Aktualizacja polskiego Programu Konwergencji

Rząd przyjął aktualizację Programu Konwergencji

Rada Ministrów przyjęła Program konwergencji. Aktualizacja 2020. Do 30 kwietnia zostanie on przekazany Komisji Europejskiej i Radzie UE. Zgodnie z wytycznymi KE, zawartość tegorocznej edycji Programu została ograniczona ze względu na COVID-19. Program prezentuje skutki działań antykryzysowych podjętych w związku z epidemią.

W związku z epidemią COVID-19 i niepewną sytuacją gospodarczą, Komisja Europejska zdecydowała o ograniczeniu wymogów informacyjnych dla tegorocznej edycji programów stabilności i konwergencji. Programy mają się koncentrować na działaniach wdrażanych w reakcji na epidemię. Na ich podstawie Komisja przygotuje zalecenia dla krajów w ramach Semestru europejskiego, których realizacja zapewni koordynację i odpowiedni poziom działań budżetowych wspierających gospodarkę.

Scenariusz makroekonomiczny

Wybuch epidemii i jej szybkie rozprzestrzenianie się na całym świecie oraz niezbędne działania władz mające na celu niedopuszczenie do gwałtownego przyrostu zachorowań stanowią wyzwanie dla gospodarki o nieobserwowanej dotąd skali.

W drugim kwartale 2020 r. zakładany jest silny spadek aktywności gospodarczej niemal we wszystkich głównych sektorach gospodarki. W II połowie br. oczekiwana jest odbudowa aktywności gospodarczej, lecz gospodarka nadal będzie funkcjonować w innym trybie niż przed wybuchem epidemii.

W całym 2020 r. PKB obniży się o 3,4%, po raz pierwszy od początku lat 90. Spadek zanotuje konsumpcja prywatna oraz inwestycje, zwłaszcza te poza sektorem instytucji rządowych i samorządowych. Silny spadek popytu zagranicznego na towary i usługi wpłynie na spadek eksportu. Mniejszy popyt krajowy przełoży się jednak na silniejsze ograniczenie importu. W efekcie pozytywny wkład we wzrost PKB powinien zachować eksport netto.

Wyraźne osłabienie aktywności gospodarczej przełoży się na pogorszenie sytuacji na rynku pracy. Oczekuje się jednak, że firmy będą dążyły do utrzymania zatrudnienia kosztem obniżek dynamiki płac. Zachowaniu miejsc pracy będą sprzyjały działania zaproponowane przez rząd w Tarczy antykryzysowej.

W efekcie spadku aktywności gospodarczej i pogorszenia sytuacji na rynku pracy w kolejnych miesiącach presja inflacyjna powinna być mniejsza. Zakłada się, że średnio w br. inflacja wyniesie 2,8%.

Oczekuje się, że w 2021 r. tempo wzrostu PKB przekroczy tempo spadku z tego roku. Mimo odbicia aktywności gospodarczej presja inflacyjna w przyszłym roku powinna być słabsza niż w br.

Finanse publiczne

Rada ECOFIN w marcu 2020 r. oceniła, w ślad za Komisją Europejską, że w całej UE ma miejsce poważne spowolnienie gospodarcze wywołane koronawirusem. W takich okolicznościach spełnione są przesłanki do skorzystania z tzw. generalnej klauzuli wyjścia umocowanej w unijnym Pakcie Stabilności i Wzrostu. Pozwala ona państwom w 2020 r. na tymczasowe odejście od zaleceń Rady UE dotyczących polityki budżetowej pod warunkiem, że odejście to nie zagraża stabilności finansów publicznych w średnim okresie.

Sytuacja makroekonomiczna wpłynie negatywnie na poziom dochodów podatkowych oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo, wpływy podatkowe wykazują silne tendencje procykliczne w okresie nagłej zmiany sytuacji makroekonomicznej. W związku z tym, w Programie konwergencji przewiduje się, że realny spadek tempa PKB będzie wpływał na poziom dochodów podatkowychw stopniu większym niż wynikałoby to ze zmniejszenia się baz podatkowych. W szczególności pogorszenie wpływów podatkowych, w stosunku do 2019 r., przewiduje się w VAT oraz podatkach dochodowych, tj. CIT oraz PIT w części związanej z działalnością gospodarczą. Spodziewane przyspieszenie aktywności gospodarczej w 2021 r. powinno pozytywnie oddziaływać na poziom wpływów podatkowych.

Poziom wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2020 r. zdeterminowany będzie z kolei przede wszystkim przez skalę pomocy kierowanej w Tarczy antykryzysowej do przedsiębiorstw w celu podtrzymania aktywności biznesowej oraz w celu wsparcia rynku pracy. Połączony efekt działań w reakcji na epidemię, a także ubytku dochodów podatkowych doprowadzi w br. do znaczącego pogorszenia wyniku sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz wzrostu długu sektora. Przy zaprezentowanych skutkach działań antykryzysowych, deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie z 0,7% PKB z 2019 r. do 8,4% PKB w 2020 r, dług sektora w 2020 r. zwiększy się z kolei do 55,2% PKB.

Zob.: Program konwergencji. Aktualizacja 2020

A.J.
Zespół e-prawnik.pl