Projekt ustawy o fundacji rodzinnej

Coraz bliżej do wprowadzenia fundacji rodzinnej

Rząd chce pomóc firmom rodzinnym kontynuować prowadzenie biznesu. Będzie to możliwe dzięki przyjętej przez Radę Ministrów możliwości zakładania fundacji rodzinnych. Dzięki niej majątek firmy zostanie zatrzymany w jednych rękach, co przyczyni się do rozwoju przedsiębiorstwa i realizacji nowych inwestycji.

- "Budowa silnych firm wymaga czasu. Często zakłóca go konieczność przeprowadzania procesu sukcesji i podział firmy. Chcemy dać polskim przedsiębiorcom nowe narzędzie pozwalające na ustalenie własności i reguł zarządzania firmą w perspektywie dłużej niż jedno pokolenie. Fundacja rodzinna może być szansą na kontynuację przez dzieci i wnuki potencjału firm zbudowanych przez ich rodziców i dziadków" - podkreślił minister Waldemar Buda.

- "Fundacja rodzinna nie tylko zapewnia ochronę majątku, jego pomnażanie, ale też zabezpiecza potrzeby finansowe członków rodziny. Jedną z większych zalet fundacji rodzinnej jest to, że członkowie rodziny fundatora nie muszą osobiście angażować się w prowadzenie biznesu, aby korzystać z jej zysków. Jest to szczególnie ważne w rodzinach, w których dzieci wybierają inną ścieżkę kariery. Kluczowe jest to, że zmiana pokoleniowa nie zagrozi firmie, jej wartości i miejscom pracy" - dodał szef MRiT.

Sukcesja w firmach to wciąż spore wyzwanie dla rodzimych przedsiębiorstw. Pokolenie przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą w latach 90. XX wieku stoi przed wyzwaniem przekazania biznesu następcom. Aby im pomóc, konieczne jest wprowadzenie ułatwień. Dlatego rząd chce, aby już w pierwszej połowie 2023 r. możliwe było zakładanie w Polsce fundacji rodzinnych.  

-"Projekt ustawy jest efektem bliskiej współpracy Ministerstwa Rozwoju i Technologii z Ministerstwem Finansów i Ministerstwem Sprawiedliwości. W proces byli zaangażowani także przedstawiciele innych urzędów. Aktywny udział brali też przedstawiciele środowiska firm rodzinnych. Dzięki temu w projekcie znalazły się rozwiązania wyważające interesy wszystkich podmiotów, na które będzie oddziaływać ustawa" - powiedziała wiceminister Olga Semeniuk.

- "Tworząc przepisy o fundacji rodzinnej wzorowaliśmy się ustawach obowiązujących w innych krajach, w szczególności Austrii, Niemczech i Liechtensteinie. Podobne fundacje można zakładać w większości krajów europejskich. Staraliśmy się, aby zakładanie fundacji rodzinnych w Polsce było nie mniej korzystne niż w innych krajach, zarówno w zakresie wymogów formalnych, jak i kosztów jej prowadzenia" - poinformowała wiceminister.

Zalety fundacji rodzinnej

• Możliwość wycofania się fundatora (przedsiębiorcy) z aktywnego prowadzenia biznesu, bez utraty dochodów.
• Finansowe zabezpieczenie członków rodziny.
• Oddzielenie spraw biznesowych i rodzinnych.
• Utrzymanie majątku w jednych rękach i ochrona majątku.
• Efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.
• Planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.
• Założenie fundacji i przekazanie majątku do fundacji nie będzie opodatkowane.

Założenie fundacji rodzinnej

By móc to zrobić, fundator musi przed notariuszem złożyć oświadczenie o powołaniu fundacji lub sporządzić testament z takim oświadczeniem. Następnie konieczne będzie sporządzenie statutu i przekazanie majątku na fundusz założycielski, a także wpisanie fundacji do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Fundator

Fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów.

Beneficjent

Fundacja rodzinna będzie przekazywać środki beneficjentom na ich bieżące potrzeby.

Beneficjentami będą mogły być osoby fizyczne, najczęściej członkowie rodziny fundatora, oraz organizacje pozarządowe.

Majątek i działalność fundacji rodzinnej

• Fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania i celu, dla którego została ona powołana. Najczęściej będzie to zapewnienie nieprzerwanego działania firmy oraz zapewnienie środków do życia dla członków najbliższej rodziny.
• Fundacja rodzinna będzie mogła być ustanawiana na czas określony albo na czas nieokreślony.
• Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, należące do fundatora albo fundatorów, w tym przede wszystkim udziały i akcje spółek. Fundator musi przekazać fundacji rodzinnej majątek warty co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski).
• Fundacja będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą, polegającą na obrocie majątkiem, w tym udziałami w spółkach, jeśli nie nabywa ich tylko w celu dalszej odsprzedaży, najmie, udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały, lub beneficjentom, obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji oraz prowadzeniu gospodarstwa rolnego.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Fundacja rodzinna będzie zapewne wykorzystywana głównie przez osoby posiadające spółki handlowe, rząd nie wprowadza jednak ograniczeń we wnoszeniu do fundacji rodzinnej przedsiębiorstw, ich zorganizowanych części czy ich poszczególnych składników. Fundacja rodzinna, ze względu na rozwiązanie dotyczące zawężenia prowadzenia działalności gospodarczej, będzie mogła np. wydzierżawić przedsiębiorstwo i podbierać z tego tytułu czynsz.

Przepisy o fundacji rodzinnej pozwalają także uporządkować w rodzinie kwestie prawa do zachowku. Po pierwsze, możliwe będzie zrzeczenie się prawa do zachowku. Po drugie, ta sama osoba uprawniona do wypłat od fundacji rodzinnej i do zachowku będzie mogła otrzymać tylko jedno z tych świadczeń. Ustawa wprowadzi w tym zakresie zakaz czerpania podwójnych korzyści. Po trzecie wprowadzona zostanie ogólna reguła pozwalająca na bardziej elastyczne podejście do zapłaty zachowku. Dopuszczone zostanie rozłożenie zachowku na raty, odroczenie terminy jego płatności, a nawet - w uzasadnionych przypadkach - jego obniżenie.

Rząd chce, aby proponowane rozwiązania weszły w życie w pierwszej połowie 2023 r.

Najważniejsze proponowane rozwiązania

Możliwe będzie zakładanie fundacji rodzinnych. Ich zadaniem będzie realizacja celów prawnych określonych przez fundatora, w oparciu o posiadany majątek, który można zabezpieczyć przed jego utratą.

Fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania oraz celu, dla którego została ona powołana. Najczęściej będzie to zapewnienie nieprzerwanego działania firmy.

Zadaniem fundacji rodzinnej będzie gromadzenie majątku i zarządzanie nim. Umożliwi to przeprowadzenie procesu sukcesyjnego bez konieczności wprowadzania zmian w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa lub grupy kapitałowej.

Aby powstała fundacja rodzinna, konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego. Fundację rodzinną będzie można ustanowić także w testamencie. Potrzebne będzie także sporządzenie statutu, powołanie organów i wpis do rejestru fundacji rodzinnych.

Fundacja rodzinna będzie mogła być ustanawiana na czas określony albo na czas nieokreślony.

Fundację rodzinną będą mogły zakładać jedynie osoby fizyczne, posiadające pełną zdolność do czynności prawnych lub kilka takich osób, które wspólnie będą posiadać status fundatora. Ze względu na obowiązujące zasady sporządzania testamentów – fundacja rodzinna, ustanawiana w testamencie, będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Fundacja rodzinna będzie przekazywać, zgodnie z wolą fundatora, swoje zyski lub część majątku, beneficjentom – osobom fizycznym (co do zasady będą to członkowie rodziny fundatora). Beneficjentami będą mogły być także organizacje pozarządowe.

Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, należące do fundatora albo fundatorów.

Mogą to być np. wszelkie aktywa, w tym środki pieniężne, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości przeniesione na własność fundacji rodzinnej, udziały i akcje, prawa udziałowe w spółkach osobowych w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, a także w podmiotach zagranicznych.

Fundator będzie musiał wnieść do fundacji rodzinnej mienie, przeznaczone na realizację jej celów, o wartości co najmniej 100 tys. zł – będzie to tzw. fundusz założycielski.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl