Nowelizacja ustawy o KAS - skarbówka może więcej...

Podpisana przez Prezydenta RP 12 grudnia 2018 r. nowelizacja ustawy o KAS ma pomóc zwalczać szarą strefę i zapobiegać wyłudzeniom VAT dzięki sprawniejszej działalności KAS. Nastąpi to poprzez poprawę organizacji KAS, zapewnienie szerszego dostępu do niezbędnych informacji oraz wyposażenie w narzędzia umożliwiające skuteczniejsze wykonywanie kontroli celno-skarbowej.

Cel: zwalczanie szarej strefy i zapobieganie wyłudzeniom VAT

Zasadniczym celem ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw jest wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 508 z późn. zm.) zmierzających do usprawnienia działania Krajowej Administracji Skarbowej. Zmiany te mają na celu udoskonalenie przepisów dotyczących zakresu zadań i procedur działania Krajowej Administracji Skarbowej (zwanej dalej „KAS") oraz doprecyzowanie regulacji odnoszących się do zatrudnienia w KAS oraz pełnienia służby w Służbie Celno-Skarbowej. Nowelizacja ustawy o KAS ma tym samym pomóc zwalczać szarą strefę i zapobiegać wyłudzeniom VAT.

Efektywne i sprawne działanie KAS

Zmiany dotyczą też zasad nadzoru ministra właściwego do spraw finansów publicznych nad KAS.

W celu zapewnienia sprawnego i efektywnego wykonywania zadań KAS, zgodnie z rozwiązaniami zawartymi w nowelizacji, Minister Finansów, który jest organem KAS został wyposażony w instrumenty pozwalające na wzmocnienie koordynacji zadań realizowanych przez Krajową Administrację Skarbową, w tym przez Służbę Celno-Skarbową. Powoli  to Ministrowi Finansów na wzmocnienie zarządczej roli w procesie analizy i wdrażania rozwiązań mających na celu zwiększenie efektywności administracji skarbowej, a tym samym przyczynić się do sprawnego poboru należności. Tym samym zmiany w przepisach ustawy mają się przyczynić do poprawy ściągalności dochodów, są też reakcją na dotychczasowe doświadczenia wynikające ze stosowania przepisów ustawy o KAS. Nowe instrumenty są reakcją na zmieniające się otoczenie służb skarbowych i nowe możliwości, jakie daje technologia oraz oparcie działalności służb skarbowych na posiadanych danych. Tym samym ma przyczynić się również do zmniejszania obciążeń administracyjnych w stosunku do podatników.

Nowelizacja poszerza katalog zadań KAS, w tym w odniesieniu do ścigania sprawców przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego.

Lepszy dostęp do informacji

W zakresie dostępu do informacji niezbędnych do realizacji zadań KAS ustawa wprowadza następujące zmiany:

• rozszerzenie zakresu pozyskiwanych danych m.in. o informacje o zdarzeniach mających wpływ na powstanie lub wysokość niepodatkowych należności budżetowych;
• umożliwienie występowania przez organy KAS na etapie czynności analitycznych z żądaniem do instytucji finansowych o podanie danych posiadacza rachunku bankowego wykorzystywanego do działania w „szarej strefie". Przyznane uprawnienie jest środkiem, który pozwoli na ustalenie informacji dotyczących osoby, która ukrywa swoje dane w celu prowadzenia niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, uzyskiwania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, uzyskiwania przychodów niezadeklarowanych albo przychodów nieujawnionych w złożonych deklaracjach. Zmiana ta ma na celu wyposażenie organów KAS w odpowiednie narzędzia w celu uszczelnienia systemu i ograniczenia szarej strefy.

Poszerzenie uprawnień do pozyskiwania danych i informacji przez KAS obejmuje:

a) poszerzenie zakresu pozyskiwanych danych, w tym:

• przyznanie Szefowi KAS oraz naczelnikowi urzędu celno-skarbowego uprawnień do występowania o informację do instytucji finansowych również w toku czynności analitycznych prowadzonych poza procedurami kontrolnymi,
• poszerzenie zakresu informacji przekazywanych na podstawie art. 49 ustawy o KAS o informacje dotyczące strony postępowania,

b) przyznanie kompetencji do wystąpienia z żądaniem o przekazanie informacji dotyczących kontrolowanego i strony, o których mowa w art. 48 ust. 1 - 6 ustawy o KAS, naczelnikowi urzędu skarbowego (w związku z wszczętą kontrolą podatkową lub prowadzonym postępowaniem podatkowym) oraz Szefowi KAS (w toku postępowania podatkowego),

c) poszerzenie kręgu osób w KAS, którym przysługuje dostęp do danych,

d) doprecyzowanie przepisów w zakresie możliwości korzystania przez organy KAS z danych zgromadzonych w bazach, rejestrach, ewidencjach, zbiorach i systemach informatycznych udostępnionych przez inne organy do realizacji ustawowych zadań KAS (przetwarzanie danych będzie dokonywane w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych).

Kontrole celno-skarbowe

Celem ustawy jest też doprecyzowanie i uzupełnienie przepisów dotyczących trybu przeprowadzania kontroli celno-skarbowej. Zmiany przepisów regulujących kontrolę celno-skarbową polegające na wzmocnieniu pozycji organów i funkcjonariuszy celno-skarbowych w stosunku do podmiotu kontrolowanego, obejmują w szczególności:

a) poszerzenie możliwości przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej w razie nieobecności kontrolowanego,

b) wprowadzenie instytucji zawiadomienia o uwzględnieniu korekty deklaracji (zawiadomienia kończącego kontrolę),

c) poszerzenie możliwości przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej w oparciu o stałe upoważnienie:

• na drogach publicznych poprzez przyjęcie możliwości dokonania takiej kontroli w  zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego,
• w zakresie posiadania, produkcji i dystrybucji automatów do gier,
• w zakresie stosowania znaków akcyzy i oznaczania nimi wyrobów akcyzowych,
• w zakresie realizacji obowiązku znakowania i barwienia wyrobów energetycznych,
• w zakresie parametrów jakościowych, fizyko-chemicznych oraz tożsamości i jakości paliw silnikowych w celu ustalenia właściwej stawki podatku akcyzowego,

d) rozszerzenie katalogu kontroli, z których nie sporządza się wyniku kontroli,

e) umożliwienie przeprowadzania kontroli celno-skarbowej w spółkach wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, która utraciła status podatnika oraz wobec byłych wspólników spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, w przypadku rozwiązania tych spółek w trakcie kontroli,

f) zapewnienie naczelnikowi urzędu celno-skarbowego wiedzy o złożonej przez kontrolowanego korekcie deklaracji oraz wprowadzenie regulacji dotyczących ograniczenia możliwości skutecznego składania korekt deklaracji do okresu nieobjętego kontrolą, jak również wprowadzenie doręczania kontrolowanemu zawiadomienia o uwzględnieniu korekty deklaracji,

g) poszerzenie definicji kontrahenta kontrolowanego m.in. o przewoźnika oraz wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą w okresie objętym kontrolą celno-skarbową uczestniczące w magazynowaniu, przepakowywaniu, przeładunku, przesyłaniu tego samego towaru, działające zarówno w imieniu dostawców, jak i nabywców biorących udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru.

Ustawa wprowadza zmiany w zakresie korekty deklaracji podatkowej polegające na informowaniu naczelnika urzędu celno-skarbowego przeprowadzającego kontrolę celno-skarbową o złożonej przez kontrolowanego korekcie deklaracji podatkowej. Naczelnik ten podejmuje decyzję dotyczącą uwzględnienia korekty deklaracji zawiadamiając o tym naczelnika urzędu skarbowego.

Rozszerzono zakres przedmiotowy kontroli celno-skarbowej prowadzonej na podstawie stałego upoważnienia o kontrolę w zakresie m.in. oznaczania i stosowania znaków akcyzy, posiadania automatów do gier hazardowych. Wprowadzone regulacje wpłyną pozytywnie na sprawność działania organów KAS, tak, aby na bieżąco mogły reagować na zidentyfikowane, niepożądane zjawiska, oraz przyczyni się do efektywnego sprawowania nadzoru w ww. zakresie.

Wprowadzono regulację umożliwiającą prowadzenie kontroli w oparciu o stałe upoważnienie w zakresie produkcji i dystrybucji automatów do gier. Rozwiązanie to stanowi jeden z elementów systemu zabezpieczeń pozwalających w sprawny i skuteczny sposób na eliminowanie możliwości nielegalnego urządzania gier na automatach. Możliwość prowadzenia czynności, w oparciu o stałe upoważnienie, umożliwia podjęcie czynności niezwłocznie po uzyskaniu informacji o zamiarze wprowadzenia lub wyprowadzenia automatów do gier.

Wprowadzano regulację umożliwiającą wykrywanie przez organy KAS paliwa pochodzącego z nieujawnionych źródeł, od którego nie pobrano akcyzy lub nie pobrano akcyzy w należnej wysokości, bez konieczności każdorazowego uzyskiwania indywidualnego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Z praktyki organów KAS wynika, że paliwo pochodzące z nieujawnionych źródeł, niespełniające wymagań jakościowych, rozprowadzane jest na lokalnych stacjach benzynowych lub bezpośrednio do podmiotów zużywających takie paliwo. Umożliwienie przeprowadzenia kontroli na podstawie stałego upoważnienia w zakresie parametrów jakościowych paliw przyczyni się do zwiększenia skuteczności wykonywania kontroli celno-skarbowych w ww. obszarach poprzez odbiurokratyzowanie czynności związanych z udzielaniem indywidualnych upoważnień oraz przyspieszy szybkość reakcji na niepożądane zjawiska (np. możliwość przeprowadzenia wielu kontroli jednego dnia u wielu podmiotów).

Wprowadzony został również uproszczony tryb wszczynania kontroli, zmieniono także zasady dokumentowania wyników tych kontroli, co pozwoli na szybkie uruchamianie kontroli wobec podejrzenia występowania nieprawidłowości, w szczególności na rynku wyrobów akcyzowych. Wyeliminuje to także trudności z terminowym doręczaniem upoważnienia do kontroli. W przypadku kontroli stacji paliw i sklepów w miejscu kontroli z reguły nie ma osób, którym można skutecznie doręczyć upoważnienie do kontroli.

Wprowadzono regulacje umożliwiające przeprowadzanie kontroli celno-skarbowej w spółkach wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, która utraciła status podatnika oraz wobec byłych wspólników spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, w przypadku rozwiązania tych spółek w trakcie kontroli.

Doprecyzowano zasady wszczęcia kontroli celno-skarbowej. W przypadku nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, kontrola celno-skarbowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego, lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, który nie jest pracownikiem izby administracji skarbowej albo funkcjonariuszem Służby Celno-Skarbowej. Jednocześnie wprowadzono regulację, w myśl której w przypadku wszczęcia kontroli na legitymację upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej należy doręczyć kontrolowanemu bez zbędnej zwłoki. Przepisy te zmierzają do eliminowania przypadków unikania doręczenia upoważnienia do kontroli celno-skarbowej.

Zmiany przepisów dotyczących audytu i czynności audytowych

Zmiany w tym zakresie dotyczą:

• podziału zadań w zakresie audytu dotyczącego środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej pomiędzy Szefa KAS, a dyrektorów izb administracji skarbowej,
• wyodrębnienia audytu środków stanowiących współfinansowanie krajowe funduszy, programów i projektów realizowanych ze środków unijnych,
• dodania audytu prawidłowości uiszczania innych należności publicznoprawnych niż należności podatkowe,
• poszerzenia audytu o ocenę celowości i zgodności z prawem,
• zawarcia w ustawie o KAS dotychczasowych przepisów rozporządzenia dotyczącego oceny wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na cele specjalne,
• rozszerzenia zakresu  czynności  audytowych  o weryfikację realizacji  przez podmioty  telekomunikacyjne  i  dostawców usług  finansowych  obowiązków nałożonych ustawą o grach hazardowych.

Zmiany zasad służby w Służbie Celno-Skarbowej

Zmiany w tym zakresie obejmują:

• modyfikację zasad ustalania dodatku kontrolerskiego oraz orzeczniczego,
• modyfikację przepisów dotyczących postępowania kwalifikacyjnego do służby,
• rozszerzenie możliwości awansu na wyższy stopień służbowy z pominięciem wymaganego okresu pełnienia służby,
• modyfikację uprawnień funkcjonariuszy oddelegowanych,
• nałożenie na funkcjonariuszy obowiązku informowania o wyjeździe za granicę,
• zmiany zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej funkcjonariuszy.

Sprawozdanie roczne z działalności KAS

Dla usprawnienia przepływu informacji w organach państwa Szef KAS będzie m.in. zobowiązany do corocznego przedstawiania Ministrowi Finansów sprawozdania z działalności KAS, które będzie zawierało w szczególności informacje dotyczące realizacji dochodów z należności celnych oraz innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów, realizacji polityki kadrowej i szkoleniowej w jednostkach organizacyjnych KAS oraz realizacji budżetu państwa w zakresie finansowania działalności KAS.

Inne zmiany i wejście w życie

Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany w zakresie dotyczącym 20 innych ustaw. W przeważającym zakresie zmiany te polegają na dostosowaniu dotychczas obowiązujących regulacji do nowych zasad wynikających z przyjęcia zmian w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej i dotyczących realizacji zadań Krajowej Administracji Skarbowej.

W zakresie przepisów przejściowych i dostosowujących nowelizacja stanowi m.in., że do audytów prowadzonych na podstawie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej i niezakończonych do dnia wejścia w życie zmienianych regulacji, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 2 stycznia 2019 r., z wyjątkiem regulacji:

• dotyczących zmiany przepisów wprowadzających ustawę o KAS oraz zmiany ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów, które weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, tj. 19 grudnia 2018 r.,
• dotyczących audytu środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.,
• dotyczących  dodatku kontrolerskiego oraz dodatku orzeczniczego, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl