Mniej sankcji karnoskarbowych?

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz ustawy - Ordynacja podatkowa, przedłożony przez Ministra Finansów. Nowe przepisy realizują działania deregulacyjne rządu. Chodzi o uproszczenie administracyjnych obowiązków podatkowych oraz złagodzenie kar za przestępstwa skarbowe, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach. Przyjęte rozwiązania to krok w stronę bardziej przyjaznego systemu podatkowego.

Przepisy deregulacyjne zmniejszające lub uchylające kary w kodeksie karnym skarbowym

27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła zmiany w ustawie Kodeks karny skarbowy (kks) w ramach deregulacji. Projekt przewiduje racjonalizację kar za czyny o charakterze formalnym poprzez obniżenie ich wysokości adekwatnie do ciężaru gatunkowego. Planuje się, że zmiany przepisów wejdą w życie od początku 2026 r.

Dzięki nowym regulacjom, które powstały w Ministerstwie Finansów, zmianie ulegną przepisy związane z wymiarem kary za przestępstwa skarbowe mające charakter formalny, dotyczące dokumentów w postaci oświadczeń oraz informacji, do których złożenia obligują przepisy podatkowe. Zmienią się przepisy dotyczące nie składania w terminie lub podawania nieprawidłowych danych w różnego rodzaju oświadczeniach lub informacjach m.in. w zakresie cen transferowych, odliczenia VAT od nabycia samochodów osobowych oraz „estońskiego CIT”.

Najważniejsze rozwiązania projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz ustawy - Ordynacja podatkowa

Nowe przepisy przewidują łagodniejsze kary za czyny, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach. Zmniejszą się maksymalne grzywny za przestępstwa skarbowe o charakterze formalnym, czyli np. za niezłożenie lub opóźnienie w złożeniu obowiązkowych oświadczeń i informacji. Nowe limity grzywien nakładanych przez sąd wyniosą:

• 480 stawek dziennych (29 862 336 zł), zamiast 720 stawek (44 793 504 zł), lub
• 120 stawek dziennych (7 465 584 zł), zamiast 240 stawek (14 931 168 zł).

Zmiana ta ma na celu lepsze dostosowanie wysokości kar do rzeczywistej szkodliwości czynu.

Zlikwidowany zostanie obowiązek płatnika/inkasenta dotyczące zgłaszania osób odpowiedzialnych za obliczanie, pobieranie i wpłacanie podatków. Zniknie kara za naruszenie obowiązku dotyczącego niewyznaczenia osoby pobierającej podatki. Rozwiązanie to stanowi korzystną zmianę dla płatnika/inkasenta. Nowe przepisy  spowodują zmniejszenie liczby dokumentów przesyłanych do urzędów podatkowych.

Przyjęte rozwiązania mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.

Niekaranie podatników i księgowych za niecelowe błędy i pomyłki

Maksymalne kary zostaną zmniejszone. Nowe limity grzywien nakładanych przez sąd wyniosą:

• 480 stawek dziennych (29 862 336 zł), zamiast 720 stawek (44 793 504 zł), lub
• 120 stawek dziennych (7 465 584 zł), zamiast 240 stawek (14 931 168 zł).  

Racjonalne jest stopniowanie kar w zależności od „wagi” czynu. Naruszanie wskazanych w projekcie obowiązków informacyjnych, mimo że naganne, nie powinno spotykać się z taką samą reakcją karną jak oszustwa podatkowe. 

Nie zmniejszą się kary dla oszustów podatkowych. Jeżeli obok tych czynów o charakterze formalnym podatnik dokona też uszczuplenia w budżecie państwa, zastosowanie znajdzie surowsza odpowiedzialność za poważniejsze przestępstwa zagrożone wyższymi karami z innych artykułów kodeksu (720 stawek dziennych, a nawet karą pozbawienia wolności).

Zlikwidowany zostanie również obowiązek wskazania naczelnikowi urzędu skarbowego osoby odpowiedzialnej za odprowadzanie i obliczanie podatku w imieniu płatnika (art. 31 Ordynacji Podatkowej). Jest to obowiązek archaiczny, praktycznie stosowany głównie w podatku PIT i nie ma obecnie żadnego znaczenia dla prawidłowego poboru podatku. Jest wyłącznie uciążliwym obowiązkiem biurokratycznym, którego wykonania musi dopilnować przedsiębiorca np. w przypadku zmian kadrowych w dziale płac. Finansowo za nieprawidłowości w pobraniu podatku i tak odpowiada przedsiębiorca, a nie jego pracownik.

W konsekwencji zlikwidowane zostanie także zagrożenie karą grzywny w wysokości prawie 100 tys. zł za niewskazanie w terminie urzędowi wyznaczonej osoby (wykroczenie skarbowe z art. 79§1 Kodeksu karnego skarbowego). 

Nie wprowadzana jest bezkarność celowego uchylania się od obowiązków przez płatnika. Odpowiadać karnie będą osoby faktycznie odpowiedzialne za dokonanie czynu.

Nowe przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2026 r. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl