Dobra wiadomość dla polskich stulatków!

Prezydent podpisał ważną ustawę

Przygotowane w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przepisy regulujące mechanizm przyznawania świadczenia honorowego dla stulatków wejdą w życie 1 stycznia 2025 roku. Oznacza to, że świadczenie w wysokości 6,2 tys. brutto miesięcznie będzie przyznawane z urzędu i corocznie waloryzowane. Prezydent właśnie podpisał ustawę w tej sprawie.

Aktualnie comiesięczne świadczenie honorowe dla stulatków przyznawane jest przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów w 1972 r. – i traktowane jako „świadczenia w drodze wyjątku”.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało nowe przepisy, które po przejściu całej ścieżki legislacyjnej – już jako ustawa – wejdą w życie 1 stycznia 2025 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał właśnie ustawę o świadczeniu honorowym dla stulatków.

Dlaczego to tak ważne?

Ustawa zastąpi obecny, pozaustawowy i prowizoryczny mechanizm przyznawania świadczenia, który działa od ponad 50 lat. Nowe przepisy nie tylko regulują sam mechanizm, ale pozwalają także na waloryzację świadczenia.

To ważne, bo zmiany demograficzne sprawiają, że liczba stulatków będzie rosła. Ustawa jest gwarantem świadczenia dla tej coraz liczniejszej grupy.

Jakie rozwiązania wprowadza ustawa z dnia 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia?

Nowe przepisy stanowią unormowanie prawne wieloletniej tradycji szczególnego honorowania osób, które ukończyły 100 lat życia, w postaci przyznawania im świadczenia honorowego, finansowanego przez budżet państwa.

Zgodnie z nową ustawą o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia prawo do świadczenia ma przysługiwać wszystkim osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia i które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia mają prawo do:

1. świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a i b ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2023 r. poz. 1100 i 1243);
2. świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1–4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2024 r. poz. 90 i 1243);
3. świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 1–2 oraz w art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2039);
4. świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2024 r. poz. 242 i 1243);
5. świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2024 r. poz. 1121 i 1243);
6. uposażenia sędziego sądów wojskowych w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w art. 36a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2250);
7. emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1–3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672 oraz z 2024 r. poz. 834, 858 i 1243);
8. uposażenia sędziego w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w art. 100 § 1 i 2 oraz art. 102 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 334);
9. rent, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 i 8 oraz art. 52 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189 i 1243);
10. rent, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3 i 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2020 r. poz. 984 i 1243);
11. renty socjalnej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 2194);
12. świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1820);
13. uposażenia prokuratora w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2024 r. poz. 390);
14. uposażenia sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, o którym mowa w art. 56 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622);
15. rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1051);
16. świadczenia pieniężnego przysługującego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz.U. poz. 658).

Przyznanie świadczenia honorowego nastąpi z urzędu na podstawie decyzji. Decyzje w sprawie świadczenia honorowego, wydawać i świadczenie to wypłacać będzie organ wypłacający świadczenie, o którym mowa w pkt 1-16. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego z powyższych świadczeń, osobie tej przysługiwać będzie tylko jedno świadczenie honorowe.

Ustawa przewiduje także (art. 3), że świadczenie honorowe będzie przysługiwało też obywatelowi polskiemu, który ukończył 100 lat życia i nie posiada prawa do powyżej wskazanych świadczeń, jednak w takim przypadku, świadczenie honorowe będzie wypłacane po złożeniu wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a warunkiem jego uzyskania będzie posiadanie w Rzeczypospolitej Polskiej, po ukończeniu 16. roku życia, centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), o którym mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 226, z późn. zm.) przez okres co najmniej 10 lat. Do wniosku dołączane będzie oświadczenie o posiadaniu obywatelstwa polskiego i posiadaniu po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 10 lat, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Decyzje w sprawie świadczenia honorowego przysługującego osobom, o których mowa powyżej, wydawać i świadczenie to wypłacać będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminie płatności wskazanym w decyzji.

Zmiany wprowadzane w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w ustawie z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1243) mają charakter doprecyzowujący.

Dla kogo więc świadczenie honorowe?

Ustawa przewiduje, iż świadczenie będzie wypłacane z urzędu każdej osobie uprawnionej do emerytury lub renty, która ukończyła 100 lat. Dzisiaj w Polsce żyje ponad 6 tys. osób w wieku 100 lat lub więcej.

Prawo do świadczenia przysługiwać będzie osobom mającym obywatelstwo polskie.

Osobom, które nie mają prawa do emerytury lub renty wypłacanych przez organy emerytalne, prawo do świadczenia honorowego przyznawane będzie na wniosek.

Ile wyniesie świadczenie honorowe?

Przyjęta ustawa określa kwotę świadczenia honorowego w wysokości 6246,13 zł miesięcznie (art. 4). Kwota świadczenia honorowego będzie podlegać corocznej waloryzacji na zasadach i w terminach określonych w art. 88–94 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, analogicznie do innych świadczeń emerytalno-rentowych.

Świadczenie honorowe wyniesie więc 6246,13 zł brutto miesięcznie i będzie corocznie waloryzowane, po raz pierwszy już od 1 marca 2025 r. Waloryzacja ma się odbywać w marcu na takich samych zasadach, jak waloryzacja emerytur i rent.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie ogłaszał w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, na co najmniej 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji, kwotę świadczenia honorowego.

Ustawa przewiduje, że świadczenie honorowe będzie podlegało opodatkowaniu na zasadach ogólnych, a od świadczenia będzie pobierana składka zdrowotna.

Świadczenie honorowe oraz koszty jego wypłaty będą finansowane z budżetu państwa.

W ustawie wprowadzono przepisy przejściowe: z dniem wejścia w życie ustawy świadczenie z tytułu ukończenia 100 lat życia przyznane przed tym dniem, staje się z mocy ustawy świadczeniem honorowym, które jest wypłacane przez organ dotychczasowy i przysługuje we wskazanej w ustawie wysokości. W sprawach o świadczenia z tytułu ukończenia 100 lat życia wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy nowe. Osobom, które przed dniem wejścia w życie uchwalonej ustawy ukończyły 100 lat życia i na dzień 31 grudnia 2024 r. mają prawo do świadczenia, o którym mowa w art. 2, przyznaje się z urzędu świadczenie honorowe od dnia wejścia w życie ustawy.

Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie?

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl