Zmiany w przepisach dotyczących postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej

15.1.2015

Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1306) wprowadza od 31 grudnia 2014 r. zmiany dotyczące m. in. regulacji prawnej postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej.

Ustawodawca wprowadza szczegółową regulację dotyczącą postępowania, w tym wytyczne w zakrsie dokumentacji stanowiącej podstawę ogłoszenia upadłości wobec ww. osób fizycznych.

Zgodnie z nową regulacja wniosek o ogłoszenie upadłości winien zawierać następujące dane:

imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL dłużnika, a jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL - dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika;
wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty;
spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania;
listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych;
oświadczenie dłużnika, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 4914 ust. 2 i 3.

Ponadto postępowanie upadłościowe będzie można prowadzić również, wówczas gdy dłużnik posiada jednego wierzyciela. Wcześniejsza regulacja prawna nie zawierała takiego unormowania, a w praktyce pojawiały się wątpliwości co do zasadności stosowania instytucji ogłoszenia tzw. upadłości konsumenckiej gdy dochodziło do sytuacji powstania zadłużenia wyłącznie wobec jednego wierzyciela.

Z katalogu przepisów o postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, które stosuje się odpowiednio do postępowania dot. ww. upadłości wyłączono art. 13, art. 25, art. 36, art. 38, art. 40, art. 44-50, art. 55, art. 56, art. 73 ust. 5, art. 74, art. 165 ust. 1 art. 166, art. 167, art. 307 ust. 1 i art. 361 ksh.

Powyższe spowoduje, iż Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli. W przypadku gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie będzie odpowiadał wymaganiom formalnym, wniosek taki nie będzie mógł być zwrócony bez wezwania do uzupełnienia braków, nawet jeżeli dłużnika będzie reprezentował profesjonalny pełnomocnik. Powyższe niewątpliwie wpłynie na polepszenie sytuacji strony, która będzie mogła naprawić swój błąd nie ponosząc negatywnych konsekwencji w postaci zwrotu wniosku z powodu niewiedzy dotyczącej warunków formalnych złożenia prawidłowego wniosku o ogłoszenie upadłości. Sąd zwróci wniosek dopiero wówczas, gdy wniosek nie zostanie uzupełniony w terminie, po mimo wezwania do uzupełnienia jego braków formalnych.

Sąd nie będzie mógł oddalić wniosku dłużnika z tego powodu, że jego majątek nie wystarcza na zaspokojenia kosztów postępowania. W przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie będzie wystarczać na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości nie będzie płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te zostaną pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa. Ponadto upadły nie będzie związany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w 2-tygodniowym terminie od momentu powstania stanu niewypłacalności. Również upadły zostaje zwolniony z obowiązku złożenia oświadczenia o prawdziwości danych zawartych we wniosku. Nowa regulacja wyłącza instytucję zabezpieczenia na majątku dłużnika, która następowała z urzędu w chwili złożenia wniosku. Została wyłączona instytucja wstępnego zwołania zgromadzenia wierzycieli. W razie oddalenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości wnioskodawca nie będzie mógł w drodze powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości.

Wyłączenie regulacji zawartej w przepisie art. 361 powoduje, iż Sąd nie będzie mógł umorzyć postępowania upadłościowego w przypadku gdy:

majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego-komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty;
wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzenia postępowania.

Natomiast Sąd umorzy postępowanie:

na wniosek upadłego;
jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków - wówczas sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umorzy postępowanie, chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie będzie istotne lub przeprowadzenie postępowania będzie uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi;
jeżeli podstawa do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości ujawni się po ogłoszeniu upadłości.

Zmianie uległa regulacja dotycząca możliwości oddalenia wniosku upadłego o ogłoszenie upadłości. Dotychczasowa regulacja przewidywała możliwość oddalenia wniosku m. in. w przypadku, gdy niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, w szczególności w przypadku gdy dłużnik zaciągnął zobowiązanie będąc niewypłacalnym, albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą. Nowe przepisy stanowią, iż Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Ponadto Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:

w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,
ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono na podstawie przepisu art. 49120,
dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli -

chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości powinno zawierać następujące informacje:

imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL upadłego dłużnika (upadłego), a jeżeli upadły nie posiada numeru PESEL - dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
określenie, że upadły jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej;
wskazanie, że postępowanie obejmuje likwidację majątku upadłego;
4) wezwanie wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
wzywanie osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu;
wyznaczenie sędziego-komisarza oraz syndyka.

Obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości zostanie dokonane przez ogłoszenie w budynku sądowym oraz zamieszczenie w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu krajowym.

Sąd zobowiązany będzie do niezwłocznego zwrócenia się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla dłużnika o udzielenie informacji, czy dłużnik w ciągu ostatnich pięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości zgłaszał fakt dokonania czynności prawnych podlegających opodatkowaniu, oraz zasięga informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy dłużnik jest wspólnikiem spółek handlowych.

Urszula Borowicz

Komentarze