Koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego, a uprzednio zawieszonego porozumieniem stron

Sąd Najwyższy wypowiedział się o kosztach postępowania egzekucyjnego umorzonego, a uprzednio zawieszonego na skutek porozumienia stron. ​Uchwałą z dnia 23 listopada 2023 r. Sąd Najwyższy rozstrzygnął, iż w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego, jeśli zostało ono uprzednio zawieszone na wniosek wierzyciela w związku z zawarciem porozumienia między nim a dłużnikiem co do sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, opłata egzekucyjna obciąża dłużnika.

Czego dotyczył problem prawny?

Sąd Rejonowy w Grudziądzu przedstawił następujące zagadnienie prawne:

Czy w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c. w związku z bezczynnością wierzyciela, jeśli postępowanie egzekucyjne uprzednio zostało zawieszone na wniosek wierzyciela w związku z zawarciem pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem porozumienia co do sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, zawarcie tego porozumienia przenosi obowiązek poniesienia opłaty egzekucyjnej ustalonej na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 210 ze zm.) z wierzyciela na dłużnika?

Orzeczenie SN

Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę (sygn. akt III CZP 42/23): W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c., jeśli postępowanie egzekucyjne zostało uprzednio zawieszone na wniosek wierzyciela w związku z zawarciem porozumienia między nim a dłużnikiem co do sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, opłata egzekucyjna ustalona na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych obciąża dłużnika.

Wydajac powyższe orzeczenie, Sąd Najwyższy miał na względzie, że zdanie pierwsze art. 29 ust. 1 u.k.k. przewiduje dwie odrębne sytuacje, w których wierzyciel ponosi koszty postępowania egzekucyjnego w wysokości 5% opłaty stosunkowej w związku z jego umorzeniem. Po pierwsze, gdy umorzenie postępowania następuje na wniosek wierzyciela, po drugie – gdy ma ono miejsce na skutek jego bezczynności.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na 2 wyjątki od tej zasady, związane z przyczynami umorzenia postępowania, których wystąpienie prowadzi do przerzucenia obowiązku poniesienia opłat egzekucyjnych na dłużnika, który dał powody do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Pierwsza przyczyna wiąże się ze spełnieniem świadczenia przez dłużnika w terminie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. Druga - z zawarciem w tym terminie porozumienia między wierzycielem a dłużnikiem dotyczącego sposobu lub terminu spełnienia świadczenia. W takich sytuacjach opłata ta obciąża dłużnika, przy czym okoliczności te musi, w razie wątpliwości, wykazać wierzyciel.

Sąd Najwyższy stwierdził, iż w świetle wykładni językowej i celowościowej nie można uznać, że oba wyjątki dotyczą wyłącznie sytuacji, w której wierzyciel wnosi o umorzenie postępowania, natomiast ich zastosowanie wyłączone jest, gdy dochodzi do umorzenia postępowania z powodu bezczynności wierzyciela na skutek zawarcia porozumienia z dłużnikiem. Wątpliwość dotyczy więc sytuacji bezczynności wierzyciela, gdy ta jest skutkiem zawartego z dłużnikiem porozumienia co do spłaty egzekwowanych zobowiązań.

Sąd Najwyższy uznał, że w sytuacji, gdy wierzyciel i dłużnik zawarli porozumienie co do spłaty, na co powoła się wierzyciel, i co w razie wątpliwości wykaże przedstawiając, np. ugodę, działa w zaufaniu do dłużnika, który dał podstawy do wszczęcia egzekucji, umorzenie zawieszonego postępowania egzekucyjnego na skutek bierności wierzyciela, który pozostaje w zaufaniu do zawartego porozumienia z dłużnikiem, daje podstawy do obciążenia kosztami dłużnika. Wierzyciel musi wykazać, a nie tylko powołać się na fakt zawarcia porozumienia. Uprawdopodobnienie nie jest wystarczające.

Zob. uchwała SN z dnia 23 listopada 2023 r. (sygn. akt IIII CZP 42/23)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl