Dziecko nie chroni przed europejskim nakazem aresztowania

21 grudnia 2023 r. zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-261/22 - GN dotyczącej podstawy odmowy przekazania osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania, uzasadnionej najlepszym interesem dziecka.

Co orzekł TSUE?

Z wyroku TSUE wynika, iż przekazania osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania, nie można odmówić z tego tylko względu, że jest matką małych dzieci. Przekazania można odmówić w drodze wyjątku, jedynie w przypadku systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w wydającym nakaz państwie członkowskim, i gdy istnieje ryzyko naruszenia praw podstawowych odnośnych osób.

Sąd nie może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania (zwanego dalej „ENA”) z tego tylko względu, że osoba, której ten nakaz dotyczy, jest matką zamieszkujących z nią małych dzieci. Jednakże sąd może, w drodze wyjątku, odmówić przekazania tej osoby, jeśli spełnione są 2 przesłanki: po pierwsze, musi istnieć rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa podstawowego matki do poszanowania jej życia prywatnego i rodzinnego oraz najlepszego interesu jej dzieci z uwagi na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez matki małych dzieci i opieki nad tymi dziećmi w wydającym nakaz państwie członkowskim, a także, po drugie, muszą istnieć poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, iż z powodu takich warunków odnośne osoby, zważywszy na ich sytuację osobistą, będą na to ryzyko narażone.

Czego dotyczy sprawa?

Kobieta, której dotyczy ENA, została skazana w Belgii zaocznie na karę 5 lat pozbawienia wolności za przestępstwa handlu ludźmi i ułatwiania nielegalnej imigracji. Sąd belgijski wydał wobec niej ENA w celu wykonania tej kary. Kilka miesięcy później kobieta ta została zatrzymana w Bolonii (Włochy). W chwili zatrzymania była w ciąży i mieszkała z synem w wieku prawie trzech lat.

Włoski sąd odpowiedzialny za wykonanie ENA nie otrzymał od sądu belgijskiego informacji dotyczących warunków wykonywania w Belgii kar orzeczonych wobec matek zamieszkujących z małoletnimi dziećmi. W związku z tym odmówił przekazania.

Włoski sąd kasacyjny, do którego wpłynęła ta sprawa, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy – a jeśli tak, to pod jakimi warunkami – sąd włoski może odmówić wykonania ENA w tego rodzaju przypadku, który nie został wymieniony w decyzji ramowej w sprawie ENA (tj. decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi) wśród podstaw odmowy wykonania ENA.

Co na to TSUE?

Trybunał Sprawiedliwości odpowiedział, iż sąd nie może odmówić wykonania ENA z tego tylko względu, że osoba, której dotyczy nakaz, jest matką zamieszkujących z nią małych dzieci. W świetle zasady wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi istnieje bowiem domniemanie, iż warunki odbywania kary pozbawieniawolności przez matkę małych dzieci w wydającym ENA państwie członkowskim są dostosowane do takiej sytuacji.

Przekazania osoby, której dotyczy nakaz, można jednak w drodze wyjątku odmówić, jeśli dowody pozwalają wykazać, że:

• istnieje rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa podstawowego matki do poszanowania jej życia prywatnego i rodzinnego oraz najlepszego interesu jej dzieci z uwagi na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez matki małych dzieci i opieki nad ich dziećmi w wydającym ENA państwie członkowskim, oraz
• istnieją poważne i sprawdzone podstawy, żeby uznać, że z powodu takich warunków odnośne osoby, z uwagi na ich sytuację osobistą, będą na to ryzyko narażone.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl