Związek zakładowy w strukturach ponadzakładowych - opinia prawna

Opinia prawna

Przedstawiony stan faktyczny nie jest jednoznaczny. Konieczne jest zatem dokonanie analizy następujących wariantów:

• zakładowa organizacja związkowa (zwana w stanie faktycznym „zakładową organizacją”) przystąpiła do ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych,
• zakładowa organizacja związkowa została rozwiązana a jej członkowie przystąpili do ogólnokrajowego związku zawodowego,
• zakładowa organizacja związkowa nie została rozwiązana a jej członkowie przystąpili do ogólnokrajowego związku zawodowego.

Na wstępie tych rozważań należy zauważyć, że ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz. U. z 2001r., nr 79, poz. 854 ze zm.) nie rozstrzyga przedstawionych problemów. Z ogólnych unormowań można jednak wyciągnąć pewne wnioski. W szczególności uwagę zwraca to, że znaczną część postanowień dotyczących związku zawodowego ustawodawca pozostawia do unormowania w statutach związków. Zgodnie z art. 9 uzz statuty oraz uchwały związkowe określają swobodnie struktury organizacyjne związków zawodowych. Z analizy stanu faktycznego wynika, że Rada Związku - zgodnie ze swoimi kompetencjami - podjęła decyzję „o wstąpieniu w struktury mającej zasięg krajowy”. To wskazywałoby na przystąpienie zakładowej organizacji związkowej do ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych. W tym wypadku nie następuje rozwiązanie zakładowej organizacji związkowej, gdyż przystępuje ona do ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych jako związek zawodowy. Oznacza to również, że nie powinno nastąpić wykreślenie zakładowej organizacji związkowej w KRS.

Wskazuje Pan, że Rada Związku zamierza wystąpić ze struktur krajowych i założyć własne struktury krajowe. Skoro zaś nadal istnieje związek zawodowy, to obowiązuje go treść statutu i to ona rozstrzyga o tym, jaki organ dysponuje uprawnieniem do wystąpienia z ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych i założenia własnych struktur krajowych. Sposób wystąpienia zakładowej organizacji związkowej z ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych powinien być uregulowany w statucie ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych. Nie powinno być żadnych przeszkód w możliwości wystąpienia z takiego zrzeszenia tym bardziej, że zgodnie z art. 1 ust. 1 uzz związek zawodowy jest w swojej działalności statutowej niezależny m.in. od innych organizacji (w tym również od ogólnopolskich zrzeszeń związków zawodowych). Ograniczenia w tym zakresie byłyby również sprzeczne z zasadą swobody i dobrowolności w tworzeniu i przystępowaniu do organizacji związkowych. Nie ma tu również mowy o jakimkolwiek następstwie prawnym, gdyż przez cały czas mamy do czynienia z tą samą zakładową organizacją związkową, która wstąpiła do ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych. Taka zmiana nie niesie za sobą konieczności wypełniania na nowo deklaracji członkowskich, gdyż są one nadal aktualne.

Kolejnym z możliwych wariantów jest to, że zakładowa organizacja związkowa została rozwiązana a jej członkowie przystąpili do ogólnokrajowego związku zawodowego. Trudno byłoby mówić o przystąpieniu zakładowej organizacji związkowej do ogólnokrajowego związku zawodowego, gdyż mielibyśmy wtedy do czynienia z przystąpieniem jednego związku zawodowego do innego związku zawodowego. W tym wypadku w istocie nastąpiłoby utworzenie całkiem nowego związku zawodowego. Z analizy stanu faktycznego wynika zaś, że doszło do wstąpienia do struktury krajowej, a zatem struktura krajowa pozostała „nietknięta”. W tym wypadku powinna być podjęta przez uprawniony organ uchwała o rozwiązaniu zakładowej organizacji związkowej. Sposób przystąpienia nowych członków do ogólnokrajowego związku zawodowego reguluje jego statut. To on rozstrzyga także o strukturze organizacyjnej związku (art. 13 pkt 7 uzz) i to jego treść wpływa na dokonanie wpisu w KRS kolejnych jednostek organizacyjnych (terenowych). W takiej sytuacji wystąpienie z ogólnokrajowego związku zawodowego musi się wiązać z rezygnacją z członkostwa w tym związku. Zgoda związku nie jest oczywiście do tego potrzebna, gdyż członkostwo w niej jest dobrowolne. Z uwagi na rozwiązanie zakładowej organizacji związkowej konieczne byłoby ponowne utworzenie związku zawodowego. W tym wypadku obowiązuje normalna procedura tworzenia związku zawodowego.

Można też wyobrazić sobie sytuację, gdy zakładowa organizacja związkowa nie została rozwiązana a jej członkowie przystąpili do ogólnokrajowego związku zawodowego. Podobnie jak w pierwszym wariancie, nie następuje rozwiązanie zakładowej organizacji związkowej. Oznacza to również, że nie powinno nastąpić wykreślenie zakładowej organizacji związkowej w KRS. Jednakże decyzję o wystąpieniu z ogólnopolskiego zrzeszenia związków zawodowych powinni podjąć poszczególni członkowie związku. Założenie własnych struktur krajowych zakładowej organizacji związkowej należy do kompetentnych organów tego związku. Nie ma tu również mowy o jakimkolwiek następstwie prawnym, gdyż przez cały czas mamy do czynienia z tą samą zakładową organizacją związkową. Taka zmiana nie niesie za sobą konieczności wypełniania na nowo deklaracji członkowskich, gdyż są one aktualne.