Lepsza diagnoza sytuacji smogowej?

Czemu ma służyć projekt zmian dot. ochrony środowiska?

Do Sejmu trefił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz ustawy Prawo ochrony środowiska, przygotowany przez ministra środowiska.

Celem proponowanej nowelizacji przepisów ustawowych jest podniesienie jakości badań powietrza atmosferycznego, a także wzmocnienie systemu oceny wpływu zanieczyszczeń na środowisko i zdrowie ludzi (chodzi o podejmowanie skutecznych działań naprawczych i usprawniających zarządzanie jakością powietrza).

Rezultatem wprowadzanych zmian będzie bezpłatny i powszechny dostęp obywateli do jednolitej i spójnej informacji na temat rozkładu stężeń zanieczyszczeń powietrza w poszczególnych województwach, w tym prognoz jakości powietrza. Informacje na ten temat będą zamieszczane na stronach: Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska.

Do polskiego prawa mają być wdrożone przepisy dyrektywy Komisji (UE) 2015/1480 zmieniającej niektóre załączniki do dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE i 2008/50/WE, ustanawiających przepisy dotyczące metod referencyjnych, zatwierdzania danych i lokalizacji punktów pomiarowych do oceny jakości powietrza.

Zgodnie z dyrektywą, projekt rozszerza oraz doprecyzowuje zakres zadań wykonywanych przez Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące (KLRiW), funkcjonujące w strukturze Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Nadzoruje ono jakość badań powietrza atmosferycznego, wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ).

Nowe przepisy pozwolą objąć nadzorem KLRiW nie tylko laboratoria wojewódzkich inspektoratów, ale także inne podmioty wykonujące pomiary jakości powietrza w ramach PMŚ, np. zakłady przemysłowe, fundacje, instytuty naukowo-badawcze i samorządy. Po zmianach KLRiW będzie także odpowiedzialne za koordynację w Polsce unijnych programów zapewnienia jakości powietrza,  organizowanych przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej oraz za koordynację właściwego stosowania metod referencyjnych i wykazywania równoważności metod niereferencyjnych.

Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące przynajmniej raz na 3 lata ma uczestniczyć w unijnych programach zapewnienia jakości powietrza. Pozwoli to na zapewnienie odpowiedniej jakości badań powietrza atmosferycznego, wykonywanych w ramach PMŚ i przekazywanie rzetelnej informacji o aktualnym stanie jakości powietrza w Polsce. Znowelizowane przepisy zapewnią też udział KLRiW w pracach nad unijnymi programami jakości powietrza w ramach Europejskiej Sieci Krajowych Laboratoriów Referencyjnych w zakresie powietrza atmosferycznego – AQUILA, która ma zapewnić spójną politykę jakości w sieciach monitoringu powietrza w Unii Europejskiej.

Projekt wprowadza także rozwiązania służące usystematyzowaniu procesu modelowania matematycznego stężeń zanieczyszczeń powietrza na poziomie krajowym, wykorzystywanego w procesie rocznych ocen jakości powietrza.

Przyjęto, że zadaniem Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie będzie modelowanie matematyczne stężeń zanieczyszczeń w powietrzu i zapewnienie informacji o ich rozkładzie przestrzennym w kraju, głównie  na potrzeby rocznych ocen i prognoz jakości powietrza. Wyniki modelowania Instytut Ochrony Środowiska będzie przekazywał ministrowi środowiska i Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Oznacza to ścisłą współpracę Instytutu Ochrony Środowiska z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska, który na bieżąco będzie weryfikował i uzupełniał dane zawarte w bazie emisyjnej oraz analizował wyniki modelowania.  Modelowanie po raz pierwszy zostanie przeprowadzone w 2019 r.

W większości krajów Unii Europejskiej zadanie to realizuje jedna instytucja pełniąca rolę krajowej agencji ochrony środowiska lub instytut branżowy, który zajmuje się badaniami nad systemami ocen jakości powietrza.

W Polsce powierzenie modelowania i analizy wyników tego modelowania Instytutowi Ochrony Środowiska (także jednej instytucji) zapewni realizację krajowej polityki dotyczącej jakości powietrza w sposób spójny i jednorodny w skali kraju pod względem stosowanych metod, i nie wprowadzający sprzeczności powodowanych stosowaniem przez różnych wykonawców odmiennych metod obliczeniowych. Jeden wyspecjalizowany podmiot będzie gwarantował wiarygodność wykonania powierzonych mu  zadań, co jest szczególnie ważne, bo wyniki modelowania wykorzystywane są do opracowywania m.in. programów ochrony powietrza. Wyniki modelowania matematycznego będą wykorzystane również na potrzeby realizacji obowiązków sprawozdawczych Polski, wynikających z aktualnych i projektowanych regulacji prawnych Unii Europejskiej, dotyczących ocen jakości powietrza, prognoz wielkości emisji oraz substancji trujących w powietrzu.

Kiedy planowane jest wejście w życie proponowanych regulacji?

Nowe regulacje zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska mają obowiązywać po 14 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Natomiast zmiany w ustawie o Inspekcji Ochrony Środowiska mają wejść w życie z dniem następującym po dacie ich ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących badań powietrza atmosferycznego wykonywanych na podstawie umów zawieranych między wojewódzkimi inspektoratami ochrony środowiska a akredytowanymi laboratoriami, które wejdą w życie po 90 dniach od dnia wejścia w życie przyjmowanej ustawy.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl