Niedopuszczalne wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego...

2 czerwca 2020 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok w sprawie pytania prawnego Sądu Najwyższego dotyczącego wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Wyrok TK

Trybunał orzekł, że: art. 49 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, jest niezgodny z art. 179 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Orzeczenie (sygn. akt P 13/19) zapadło jednogłośnie.

Czego dotyczył problem prawny?

Sąd pytający zakwestionował art. 49 Kodeksu postępowania cywilnego, w zakresie, w jakim sąd rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Art. 49 k.p.c. stanowi:

„§1. Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

§2 Za okoliczności, o której mowa w §1, nie uważa się wyrażenia przez sędziego poglądu co do prawa i faktów przy wyjaśnianiu stronom czynności sądu lub nakładaniu ugody”.

Pytanie prawne zostało złożone przed dodaniem §2 do art. 49 k.p.c. ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, w związku z czym Trybunał ograniczył zakres kwestionowanego przepisu do art. 49 § 1 k.p.c.

Ocena TK

Trybunał podkreślił, że sędziowie powoływani są przez Prezydenta w wyniku realizacji przez niego swojej prerogatywy. Prerogatywa ta, co wynika z jej istoty, oznacza, że takie powołanie nie wymaga ani żadnej uprzedniej decyzji czy zatwierdzenia przez inny organ, ani jakiejkolwiek następczej kontroli. Ustrojodawca nie przewidział procedury, która pozwalałaby zbadać powołania sędziowskie. Jedynym gwarantem tego, że Prezydent nie powoła na stanowisko sędziego osoby, która nie spełnia warunków takiego powołania jest Krajowa Rada Sądownictwa, która kieruje do niego wniosek w tej sprawie.

Wykorzystanie procedury opisanej w art. 49 § 1 k.p.c. do składania wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości jego powołania przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa stanowiłoby wykorzystanie instytucji, której przeznaczeniem jest zapobieganie brakowi bezstronności sędziego w konkretnej sprawie do oceny nie bezstronności tego sędziego, ale prezydenckiej prerogatywy do jego powołania.

Wobec powyższych argumentów Trybunał orzekł niezgodność art. 49 § 1  k.p.c. w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa z art. 179 Konstytucji.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl