Większa dostępność cyfrowa stron i aplikacji podmiotów publicznych

24.4.2019

Nowe przepisy wdrażają dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. Dyrektywa ta prowadzi do zwiększenia dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych organów sektora publicznego w oparciu o wspólne wymogi dostępności.

Co przewiduje ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych?

Celem ustawy jest wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego, zwanej dalej „dyrektywą 2016/2102”. Celem dyrektywy jest zapewnienie większej dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów realizujących zadania publiczne, w oparciu o wspólne dla wszystkich państw członkowskich UE, wymogi dostępności dla osób z ograniczeniami funkcjonalnymi.

Zapewnienie dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, oznacza spełnienie zasad Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0). Zgodnie z zasadami WCAG 2.0, podstawą jest dążenie do spełnienia czterech podstawowych kryteriów, których spełnienie daje pewność, że osoby o różnych rodzajach niepełnosprawności, korzystające bądź niekorzystające z narzędzi wspierających, ułatwiających im dostęp do informacji w postaci elektronicznej, będą mogły dotrzeć do prezentowanych treści. Te cztery kryteria to:

Funkcjonalność – czyli wymaganie, by prezentowana informacja była w pełni dostępna zarówno za pomocą klasycznych metod, ale również odczytywana w całości za pomocą możliwie najszerszej liczby narzędzi wspomagających;
Kompatybilność - czyli sposób prezentowania informacji powinien być zaprojektowany i wykonany tak, by umożliwiał współpracę z maksymalnie dużą gamą terminali użytkownika i narzędzi wspierających;
Postrzegalność – czyli prezentowanie informacji w sposób umożliwiający ich postrzeganie za pomocą różnych zmysłów;
Zrozumiałość – czyli zapewnienie, aby wszelkie prezentowane informacje, jak i sposób dotarcia do nich, były zrozumiałe dla każdego użytkownika.

Ustawa zobowiązuje podmioty publiczne objęte zakresem podmiotowym ustawy do sporządzania w sposób dostępny cyfrowo, deklaracji dostępności. Deklaracja dostępności to dokument, którego publikacja wymaga od podmiotu publicznego sprawdzenia dostępności cyfrowej swojej strony internetowej lub aplikacji mobilnej oraz stałego nadzoru nad tą dostępnością. Deklaracja dostępności informuje osoby niepełnosprawne o tym, czego mogą spodziewać się korzystając z danej strony internetowej lub z danej aplikacji mobilnej. Deklaracja dostępności zawierać ma także informacje o dostępności architektonicznej dla osób niepełnosprawnych budynku będącego siedzibą podmiotu publicznego. Przepisy ustawy nakazują regularny, coroczny (do dnia 31 marca każdego roku) przegląd informacji zawartych w deklaracjach dostępności, zobowiązując podmiot publiczny do jej niezwłocznej aktualizacji.

Nadzór nad stosowaniem przepisów ustawy sprawował będzie minister właściwy do spraw informatyzacji. Będzie on monitorował zapewnienie dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych oraz sporządzał i przekazywał Komisji Europejskiej sprawozdanie z wyników tego monitorowania. Do zadań ministra właściwego do spraw informatyzacji będzie należało także prowadzenie działań informacyjnych i programów edukacyjnych na rzecz poszerzania wiedzy i budowania świadomości z zakresu dostępności cyfrowej, udostępnianie informacji i dobrych praktyk dotyczących sporządzania oceny zapewniania dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej a także prowadzenie strony internetowej poświęconej sprawom związanym z dostępnością cyfrową. W ramach nadzoru nad stosowaniem przepisów ustawy minister właściwy do spraw informatyzacji będzie miał prawo składać wystąpienia do podmiotów publicznych w sprawach związanych z dostępnością cyfrową oraz nakładać w drodze decyzji administracyjnej – kary pieniężne w sprawach związanych z dostępnością.

Zgodnie z przepisami ustawy, każdy będzie mógł wystąpić z żądaniem do podmiotu publicznego o zapewnienie dostępności cyfrowej wskazanego elementu strony internetowej lub aplikacji mobilnej. Podmiot publiczny powinien bez zbędnej zwłoki jednak nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania żądania, zapewnić dostępność cyfrową. Jeżeli podmiot publiczny nie będzie w stanie spowodować dostępności cyfrowej wskazanego elementu strony internetowej lub aplikacji mobilnej w tym terminie, to będzie miał obowiązek powiadomić zgłaszającego żądanie o przyczynach opóźnienia oraz wskazać nowy termin, w którym zapewni dostępność cyfrową (termin nie może być dłuższy niż dwa miesiące od dnia otrzymania żądania). W przypadku odmowy zapewnienia dostępności cyfrowej, osoba występująca z żądaniem ma prawo złożenia skargi.

Ustawa przewiduje kary pieniężne, które będą mogły być nakładane na podmioty publiczne. W przypadku, gdy podmiot publiczny w sposób nieuzasadniony i uporczywy nie będzie wywiązywał się z obowiązku zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej, będzie mógł zostać ukarany karą pieniężną w wysokości do 10 000 zł. Kara pieniężna w wysokości do 5 000 zł nałożona zostanie na podmiot, który nie sporządzi i nie opublikuje deklaracji dostępności bądź opublikowana deklaracja dostępności nie będzie odpowiadała narzuconym wymogom technicznym.

W ciągu dwóch lat wszystkie strony urzędów dostępne cyfrowo

Nowe prawo nakłada na podmioty publiczne, czyli te wszystkie instytucje, które korzystają z pieniędzy publicznych, obowiązek takiego prezentowania informacji w Internecie, aby wszyscy bez wyjątku mieli do nich dostęp. Chodzi tu w szczególności o osoby niewidome, słabowidzące, ale również o osoby niemogące posługiwać się myszką czy klawiaturą, nieodróżniające kolorów.

Co oznacza obowiązek dostępności cyfrowej?

Oznacza to na przykład konieczność sprawdzenia, czy na stronie www nie ma istotnych informacji prezentowanych jedynie w formie obrazka czy zdjęcia. Wszystkie wzory dokumentów urzędowych muszą być zatem przygotowane tak, aby osoby niewidome mogły je odczytać za pomocą programów, które pomagają im w korzystaniu z komputera. Wszystkie podmioty publiczne, których dotyczy nowa ustawa, muszą więc sprawdzić w pierwszej kolejności, w jakim stopniu to, co publikują w Internecie może dotrzeć i dociera do osób niepełnosprawnych. Ma to pozwolić na podjęcie skutecznych działań w celu wyeliminowania barier w dostępie do informacji.

Kolejne obowiązki?

Niektórzy uważają, że mamy tu do czynienia z nałożeniem nowych obowiązków na urzędy. Trzeba jednak pamiętać, że od 2015 r. obowiązuje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, które nakładało podobne obowiązki na podmioty publiczne. W zasadzie wszyscy powinni być już gotowi na wejście nowej ustawy w życie i powinna być to tylko formalność.

Niestety, część urzędowych stron internetowych nadal nie spełnia wymagań dostępności cyfrowej, a dotyczy to zarówno tych dużych, jak i tych małych.

Ministerstwo Cyfryzacji wesprze wszystkich w działaniach na rzecz dostępności. Przygotowana zostanie baza wiedzy o dostępności cyfrowej, dla tych najmniejszych i najbiedniejszych urzędów udostępnione będą dostępne cyfrowo szablony stron internetowych, dzięki którym nie będzie konieczności czasami kosztownej przebudowy strony www.

Groźba kary

Dotychczas niezapewnienie dostępności cyfrowej nie było niczym zagrożone. Podpisana przez Prezydenta ustawa wprowadza groźbę kary finansowej, którą Minister Cyfryzacji może nałożyć na urząd, jeśli ten będzie się uchylał od zapewnienia dostępności cyfrowej. W czasach upowszechnienia elektronicznego obiegu informacji nie można pozwolić na to, by część obywateli – a dostępność cyfrowa dotyczy bezpośrednio co najmniej kilku milionów osób w Polsce – nie miała do niej dostępu.

… ale nie od razu - Kiedy zmiany wchodzą w życie?

Przepisy ustawy będą wchodziły w życie stopniowo w ciągu najbliższych dwóch lat. To daje wszystkim możliwość przeprowadzenia odpowiednich zmian i wprowadzenia poprawek.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 5–11, art. 12 pkt 2 i 3 oraz art. 13–19, które wchodzą w życie w zakresie:

stron internetowych podmiotów publicznych nieopublikowanych przed dniem 23 września 2018 r. – z dniem 23 września 2019 r.;
stron internetowych podmiotów publicznych opublikowanych przed dniem 23 września 2018 r. – z dniem 23 września 2020 r.;
aplikacji mobilnych podmiotów publicznych – z dniem 23 czerwca 2021 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl