pana zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej w trakcie i po zakończeniu umowy możliwość zastrzeżenia kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przewiduje art. 483 § 1 k.c. W związku z tym jest to zapis zgodny z przepisami prawa. Przepis art. 483 § 1 k.c. stanowi, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (takim zobowiązaniem jest powstrzymywanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej) nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej.

Można oczywiście rozważyć czy kara przewidziana w umowie nie jest zbyt wygórowana. Jednak o tym może rozstrzygnąć sąd w przypadku gdyby doszło do sporu między Panem a Agentem. Zgodnie bowiem z przepisem art. 484 § 2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

Co się tyczy zapisów dotyczących ograniczenia działalności konkurencyjnej, zgodnie z art. art. 764⁶ § 1 k.c. strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. Należy zauważyć, że wynagrodzenie za okres obowiązywania zakazu działalności konkurencyjnej nie jest obowiązkowe. Zgodnie, bowiem z art. 764⁶ § 3 k.c. dający zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność. W pana przypadku art. 16 ust. 2 umowy stanowi, że „za ograniczenie działalności konkurencyjnej, o którym mowa w ust.1 powyżej Podagentowi nie przysługują od Agenta ani od N żadne kwoty pieniężne”. Oznacza to, że nie przysługuje Panu żadne odszkodowanie za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej. Tak wynika z załączonych do maila zapisów umowy. Co więcej zgodnie z cytowanym wyżej przepisem bark wynagrodzenia jest dopuszczalny gdyż wynagrodzenia przysługuje agentowi chyba, że co innego wynika z umowy. W konsekwencji nie może się Pan rzec czegoś co Panu nie przysługuje w zamian za zwolnienie Pana z zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej.

Nawet jednak gdyby umowa przewidywała za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej wynagrodzenie, nie mógłby się Pan w drodze jednostronnego oświadczenia woli zrzec się odszkodowania i tym samym zwolnić się od obowiązku przestrzegania zakazu. Do tego konieczne byłoby porozumienia obu stron umowy.

Reasumując analizowane zapisy umowy (w oderwaniu od całości umowy) są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, tak w zakresie w jakim przewidują karę umowną za nie przestrzegania zakazu konkurencji jak i w zakresie w jakim nie przewidują wynagrodzenia za nałożenia na Pana obowiązku powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej.