Nowy ZUS marynarzy

Marynarz płatnikiem składek

Osoba będąca marynarzem i umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, może uzyskać status marynarza i samodzielnie zgłosić się do ZUS oraz odprowadzać składki na swoje obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Żeby zgłosić się do ZUS jako płatnik składek, razem z dokumentem zgłoszeniowym ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 24 00  XX, należy złożyć kopię zaświadczenia o statusie marynarza. Takie zaświadczenie wydaje – w zależności od tego, czy marynarz skorzysta z pośrednictwa w zawarciu umowy z armatorem, czy nie – agencja zatrudnienia bądź dyrektor urzędu morskiego właściwy dla jego miejsca zamieszkania. Instytucje te w zaświadczeniu potwierdzą Twój status marynarza oraz wskażą:

• datę uzyskania statusu marynarza,
• datę rozpoczęcia pracy na statku morskim,
• datę planowanego zakończenia pracy na statku morskim.

Kopię zaświadczenia można przekazać do ZUS elektronicznie, listownie bądź osobiście.

Zaświadczenie o statusie marynarza będzie ważne przez 1 miesiąc od daty wydania, dlatego można się zgłosić do ubezpieczeń nie później niż ostatniego dnia jego ważności. Jeśli ostatni dzień ważności zaświadczenia o statusie marynarza wypadnie w dniu ustawowo wolnym od pracy lub w sobotę, to termin na zgłoszenie do ubezpieczeń upłynie następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Jeżeli marynarz zgłosi się po terminie, to ZUS nie będzie mógł objąć go ubezpieczeniami jako marynarza.

Jeżeli zaś zgłosi się w terminie, to ZUS obejmie go tymi ubezpieczeniami:

• od dnia, który jest oznaczony w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza – ale nie wcześniej niż 1 stycznia 2026 r.,
• do dnia, w którym upłynie 12 miesięcy kalendarzowych od dnia oznaczonego w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza.

ZUS nie będzie przy tym uwzględniał okresów zawieszenia. Zawieszenie statusu marynarza nie spowoduje, że dzień, w którym upłynie 12 miesięcy kalendarzowych, zostanie przesunięty.

Po upływie 12 miesięcy należy wyrejestrować się z ubezpieczeń.

Zawieszenie statusu marynarza

Marynarz może zawiesić swój status marynarza na okres nie krótszy niż 1 pełny miesiąc kalendarzowy i nie dłuższy niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym, jeśli w tym czasie nie będzie wykonywał pracy na morzu. Żeby poinformować ZUS o zawieszeniu statusu marynarza, trzeba przekazać zgłoszenie wyrejestrowania z ubezpieczeń zarówno płatnika składek, jak też ubezpieczonego.

Jeżeli marynarz zechce wznowić status, ponownie zgłoś się do ubezpieczeń (ZUS ZUA).

Na wyrejestrowanie z ubezpieczeń oraz zgłoszenie do ubezpieczeń w związku z zawieszeniem statusu marynarza jest 7 dni.

Zawieszenie statusu marynarza wskazuje się w dokumencie:

• ZUS ZWPA, wskazując jako kod przyczyny wyrejestrowania płatnika: 218 – zawieszenie statusu marynarza;
• ZUS ZWUA, wskazując jako kod przyczyny wyrejestrowania ubezpieczonego: 750 - zawieszenie statusu marynarza.

Zawieszenie statusu marynarza zgłasza się na formularzu ZUS ZWPA oraz ZUS ZWUA, z kolei wznowienie statusu marynarza zgłasza się na formularzu ZUS ZUA.

Okres zawieszenia statusu jest wyłączony z okresu, w którym marynarz podlega ubezpieczeniom. W związku z tym składki za ten okres nie są należne. Oznacza to, iż w czasie trwania zawieszenia marynarz nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ani też ubezpieczenie zdrowotne. Dla celów świadczeń okres zawieszenia będzie okresem nieskładkowym, a więc takim, który nie będzie uwzględniany przy ustalaniu prawa do świadczeń. Jeżeli marynarz jako płatnik składek na własne ubezpieczenia zawiesi status marynarza, to ZUS nie obejmie go w tym okresie ochroną ubezpieczeniową związaną ze świadczeniami pieniężnymi z tytułu choroby, macierzyństwa, wypadków przy pracy i długotrwałej niezdolności do pracy. Okresu zawieszenia nie uwzględni również przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego oraz rentowego.

Jeśli marynarz zgłosi się do ubezpieczeń w terminie, to będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. ZUS obejmie marynarza tymi ubezpieczeniami nawet wtedy, gdy będzie jednocześnie:

• wykonywał umowę o pracę nakładczą,
• wykonywał umowę zlecenia (umowę o świadczenie usług),
• prowadził pozarolniczą działalność,
• współpracował z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność bądź korzystającą z ulgi na start,
• posłem albo senatorem pobierającym uposażenie lub posłem do Parlamentu Europejskiego,
• pobierał stypendium jako słuchacz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• doktorantem otrzymującym stypendium doktoranckie,
• duchownym.

Z tych wymienionych tytułów do ubezpieczeń marynarz może się dobrowolnie zgłosić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Może też zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z marynarza na któryś z wymienionych, jednak pod warunkiem, że podstawa wymiaru składek z wybranego tytułu do ubezpieczeń w danym miesiącu będzie nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia. 

Inaczej będzie, jeżeli marynarz będzie jednocześnie pobierał zasiłek macierzyński czy zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Wtedy jako marynarz może podlegać ubezpieczeniom społecznym tylko na swój wniosek. Obowiązkowo ZUS obejmie go jedynie ubezpieczeniem zdrowotnym.

Marynarz pracownikiem lub płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia

Marynarz zatrudniony pod polską banderą może wybrać:

• czy chce, żeby armator zgłosił go do ubezpieczeń jako pracownika (wtedy będzie miał obowiązek odprowadzania składek od swojego przychodu na dotychczasowych zasadach),
• czy chce samodzielnie zgłosić się do ZUS z kodem tytułu ubezpieczenia 24 00 XX i opłacać składki na własne ubezpieczenia.

Jeżeli polski armator zgłosił marynarza do ubezpieczenia z tytułu wykonywania marynarskiej umowy o pracę, ale marynarz chce podlegać ubezpieczeniom jako marynarz (opłacać składki na własne ubezpieczenia), to musi złożyć swojemu pracodawcy oświadczenie o wyborze tytułu marynarza i przekazać kopię zaświadczenia o statusie marynarza. W takiej sytuacji pracodawca musi wyrejestrować marynarza z ubezpieczeń jako pracownika, a ten może zgłosić się samodzielnie w ZUS jako marynarz.

Jeśli marynarz dopiero rozpoczyna pracę na morzu na statku o przynależności polskiej na podstawie marynarskiej umowy o pracę, to będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy. Przed upływem 7 dni od nawiązania stosunku pracy może jednakże złożyć pracodawcy oświadczenie o zmianie tytułu do ubezpieczeń społecznych na bycie marynarzem i zgłosić się do ubezpieczeń społecznych jako marynarz.

Obowiązki rozliczeń marynarzy

Jako płatnik składek marynarz będzie miał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe), a także zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy przez 12 miesięcy. Okres ten liczy się od dnia oznaczonego w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza. Nie uwzględnia się w nim okresu zawieszenia statusu marynarza, który trwa nie krócej niż 1 miesiąc oraz nie dłużej niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, która obowiązuje marynarza, to kwota deklarowana. Nie może ona jednak być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (czyli od stycznia 2026 r. to nie mniej niż 4806 zł).

Marynarz ma obowiązek opłacić oraz rozliczyć składki za dany miesiąc do 20. dnia następnego miesiąca (a więc składki za styczeń 2026 r. opłaca i rozlicza do 20 lutego 2026 r.).

Jeżeli marynarz przekaże do ZUS pierwszorazową deklarację rozliczeniową z zadeklarowaną kwotą podstawy wymiaru składek – nie niższą niż kwota minimalnego wynagrodzenia – to kolejne dokumenty ZUS utworzymy za niego. Jeśli zaś marynarz nie przekaże do ZUS pierwszorazowej deklaracji rozliczeniowej, to ZUS nie utworzy dokumentów za niego i poinformuje go, że musi samodzielnie złożyć te dokumenty.

Opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe za wybrane miesiące od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Marynarz może wnioskować o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe za wybrane okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., jeżeli nie podlegał w tym okresie tym ubezpieczeniom. Opłacenie tych składek będzie miało wpływ na wysokość przyszłej emerytury.

Jakie warunki trzeba spełnić, żeby opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.?

Jeżeli marynarz chce opłacić składki na ubezpieczenie emerytalne oraz rentowe za okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., a tym samym zostać objęty tymi ubezpieczeniami:

• nie może we wskazanym okresie podlegać tym ubezpieczeniom,
• musi mieć status marynarza przez co najmniej 3 miesiące w każdym roku przypadającym od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. za który złoży wniosek o opłacenie składek,
• musi wystąpić do dyrektora urzędu morskiego o wydanie zaświadczenia o statusie marynarza,
• musi złożyć wniosek o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe za wybrane miesiące w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. (wniosek RMS) razem z kopią zaświadczenia o statusie marynarza,
• po otrzymaniu zgody z ZUS na opłacenie składek, musi: zgłosić się do ZUS z kodem tytułu ubezpieczeń 24 01 XX, rozliczyć składki w dokumentach rozliczeniowych oraz opłacić w terminie składki za okres wskazany we wniosku RMS.

Jak i kiedy należy złożyć wniosek?

Żeby uzyskać zgodę na opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne oraz  rentowe za wybrane okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., marynarz zobowiązany będzie złożyć wniosek RMS. Będzie go mógł złożyć w terminie od 1 stycznia 2026 r. do 31 grudnia 2027 r. w formie papierowej bądź jako załącznik do POG.

Do wniosku będzie musiał dołączyć obowiązkowo kopię zaświadczenia o posiadanym statusie marynarza przez przynajmniej 3 miesiące w każdym roku przypadającym od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., za który będzie składał wniosek. We wniosku potwierdzi, iż dołącza zaświadczenie (zaznaczy pole w bloku „Załącznik”).

Wniosek RMS i instrukcję jego wypełnienia ZUS udostępni 2 stycznia 2026 r. Marynarz powinien w nim podać m.in.:

• swoje dane,
• adres do korespondencji,
• okresy, o które wnioskuje o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a w których nie był objęty tymi ubezpieczeniami,
• deklarowaną podstawę wymiaru składek za wnioskowane okresy, która nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w danym okresie,
• załącznik – zaświadczenie o statusie marynarza.

Kto może złożyć taki wniosek?

Wniosek będzie mógł złożyć samodzielnie bądź będzie mógł w imieniu marynarza zrobić to pełnomocnik, jeżeli ma do tego stosowne umocowanie.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Składki na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe marynarz opłaci od podstawy wymiaru składek, jaką zadeklaruje we wniosku RMS. Nie może ona jednak być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie, a więc:

• w 2021r. – 2800 zł,
• w 2022 r. – 3010 zł,
• w 2023 r.:

• od 1 stycznia do 30 czerwca – 3490 zł,
• od 1 lipca do 31 grudnia – 3600 zł,

• w 2024 r.:

• od 1 stycznia do 30 czerwca – 4242 zł,
• od 1 lipca do 31 grudnia – 4300 zł,

• w 2025 r. – 4666 zł.

Obowiązek opłacenia oraz rozliczenia składek od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Jeżeli ZUS rozpatrzy wniosek marynarza pozytywnie, to uzyska on zgodę na opłacenie składek za okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. Wtedy będzie miał obowiązek rozliczyć oraz opłacić składki w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym został złożony wniosek RMS. Dokładny termin na opłacenie składek ZUS wskaże w odpowiedzi dotyczącej wniosku marynarza.

W jaki sposób marynarz dowie się, czy może opłacić składki od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.?

Informacje w sprawie wniosku ZUS udostępni marynarzowi w sposób, który ten określi we wniosku RMS:

• na jego koncie płatnika na PUE/eZUS,
• na wskazany adres do korespondencji.

Dodatkowo informacje o nowych wiadomościach w sprawie wniosku ZUS prześle na adres e-mail bądź numer telefonu, który marynarz poda na PUE/eZUS.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1083);
• ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (Dz.U. z 2023 r. poz. 2257, z późn. zm.).