Jakimi mitami kieruje się Ministerstwo Finansów decydując o stawkach akcyzy na tytoń

Zmiana stawki na tytoń w projekcie ustawy akcyzowej dokonana ostatnio przez Ministerstwo Finansów motywowana jest argumentami, które w dużej mierze opierają się na mitach. PKPP Lewiatan uważa, że powrót do wyjściowej propozycji lepiej przysłuży się budżetowi, większości branży i konsumentom.

Ministerstwo Finansów po roku konsultacji i uzyskaniu akceptacji wyraźnej większości zainteresowanych stron dla stawki procentowej akcyzy na papierosy w wysokości 25% ich ceny nagle podwyższyło ją do 31,41%, obniżając jednocześnie element kwotowy stawki akcyzy. Argumenty, jakie się przy tym pojawiają, najwyraźniej oparte są o nieprawdziwe przesłanki.

Jedną z nich jest przekonanie, że rynek tytoniowy w Polsce dzieli się na producentów drogich i tanich papierosów. W rzeczywistości ponad 99 proc. tego rynku mają międzynarodowe firmy tytoniowe, działające globalnie i posiadające w swoim portfelu produktów papierosy ze wszystkich segmentów cenowych, tj. zarówno tanich, w średniej cenie, a także drogich. Każdy działający na polskim rynku producent papierosów posiada w swojej ofercie papierosy drogie, więc dzielenie rynku na producentów drogich i tanich papierosów rozmija się z rzeczywistością.
Co więcej, branża tytoniowa podlega obecnie globalnym fuzjom, co wkrótce będzie miało swoje odzwierciedlenie również na polskim rynku. W ubiegłym roku firma Imperial Tobacco przejęła spółkę Altadis, a British American Tobacco prawdopodobnie jeszcze w tym roku uzyska zgodę Komisji Europejskiej na zakup firmy Scandinavian Tobacco. Oznacza to, że w niedalekiej przyszłości na polskim rynku będzie 3 dużych producentów (obecny lider rynku Philip Morris, British American Tobacco oraz Imperial Tobacco), a także posiadający mniejsze udziały międzynarodowy gracz - Gallaher, powiązany z Japan Tobacco.
Dlatego też Ministerstwo Finansów, projektując nowe rozwiązania akcyzowe, powinno uwzględniać fakt, że w 2009 r., kiedy zgodnie z ministerialnym planem zacznie obowiązywać nowa ustawa akcyzowa, rynek tytoniowy będzie wyglądał zupełnie inaczej niż obecnie. Będzie na nim czterech producentów, a nie jak do tej pory sześciu, przy czym ponad 70 procent z nich będzie popierać niską stawkę procentową.

Stawka procentowa akcyzy w wysokości 25%, jaka znalazła się w trzech poprzednich projektach ustawy akcyzowej, od początku była propozycją Ministerstwa Finansów, wypracowaną na podstawie ministerialnych wyliczeń i uwzględniającą wymogi i zalecenia unijne oraz zdrowotne.

Dziś MF twierdzi, że
stawka 25% została zaproponowana przez dwie firmy tytoniowe
i Ministerstwo nie może jej zaakceptować, aby nie być posądzonym o stronniczość. W rzeczywistości firmy te wyraziły jedynie swoje poparcie dla 25-procentowej stawki proponowanej przez Ministerstwo Finansów w czasie trwających konsultacji branżowych. MF wycofuje się więc z własnych propozycji, które byłyby korzystniejsze dla budżetu państwa, opierając się na kolejnej nieprawdziwej przesłance.

Mitem jest także argument, że wyższa stawka procentowa w akcyzie na papierosy przyniesie wyższe wpływy budżetowe.
W Polsce obowiązuje mieszana struktura akcyzy, tzn. całkowita akcyza składa się z sumy stawek procentowej i kwotowej. Stawka procentowa jest liczona od ceny papierosów, jaką ustali producent, natomiast stawka kwotowa to określona kwota na 1000 szt. papierosów, niezależna od ceny. Im wyższa stawka procentowa, tym większe uzależnienie wpływów budżetowych z akcyzy od cen ustalanych przez producentów. Jeśli zaczną oni obniżać ceny, wtedy do budżetu wpłynie mniej akcyzy. O ile mniej, będzie zależało od poziomu stawki procentowej - im jest wyższa, tym większa strata. Dlatego rozsądnym podejściem jest minimalizowanie stawki procentowej akcyzy, a podnoszenie stawki kwotowej, aby w ten sposób zwiększać poziom i przewidywalność wpływów. Tak postępują nasi unijni sąsiedzi (np. Czesi, Słowacy, Niemcy, Litwini). Lekcją powinna być sytuacja z 2006 roku: przy stawce procentowej akcyzy na poziomie 31,3%, budżet państwa nie otrzymał zakładanych 500 mln zł, gdyż producenci obniżyli ceny najpopularniejszych marek papierosów. Stawka procentowa w wysokości 31,41% rodzi więc większe ryzyko niezrealizowania wpływów akcyzowych niż stawka 25%.

PKPP Lewiatan uważą, że dokonywanie nagłej, niekonsultowanej z branżą, organizacjami biznesowymi i innymi zainteresowanymi stronami zmiany stawki jest przykładem utrudniania działalności biznesowej, wprowadzania elementu zaskoczenia i uniemożliwiania branży wieloletniego planowania rozwoju.

MF zmieniło rozwiązanie, które zostało wypracowane w ciągu ponad rocznych konsultacji i uzgodnień resortowych, eksperckich, branżowych. PKPP Lewiatan również była aktywnym uczestnikiem tych konsultacji. Co istotne, rozwiązanie „25 proc" miało także poparcie innych resortów, organizacji konsumenckich. W jakim więc celu są przeprowadzane konsultacje, zatwierdzanie, opiniowanie resortów, itd., skoro finalne decyzje są podejmowane w oderwaniu od nich? Dlaczego przedsiębiorcy muszą czekać na zasadnicze dla ich działalności regulacje blisko dwa lata?
O tym, że należy zmienić obecną konstrukcję podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe nikt nie ma wątpliwości. Apelowała o to większość branży tytoniowej, plantatorzy, organizacje pro-zdrowotne, Ministerstwo Zdrowia. Zgadza się z tym również Ministerstwo Finansów.

Korzyści z wprowadzenia stawki 25%:

• ograniczenie zachęty do wyniszczającego branżę obniżania cen, w dłuższym okresie wpływającego na dochodowość branży

• umiarkowany wzrost cen na rynku (stawka 25% gwarantowała najniższy możliwy średni wzrost cen, co wielokrotnie powtarzało MF w uzasadnieniach do stawki 25%)

• zwiększenie przewidywalności i stabilności wpływów budżetowych, ograniczenie nieplanowanych podwyżek (w sytuacji, gdyby budżet nie realizował planowanych wpływów z akcyzy)

• zbliżenie do niezbędnego poziomu opodatkowania w ramach UE dziś oraz łatwiejsza harmonizacja w przyszłości

• realizacja celu zdrowotnego (ceny nie są obniżane, ale raczej rosną)

• zgodność z rekomendacjami Komisji Europejskiej, Banku Światowego, Światowej Organizacji Zdrowia i ekspertów podatkowych.

Źródło: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Warszawa, 16 czerwca 2008 r.; www.pkpplewiatan.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl