Co nowego w płatnościach bezpośrednich?

5.3.2018

Nowelizacja w zakresie płatności bezpośrednich

Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw ma na celu w szczególności:

wprowadzenie zasady składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich i płatności obszarowych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) w formie elektronicznej (w przypadku gdy rolnik nie będzie w stanie złożyć wniosku w formie elektronicznej dopuszczalna będzie forma papierowa, przy czym właściwy organ będzie obowiązany przenieść informacje z wniosku papierowego na wniosek elektroniczny);
umożliwienie składania w 2018 r., zamiast wniosku o przyznanie płatności, oświadczenia, w którym rolnik potwierdzi brak zmian w porównaniu do wniosku z roku poprzedniego;
umożliwienie składania w 2018 r., zamiast wniosku o przyznanie pomocy w ramach wybranych działań obszarowych PROW, oświadczenia, w którym beneficjent potwierdzi brak zmian w porównaniu do wniosku z roku poprzedniego;
modyfikację przepisów określających procedury dla podmiotów ubiegających się o przyznanie pomocy lub pomocy technicznej oraz beneficjentów PROW w zakresie ponoszenia przez nich kosztów kwalifikowanych podlegających refundacji w ramach programu – m.in. ustanowiony został próg, powyżej którego stosowane będą zasady konkurencyjnego trybu wyboru wykonawców poszczególnych zadań w ramach realizowanych operacji, tj. równowartość 30 000 euro.

Ustawa weszła w życie 21 lutego, z wyjątkiem art. 4-6, które weszły w życie z dniem 15 lutego 2018 r.

Najważniejsze zmiany w systemie wsparcia bezpośredniego w 2018 r. w porównaniu do roku 2017

Najważniejsze zmiany w systemie wsparcia bezpośredniego w 2018 r. w porównaniu do roku 2017 to:

e-wniosek - obowiązek złożenia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich oraz płatności obszarowych w ramach PROW (płatności rolnośrodowiskowe, ekologiczne, ONW i na zalesianie), w formie elektronicznej za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus,
możliwość składania, w terminie od 15 lutego do 14 marca, oświadczeń zastępujących wnioski o przyznanie płatności, w których rolnik potwierdza brak zmian w porównaniu do wniosku z roku 2017,
zwolnienie rolników uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw z obowiązku deklarowania we wniosku o przyznanie wsparcia działek rolnych niezgłaszanych do płatności,
umożliwienie uzyskiwania płatności dla młodych rolników przez pełne 5 lat od złożenia wniosku o przyznanie tej płatności. Dotychczas okres ten był skracany o liczbę lat, które upłynęły pomiędzy rozpoczęciem działalności rolniczej a pierwszym złożeniem wniosku.

E –wniosek

Zgodnie z ustawą z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw, mającą na celu wypełnienie obowiązków nałożonych na państwa członkowskie UE, od 2018 r. wnioski o przyznanie płatności obszarowych tzn. wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich oraz płatności obszarowych w ramach PROW, tzn. płatności rolnośrodowiskowe, ekologiczne, ONW i zalesienia składa się w formie elektronicznej.

Wnioski składa się za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus udostępnonej na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR): www.arimr.gov.pl.

Do zapewnienia rolnikom pomocy technicznej w zakresie wypełniania i składania wniosków przez Internet, ustawa zobowiązuje kierownika biura powiatowego ARiMR.

W każdym biurze powiatowym ARiMR, przez cały okres naboru wniosków, będą czekały na rolników stanowiska komputerowe, z których będzie można skorzystać. Pracownicy biur powiatowych udzielą wszelkich niezbędnych porad, jak prawidłowo wypełnić i złożyć wniosek przez Internet.

Pomimo, że tak jak dotychczas przesyłany będzie rolnikowi spersonalizowany formularz wniosku w wersji papierowej, należy traktować go jedynie informacyjnie.

Składanie wniosków w formie papierowej możliwe będzie jedynie w wyjątkowych przypadkach, tzn. gdy rolnicy nie są w stanie złożyć wniosku w wersji elektronicznej i jednocześnie nie mogą skorzystać z pomocy technicznej zapewnionej przez biuro powiatowe ARiMR.

Aplikacja eWniosekPlus prowadzi rolnika przez cały proces składania wniosku. Wypełnianie wniosku rozpoczyna się od wyrysowania upraw na działkach referencyjnych (ewidencyjnych) spersonalizowanych na podstawie wniosku o przyznanie płatności na rok 2017 lub na dodanych nowych działkach referencyjnych. Po wyrysowaniu uprawy rolnik zaznacza płatność, o którą ubiega się do danej uprawy. Może dodać niezbędne załączniki, a pozostałe dane we wniosku wypełniane są automatycznie przez aplikację.

Aplikacja eWniosekPlus udostępnia rolnikom dane wygenerowane na podstawie danych z roku 2017. Personalizacji podlegają wnioskowania o płatności (poza płatnością do bydła i płatnością do krów), dane dotyczące: działek referencyjnych, działek rolnych oraz powierzchni niezgłoszonych do płatności, zatwierdzone/wyrysowane w roku 2017. Na podstawie wyrysowanych przez rolnika w kampanii 2017 geometrii działek rolnych w eWniosekPlus zostaną utworzone geometrie upraw, które dodatkowo będą ograniczone automatycznie do granic maksymalnego kwalifikowanego obszaru – MKO. Prezentowana jest także informacja, czy dany rolnik uczestniczy w systemie dla małych gospodarstw.

Ponadto, w aplikacji na bieżąco prezentowane będą podpowiedzi i komunikaty dla rolnika o stwierdzonych brakach lub błędach we wniosku. Aplikacja eWniosekPlus porówna dane deklarowane z danymi referencyjnymi między innymi w zakresie maksymalnego kwalifikowanego obszaru (MKO), jak również przeprowadzi kontrolę krzyżową powierzchni na podstawie danych graficznych z geometriami innych rolników oraz inne sprawdzenia w zakresie kompletności wniosku.

Na podstawie wprowadzonych danych, aplikacja eWniosekPlus umożliwia wydruk formularza wniosku analogicznego do wersji papierowej.

Od 2017 r. uproszczone zostały zasady logowania oraz nadawania kodu dostępu do systemu teleinformatycznego ARiMR, zgodnie z którymi wnioskowanie o nadanie kodu dostępu będzie się odbywało jedynie drogą elektroniczną poprzez rejestrację na stronie internetowej ARiMR. Rolnicy, którzy posiadają już konto w aplikacji e-Wniosek mogą zalogować się na istniejące konto. W przypadku, gdy rolnik nie posiada konta w aplikacji e-Wniosek, analogicznie jak w roku 2017, może uzyskać kod dostępu do aplikacji po uwierzytelnieniu na stronie Agencji poprzez podanie trzech danych weryfikacyjnych:

swojego numeru identyfikacyjnego (numer EP),
8 ostatnich cyfr numeru rachunku bankowego (numer rachunku bankowego zgodny z numerem w ewidencji producentów),
kwoty z ostatniego przelewu otrzymanego z ARiMR, zrealizowanego w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku – tj. w roku 2017 (w przypadku gdy rolnik w danym dniu otrzymał więcej niż jeden przelew, należy wprowadzić kwotę z największego przelewu, w przypadku braku płatności w roku 2017 należy wprowadzić wartość 0).

Po poprawnej weryfikacji system automatycznie założy konto oraz pozwoli na wprowadzenie indywidualnego hasła celem zapewnienia możliwości ponownego logowania do systemu. Do czasu uruchomienia aplikacji eWniosekPlus w marcu 2018 r. konta mogą być tworzone w aplikacji eWniosek zamieszczonej aktualnie na stronie internetowej ARiMR.

ARiMR zaleca utworzenie konta przed rozpoczęciem naboru wniosków w roku 2018.

Szczegółowe informacje dotyczące aplikacji e-WniosekPlus zamieszczone są na stronie internetowej ARiMR, na której od 12 lutego br. dostępna jest także wersja DEMO aplikacji eWniosekPlus. Wersja DEMO stanowi demonstracyjną wersję aplikacji eWniosekPlus i służy do zapoznania użytkownika z podstawową ścieżką wypełniania wniosku o przyznanie płatności w kampanii 2018. Wersja ta nie zawiera wszystkich funkcjonalności, które będą dostępne w pełnej wersji aplikacji eWniosekPlus. Funkcjonalności dostępne w wersji DEMO będą stopniowo rozszerzane do czasu uruchomienia pełnej wersji eWniosekPlus.

Wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich za 2018 r. można składać od 15 marca do 15 maja 2018 r. Możliwe jest również złożenie wniosku po tej dacie, nie później jednak niż do dnia 11 czerwca 2018 r., ale spowoduje to obniżenie kwoty płatności o 1% za każdy dzień roboczy zwłoki.

Oświadczenia zastępujące wnioski o przyznanie płatności (rozwiązanie przejściowe na rok 2018)

W okresie od 15 lutego do 15 marca 2018 r. możliwe jest złożenie – zamiast wniosku o przyznanie płatności – oświadczenia, w którym rolnik potwierdza brak zmian w porównaniu do wniosku z roku poprzedniego. Z uproszczonej procedury wnioskowania mogą skorzystać rolnicy, w gospodarstwach których nie wystąpiły żadne zmiany, które miałyby wpływ na treść składanego wniosku Oświadczenie mogą złożyć rolnicy, którzy:

1. posiadają mniej niż 10 ha gruntów ornych, a jednocześnie

2. w 2017 r. wnioskowali wyłącznie o:

jednolitą płatność obszarową,
płatność za zazielenienie,
płatność dodatkową,
płatność do powierzchni upraw chmielu,
płatność do owiec,
płatność do kóz,
płatność niezwiązaną z produkcją do tytoniu,
płatności na zalesianie
płatności ONW,

3. i nie ubiegali się o:

płatności dla młodych rolników,
płatności do powierzchni upraw roślin strączkowych na ziarno,
płatności do upraw roślin pastewnych,
płatności do powierzchni uprawy buraków cukrowych,
płatności do powierzchni uprawy ziemniaków skrobiowych,
płatności do powierzchni uprawy truskawek,
płatności do powierzchni uprawy pomidorów,
płatności do powierzchni uprawy lnu,
płatności do powierzchni uprawy konopi włóknistych,
płatności do bydła,
płatności do krów,
płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne (PROW 2014-2020),
płatności ekologiczne (PROW 2014-2020),
płatności rolnośrodowiskowe (PROW 2007-2013).

Rolnicy mogą składać oświadczenia na odpowiednim formularzu udostępnionym na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Złożenie oświadczenia oznacza wnioskowanie o te same płatności, co w roku 2017.

Zwolnienie małych gospodarstw z obowiązku deklarowania działek niezgłaszanych do płatności

Zmiany w przepisach unijnych wprowadzone na wniosek Polski dały państwom członkowskim możliwość zwolnienia rolników uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw z obowiązku deklarowania działek rolnych, w odniesieniu do których rolnicy ci nie wnioskują o płatność. Zwolnienie to pozwala zmniejszyć obciążenia administracyjne małych gospodarstw. Biorąc pod uwagę fakt, że w przypadku Polski w systemie dla małych gospodarstw uczestniczy ponad 50% beneficjentów wsparcia bezpośredniego, ograniczenie zakresu obowiązkowej deklaracji stanowi znaczne uproszczenie dla dużej grupy rolników.

Umożliwienie uzyskiwania płatności dla młodych rolników przez pełne 5 lat od złożenia wniosku o przyznanie tej płatności.

Płatność dla młodych rolników będzie przyznawana przez okres pełnych pięciu lat od roku złożenia wniosku o przyznanie tej płatności (pod warunkiem że wniosek został złożony w ciągu pięciu lat od daty rozpoczęcia działalności). Dotychczas okres ten był skracany o liczbę lat, które upłynęły między rozpoczęciem działalności przez młodego rolnika a pierwszym złożeniem wniosku o tę płatność Zmiana ta w niektórych przypadkach skutkuje zatem wydłużeniem okresu, w którym rolnik jest uprawniony do płatności dla młodych rolników.

Kilka informacji o płatnościach bezpośrednich

Rodzaje płatności realizowanych w 2018 r.

jednolita płatność obszarowa,
płatność za zazielenienie,
płatność dla młodych rolników,
płatność dodatkowa,
płatności związane z produkcją (w następujących sektorach produkcji zwierzęcej:bydło, krowy, owce, kozy oraz w następujących sektorach produkcji roślinnej: rośliny strączkowe przeznaczone na ziarno, rośliny pastewne, buraki cukrowe, ziemniaki skrobiowe, pomidory, truskawki, chmiel, len i konopie włókniste),
przejściowe wsparcie krajowe(płatność do tytoniu niezwiązana z produkcją).

Stawki poszczególnych płatności oblicza się poprzez podzielenie określonej dla danej płatności rocznej puli środków finansowych przez kwalifikującą się w danym roku do danego rodzaju płatności liczbę hektarów albo zwierząt.

Warunkiem przyznania pomocy w ramach systemu wsparcia bezpośredniego jest posiadanie przynajmniej 1 ha gruntów kwalifikujących się do płatności, przy czym minimalna powierzchnia pojedynczej działki rolnej, która może być objęta płatnościami obszarowymi, to 0,1 ha. W przypadku rolników otrzymujących wsparcie związane z produkcją do zwierząt, nie jest konieczne spełnienie wymogu powierzchniowego (minimalna wielkość gospodarstwa 1 ha), ale wówczas kwota płatności musi wynosić przynajmniej 200 EUR.

Zgodnie z przepisami unijnymi, wnioskodawcom nie przyznaje się jakichkolwiek korzyści wynikających z sektorowego prawodawstwa rolnego, w tym płatności bezpośrednich, jeżeli warunki wymagane do uzyskania takich korzyści zostały sztucznie stworzone, w sprzeczności z celami tego prawodawstwa (np. nastąpił podział gospodarstwa w celu ominięcia limitów wsparcia).

Jeśli działka rolna lub zwierzę, do których rolnik ubiega się o przyznanie płatności, stanowią przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, płatności bezpośrednie przysługują posiadaczowi zależnemu. Stosownie do art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz.459, z późn. zm.), posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Zatem, w odniesieniu do gruntów, płatności bezpośrednie przysługują osobie, która faktycznie użytkuje grunty, utrzymuje je w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (zgodnie z normami) oraz wypełnia wymogi zasady wzajemnej zgodności. Płatności nie są przewidziane dla właścicieli, którzy, dysponując jedynie tytułem własności do gruntu, nie prowadzą na nim działalności rolniczej.

W przypadku przekazania gospodarstwa, a więc np. sprzedaży czy dzierżawy, najpóźniej do dnia 31 maja danego roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności przez przekazującego gospodarstwo, płatności otrzymuje przejmujący gospodarstwo, pod warunkiem, że do dnia 30 czerwca tego roku złoży odpowiedni wniosek. Jeżeli przekazanie gospodarstwa nastąpiło po 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności przez przekazującego gospodarstwo, wówczas płatności przysługują przekazującemu, jeżeli zostaną spełnione warunki ich przyznania.

W przypadku śmierci rolnika, która nastąpiła od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia doręczenia decyzji w sprawie ich przyznania, płatności te przysługują spadkobiercy, jeżeli:

grunty, które były objęte wnioskiem o przyznanie płatności obszarowych, były w posiadaniu rolnika lub jego spadkobiercy w dniu 31 maja roku, w którym został złożony ten wniosek;
zwierzęta, które były objęte wnioskiem o przyznanie płatności do zwierząt, były w posiadaniu rolnika lub jego spadkobiercy przez okres, w jakim posiadanie zwierząt jest warunkiem przyznania tych płatności;
spełnia on warunki przyznania danej płatności.

W przypadku śmierci rolnika, która nastąpiła po doręczeniu skierowanej do niego decyzji w sprawie przyznania płatności, prawa, które przysługiwałyby spadkodawcy jako stronie postępowania, przysługują jego spadkobiercy.

Płatności bezpośrednie przyznawane są do powierzchni użytków rolnych wykorzystywanych przez cały rok kalendarzowy (z wyjątkiem przypadków działania siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych) do prowadzenia działalności rolniczej lub wykorzystywanych głównie do prowadzenia działalności rolniczej. Ponadto płatnościami mogą być objęte powierzchnie uprawnione do płatności w 2008 r., które po tej dacie przestały spełniać warunki kwalifikowalności w wyniku zalesienia i zobowiązania rolnośrodowiskowego wynikającego ze stosowania schematów pomocowych w ramach II filaru WPR.

Użytki rolne to grunty orne, trwałe użytki zielone, pastwiska trwałe lub uprawy trwałe, w tym szkółki i zagajniki o krótkiej rotacji. Zagajniki o krótkiej rotacji tworzą jednolite gatunkowo uprawy drzew z rodzajów brzoza, topola lub wierzba o powierzchni co najmniej 0,1 ha (warunkiem przyznania płatności do powierzchni tych upraw jest ponadto dokonywanie zbioru plonu w cyklu nie dłuższym niż: 10 lat w przypadku upraw brzozy i 8 lat w przypadku pozostałych upraw).

Prowadzenie działalności rolniczej polega na produkcji, hodowli lub uprawie produktów rolnych lub utrzymywaniu użytków rolnych w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających ponad zwykłe praktyki rolnicze.

Grunty uznaje się za pozostające w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy, jeżeli został na nich przeprowadzony przynajmniej jeden zabieg agrotechniczny, mający na celu usunięcie lub zniszczenie niepożądanej roślinności, w terminie do dnia 31 lipca roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności, a w przypadku gruntów, na których znajdują się cenne siedliska przyrodnicze oraz siedliska lęgowe ptaków, zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach:

„Programu rolnośrodowiskowego” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – w terminie i zakresie określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013;
„Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – w terminie i zakresie określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Na gruntach ugorowanych, które zostały zadeklarowane we wniosku o przyznanie płatności jako obszar proekologiczny, ww. zabieg agrotechniczny, mający na celu usunięcie lub zniszczenie niepożądanej roślinności, należy wykonać w terminie do dnia 31 października roku, w którym został złożony ten wniosek.

Płatnościami mogą być objęte również powierzchnie zajmowane przez elementy krajobrazu, położone w obrębie gruntów deklarowanych do płatności. Do elementów tych zalicza się elementy podlegające zachowaniu w ramach norm, a więc rowy do 2 m szerokości, drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m² oraz elementy krajobrazu, tj. powierzchnie zajęte przez nieutwardzone drogi dojazdowe, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość nie przekracza 2 m, grunty orne oraz trwałe użytki zielone, na których znajdują się pojedyncze drzewa, o ile ich zagęszczenie na hektar nie przekracza 100 drzew i działalność rolnicza na tych gruntach prowadzona jest w podobny sposób, jak na działkach rolnych bez drzew. Do płatności kwalifikuje się także powierzchnia stref buforowych.

W przypadku upraw konopi włóknistych, płatności obszarowe przysługują do powierzchni nie większej niż powierzchnia objęta zezwoleniem wydanym zgodnie z art. 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2017 r. poz.783, z późn. zm.). Nie dotyczy to jednak upraw konopi prowadzonych przez jednostki naukowe oraz Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, w ramach działalności statutowej, a także przez podmioty zajmujące się hodowlą roślin i stosujące konopie włókniste w celach izolacyjnych, które zobowiązane są dołączyć do wniosku o przyznanie płatności zezwolenie wydane na podstawie art. 49 ust. 1 ww. ustawy.

Zob. też:

A.J.
Zespół e-prawnik.pl