PKPP Lewiatan o nowych propozycjach działań na rzecz osób bezrobotnych i poszukujących pracy

26 czerwca br. Naczelna Rada Zatrudnienia omawiała projekt ustawy nowelizującej ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Głównym celem projektowanych zmian jest ułatwianie osobom bezrobotnym i poszukującym pracy powrotu do aktywności zawodowej. Istotnym elementem projektu jest także chęć sprostania problemom wynikającym ze słabnącej podaży pracowników na krajowym rynku pracy, w tym uproszczenie procedur związanych z wykonywaniem legalnej pracy przez cudzoziemców.

Zdaniem PKPP Lewiatan na szczególną uwagę zasługuje cel, jaki postawili przed sobą autorzy projektu: ustawa ma być przyjazna dla osób aktywnych, które nie mają, a chcą znaleźć pracę. Uważamy, że przeniesienie akcentu z pomocy wszystkim na pomoc tym, którzy chcą ją otrzymać, należy ocenić bardzo pozytywnie. Na uwagę w związku z tym zasługują następujące rozwiązania:

1. Zindywidualizowanie podejścia do osoby poszukującej pracy. Projekt zakłada tworzenie indywidualnych planów znalezienia pracy dla osoby, która nie podejmie zatrudnienia w ciągu 6 miesięcy od dnia rejestracji w urzędzie pracy. Zdaniem PKPP Lewiatan jest to propozycja, która przyczyni się do zwiększenia aktywności i zaangażowania bezrobotnego w proces poszukiwania pracy. Chcąc jednak, aby proponowane działanie spełniło pokładane w nim oczekiwania uważamy, że „indywidualny plan działania" powinien być tworzony dużo wcześniej niż dopiero po 6 miesiącach bezskutecznego poszukiwania pracy. Proponujemy ponadto rozważenie wprowadzenia możliwości stworzenia finansowych systemów motywacyjnych dla osób zajmujących się wsparciem bezrobotnych w poszukiwaniu zatrudnienia. W innych krajach (np. w Szwajcarii) opiekunowie osób bezrobotnych otrzymują gratyfikację finansową za pomoc w znalezieniu im zatrudnienia.

2. Otwarcie instytucji publicznych na zlecanie usług szkoleniowych firmom zewnętrznym. Uważamy, że jest to działanie, które przyczyni się do podniesienia jakości usług szkoleniowych oferowanych bezrobotnym, a w konsekwencji do poziomu kompetencji nabywanych przez te osoby. Istotne znaczenie może odegrać tu również idea partnerstwa publiczno-prywatnego, która powinna być popularyzowana jako jedna z form na organizowanie szkoleń dla osób poszukujących pracy.

3. Podniesienie gratyfikacji za podejmowanie aktywności edukacyjnej. Projekt przewiduje wprowadzenie wyższych zachęt finansowych - w formie wypłacanych stypendiów - za uczestnictwo w szkoleniach, stażach, przygotowaniu zawodowym dorosłych, kontynuowanej nauce w ramach nauki szkolnej i studiów podyplomowych, których wysokość w każdym z rodzajów przekracza wysokość zasiłku i waha się od 120 do 140% jego wysokości. Ustawa przewiduje jednocześnie obowiązek zwrotu przez bezrobotnego kosztów poniesionych na naukę w przypadku przerwania jej z winy uczestnika. Zdaniem PKPP Lewiatan proponowane rozwiązania mogą zmobilizować do podnoszenia kwalifikacji przez osoby poszukujące pracy i zwiększać ich adaptacyjność na rynku pracy. Uważamy jednak, że bezrobotny, który przerwał z własnej winy naukę powinien być zobowiązany nie tylko do zwrotu kosztów szkolenia, ale również do zwrotu stypendium, które pobierał z tego tytułu.

4. Wprowadzenie degradacji wysokości wypłacanego zasiłku dla bezrobotnych (wyższej kwoty zasiłku w pierwszych 3 miesiącach oraz jej zmniejszenie w kolejnych miesiącach przysługiwania prawa do świadczenia). Na pozytywną ocenę zasługuje idea wprowadzenia tego rodzaju rozwiązania. Uważamy jednak, że stopniowe obniżenie zasiłku powinno następować co miesiąc, tak aby zainteresowany w każdym miesiącu otrzymywał wyraźny sygnał motywujący go do poszukiwania zatrudnienia. Postulujemy przy tym o obniżenie okresu przez jaki przysługiwałby zasiłek dla bezrobotnych do wymiaru sześciu miesięcy.

5. Wprowadzenie wymogu badania popytu na kwalifikacje i umiejętności zawodowe na wojewódzkim rynku pracy. Jest to niezwykle istotne działanie, które pozwoli na pozyskanie wiedzy nt. zapotrzebowania pracodawców na określonego rodzaju kompetencje i umożliwi urzędom pracy oraz instytucjom szkoleniowym tworzenie ofert edukacyjnych dostawanych do potrzeb lokalnego rynku pracy.

6. Wprowadzenie nowego instrumentu tzw. przygotowania zawodowego dorosłych - umożliwiającego uzyskanie tytułu zawodowego, tytułu czeladnika lub umiejętności zawodowych poświadczonych zaświadczeniem instytucji szkoleniowej, na zasadach zbliżonych do kształcenia młodocianych, ale dla osób dorosłych.

Według założenia projektu kształcenie miałoby odbywać się w miejscu pracy, w oparciu o program opracowany przez instytucję szkoleniową w porozumieniu z pracodawcą i zakończyć się egzaminem przed komisją z udziałem pracodawców. PKPP Lewiatan postuluje jednak dodatkowo wprowadzenie możliwości uznawania i potwierdzania egzaminami kwalifikacyjnymi uczenia się praktycznego, incydentalnego i poza formalnego.

7. Zwolnienie pracodawcy zatrudniającego osoby w wieku 50 z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Uważamy, że propozycje te przyczynią się do zmniejszenia obciążeń pracodawców z tytułu ponoszenia wysokich pozapłacowych kosztów pracy i mogą zachęcić do zatrudniania pracowników z grupy wiekowej 50 .

8. Pomoc w znalezieniu pracy poza miejscem zamieszkania (np. poprzez finansowanie dojazdów do pracy, czy zakwaterowania). Działanie to ma szansę zmobilizować osoby bezrobotne do przeprowadzki z miejsc, gdzie nie ma pracy do miejsc, gdzie praca jest bardziej dostępna.
 
9. Możliwość zawarcia przez starostę z agencją pracy tymczasowej umowy na doprowadzenie skierowanego bezrobotnego będącego w szczególnej sytuacji na rynku pracy do zatrudnienia przez okres co najmniej roku. Zdaniem PKPP Lewiatan tego typu działania mogą okazać się jednym z najbardziej efektywnych instrumentów znalezienia pracy dla osób bezrobotnych, szukających zatrudnienia.

Pozytywnie oceniamy też szereg zmian o charakterze administracyjnym, które usprawnią procedurę zatrudniania obcokrajowców. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

• Rezygnację z tzw. promesy, czyli przyrzeczenia zezwolenia na pracę, po którym należało legalizować pobyt i dopiero uzyskać finalne zezwolenie. Obecny projekt przewiduje tylko jedno zezwolenie, które wydaje się na okres dłuższy niż dotychczas (do 3 lat), z możliwością jego dalszego przedłużenia.

• Możliwość odstąpienia od testu rynku pracy w sytuacji przedłużenia zezwolenia na pracę cudzoziemca, co oznacza, że pracodawcy zatrudniający cudzoziemców długoterminowo mają szansę „przechodzić" przez ten test tylko raz. Proponowane uproszczenie jest jednak niewystarczające.

  W opinii PKPP Lewiatan procedury uzyskiwania pozwoleń na zatrudnienie obcokrajowców powinny służyć możliwości aktywnego pozyskiwania pracowników w zawodach najbardziej deficytowych. Tymczasem pozostawia się rozwiązanie, które choć prostsze do procedowania nadal będzie skutkować nielegalnym zatrudnieniem w sektorach, w których obcokrajowcy są najbardziej poszukiwani (np. budownictwo, czy rolnictwo). Dlatego postulujemy całkowitą likwidację tzw. testu rynku pracy.

• Wprowadzenie zasady równego traktowania zatrudnianych cudzoziemców z osobami zatrudnianymi u danego pracodawcy na takim samym lub porównywalnym stanowisku pracy.

• Wprowadzenie przepisów umożliwiających zachowanie ważności wydanego wcześniej zezwolenia na pracę w sytuacjach dotyczących: zmiany siedziby lub formy prawnej pracodawcy, zmiany charakteru pracy na okres nieprzekraczający 30 dni w roku, przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie art. 231 Kodeksu pracy.

• Czytelne sformułowanie przesłanek odmowy wydania zezwolenia na pracę.

• Wprowadzenie zasady, że opłata za 1 zezwolenie nie może przekraczać wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli jednak chodzi o istotne zmiany mające na celu otwarcie rynków pracy dla cudzoziemców spoza obszaru EOG zmiany są niestety mocno rozczarowujące, gdyż mimo przesunięcia punktu ciężkości z braku legalności na legalność zatrudnienia cudzoziemców w Polsce, utrzymano zezwolenie na pracę jako podstawę zatrudnienia większości cudzoziemców z krajów spoza EOG. Nawet w takich oczywistych sytuacjach, jak wykonywanie pracy przez osobę delegowaną przez pracodawcę zagranicznego do polskiego oddziału czy filii, nadal wymaga się uzyskania zezwolenia w razie pracy dłuższej niż 30 dni. Trudno jest w związku z tym uznać proponowane zmiany jako przełom, mający na celu prowadzenie takiej polityki imigracyjnej, która będzie wyrównywać niedobór zatrudnienia powstającego choćby na skutek emigracji Polaków za granicę. Proponowane zmiany oceniamy zatem jako mające na celu uproszczenie procedur w ramach istniejącej dotychczas reglamentacji, ale nie liberalizację polityki imigracyjnej, mającej na celu pozyskanie obywateli państw spoza obszaru EOG do pracy w Polsce.

Źródło: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan; www.pkpplewiatan.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl