Wkrótce Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów

Dnia 20 marca 2018 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 6 marca 2018 r. o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Ustanawia ona 24 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. 

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką obchodzony będzie 24 marca. Będzie miał charakter święta państwowego. Dzień ten, wpisany w kalendarz świąt państwowych, stanowić będzie wyraz hołdu dla wszystkich, także nieznanych z imienia i nazwiska, obywateli Rzeczypospolitej, którzy przeciwstawili się terrorowi niemieckich nazistów, z narażeniem życia własnego i swoich bliskich udzielając pomocy prześladowanym bliźnim.

Data ma upamiętniać rodzinę Ulmów. 24 marca 1944 r. Niemcy zamordowali we wsi Markowa pod Łańcutem Józefa Ulmę, jego żonę Wiktorię, sześcioro ich dzieci oraz ośmioro ukrywających się u nich Żydów. Ulmowie zginęli w odwecie za pomoc dwu żydowskim rodzinom.

Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Inicjatywa Prezydenta

Prace nad ustawą zainicjował Prezydent Andrzej Duda w październiku 2017 roku, podczas uroczystości z okazji 75. rocznicy powstania Rady Pomocy Żydom „Żegota” przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Podczas ceremonii wręczenia Orderów Odrodzenia Polski Polakom ratującym Żydów w czasie II wojny światowej, Prezydent powiedział wówczas: - "Chciałbym, żebyśmy wyraźnie mówili, kto był zbrodniarzem, a kto bohaterem, kto wykazał się miłosierdziem, a kto był draniem zasługującym na potępienie – argumentował Andrzej Duda, apelując o ustanowienie Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów". Następnego dnia Prezydent RP skierował do Sejmu projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. 

Inicjatywa nawiązuje do dzieła rozpoczętego blisko 10 lat temu przez śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który podczas przyznawania odznaczeń 53 Sprawiedliwym wśród Narodów Świata, podkreślał rolę, jaką tysiące Polaków odegrały w tamtym dziele braterstwa, ratowania przyjaciół Polski, która istniała przed II wojną światową, w której obok siebie mieszkały różne narodowości, ale przede wszystkim mieszkali między sobą Polacy i Żydzi.

Uchwalona przez Parlament zdecydowaną większością głosów ustawa, stanowi symboliczne uhonorowanie heroicznych czynów rodaków, którzy aktywnie przeciwstawili się zbrodniczym planom III Rzeszy Niemieckiej, spiesząc na ratunek ofiarom Zagłady.

Wejście w życie przepisów ustanawiających Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, podkreśla szacunek, jaki oddajemy Witoldowi Pileckiemu, Janowi Karskiemu, Władysławowi Bartoszewskiemu, Irenie Sendlerowej, twórcom Żegoty, rodzinie Ulmów, Kowalskich i Baranków, ale także siedmiu tysiącom osób, które zostały upamiętnione w instytucie Yad Vashem oraz tym tysiącom Polaków, którzy nie są znani z imienia i nazwiska. 

Jak wspomniano, wybrana na dzień obchodów data -  24 marca, jest symboliczna. Tego dnia w 1944 roku dokonano egzekucji na rodzinie Ulmów. Niemiecka żandarmeria zamordowała wówczas Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grünfeld, Leę Didner z córeczką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów.

Przypomnienie bohaterstwa Rodziny Ulmów i otwarcie Muzeum w Markowej w 2016 r. było wydarzeniem przełomowym w dziele przywracania pamięci o naszych bohaterskich rodakach, którzy nieśli pomoc żydowskim współobywatelom. Dzięki Muzeum w Markowej, świat odkrywa dziś na nowo ten zapomniany do niedawna rozdział wspólnych dziejów Polaków i Żydów.

Polacy ratujący Żydów są dumą Rzeczypospolitej. Za swoją heroiczną postawę i wzajemną solidarność, zarówno ukrywający, jak i ukrywani, płacili często najwyższą cenę. Polacy, którzy udzielili schronienia żydowskim przyjaciołom, sąsiadom lub nieznanym uciekinierom, zostali straceni.

Upowszechnienie wiedzy o pomocy niesionej przez Polaków jest zaszczytnym obowiązkiem. Ten dzień, na stałe już wpisany w kalendarz ważnych wydarzeń w naszym kraju, będzie czasem hołdu dla bohaterskich postaw. 

Ustanowienie Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej jest wyrazem hołdu dla wszystkich, także nieznanych z imienia i nazwiska, obywateli Rzeczypospolitej, którzy przeciwstawili się terrorowi niemieckich nazistów, z narażeniem życia własnego i swoich bliskich udzielając pomocy prześladowanym bliźnim. 

Rzeczpospolita przez tysiąc lat była dla Żydów bezpiecznym, gościnnym domem – ziemią Polin. Nasze narody żyły w jednym kraju. Byliśmy współobywatelami, sąsiadami, choć wyznawaliśmy różne religie i mówiliśmy innymi językami. Dziś jesteśmy spadkobiercami naszej wspólnej polsko-żydowskiej historii i dziedzicami Rzeczypospolitej Przyjaciół. Łączy nas przywiązanie do wspólnych wartości i bliskie, serdeczne więzi oraz wola pielęgnowania pamięci o dramatycznym losie, którego razem doświadczyliśmy.

W 1939 roku Rzeczpospolita utraciła niepodległość za sprawą agresji nazistowskich Niemiec i Rosji sowieckiej. W zniewolonym kraju Niemcy stworzyli fabryki śmierci i rozpoczęli Holokaust. Na okupowanych ziemiach polskich za wszelką pomoc udzielaną Żydom groziła kara śmierci. Jednak nawet wówczas, w skrajnie ciężkich warunkach, obywatele Rzeczypospolitej trwali w oporze przeciw okupantom. Tysiące Polaków, kierując się chrześcijańską miłością bliźniego i solidarnością międzyludzką, z narażeniem życia własnego i swoich bliskich, podejmowało ogromne ryzyko, ratując Żydów od śmierci z rąk Niemców. 

Utworzona 75 lat temu Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj, kryptonim „Żegota”, niosła pomoc uwięzionym w gettach oraz ukrywającym się poza nimi. Jej działacze, należący do różnych środowisk politycznych, tacy jak Zofia Kossak i Irena Sendlerowa, we współpracy ze świeckimi i zakonnymi zakładami opiekuńczymi, ocalili kilka tysięcy żydowskich dzieci.

Polacy ratujący Żydów należą do najwybitniejszych bohaterów czasu wojny, na równi z żołnierzami Armii Krajowej i wszystkimi członkami konspiracji. Za swoją heroiczną postawę i wzajemną solidarność zarówno ukrywający, jak i ukrywani płacili często najwyższą cenę. Niezliczeni Polacy, którzy udzielili schronienia żydowskim przyjaciołom, sąsiadom lub nieznanym uciekinierom, zostali straceni. Przykład tego najwyższego poświęcenia i symbol martyrologii Polaków ratujących Żydów stanowi rodzina Ulmów, nazywana Samarytanami z Markowej, bestialsko zgładzona razem z ukrywanymi przez siebie Żydami. Niemiecka żandarmeria zamordowała Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grünfeld, Leę Didner z córeczką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów.

W Markowej, z inicjatywy władz lokalnych i społeczności Podkarpacia, powstało Muzeum Polaków Ratujących Żydów imienia Rodziny Ulmów. Jego otwarcie, w którym uczestniczył 17 marca 2016 roku prezydent Andrzej Duda, było przełomem w dziele przywracania pamięci o naszych bohaterskich rodakach, którzy nieśli pomoc żydowskim współobywatelom. Dzięki Muzeum w Markowej świat odkrywa dziś na nowo ten zapomniany do niedawna rozdział wspólnych dziejów Polaków i Żydów. Właśnie do daty otwarcia tej placówki nawiązuje ustanowienie 17 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów.

Zagłada zgotowana Żydom przez nazistowskie Niemcy i heroizm naszych rodaków ratujących żydowskich współobywateli stanowią bardzo ważny element historii narodu polskiego. Te tragiczne, wspólne doświadczenia łączą Polaków i Żydów. Dlatego dla naszej wspólnej polsko-żydowskiej przyszłości, opartej na braterstwie i solidarności, zasadniczą wagę ma prawda i pamięć o nich. Na dzisiejszym pokoleniu spoczywa niezwykle odpowiedzialne zadanie upowszechniania rzetelnej wiedzy o tamtych wydarzeniach i ukazywania światu zapomnianych bohaterów II wojny światowej.

Zdaniem Prezydenta RP, należne uhonorowanie heroicznych czynów rodaków, którzy aktywnie przeciwstawili się zbrodniczym planom III Rzeszy Niemieckiej, jest zaszczytną powinnością współczesnych Polaków. Wyrazem tego hołdu powinno być ustanowienie przez parlament Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej.

Minister Kolarski: Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów to hołd dla bohaterów Żegoty

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów to hołd dla bohaterów z Żegoty. Chcemy też, by postawa tych Polaków była wzorem dla nas dzisiaj i dla przyszłych pokoleń - powiedział Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, przedstawiając ustawę w Senacie.

Wojciech Kolarski przypomniał wtedy, że Prezydent ogłosił swoją inicjatywę podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim, które były hołdem oddanym działaczom Rady Pomocy Żydom Żegota. Dodał, że podobnie jak organizacja Żegoty, która skupiała przedstawicieli wszystkich sił politycznych, tak też - w przekonaniu Prezydenta - to święto państwowe ma łączyć wszystkich Polaków.

Według ministra Kolarskiego, nowe święto ma być odwołaniem do tradycji Polaków, którzy stworzyli Żegotę, okazując pomoc swoim żydowskim współobywatelom, motywowaną przez „solidaryzm społeczny, miłość do bliźniego, naukę Kościoła czy postawę obywatelską zasługują na szacunek” - podkreślił i dodał, że „ten dzień jest dla nich dniem hołdu”. - Jednocześnie ma on być dniem, kiedy pokazujemy te osoby jako wzór bohaterstwa dla nas dzisiaj i wzór dla przyszłych pokoleń - zaznaczył.

- "Przyjmując tę ustawę i ustanawiając ten dzień (jako święto) oddajemy hołd tym znanym i nieznanym. Oddajemy hołd Witoldowi Pileckiemu, Janowi Karskiemu, Władysławowi Bartoszewskiemu, Irenie Sendlerowej, twórcom Żegoty, rodzinie Ulmów, Kowalskich i Baranków. Oddajemy też hołd siedmiu tysiącom osób, które zostały upamiętnione w instytucie Yad Vashem, oraz tym tysiącom Polaków, którzy nie są znani z imienia i nazwiska" - podkreślił Podsekretarz Stanu w KPRP.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl