Prace nad zmianami w ustawie o świadczeniach emerytalnych funkcjonariuszy służb mundurowych

Termin przesyłania uwag do wstępnych założeń projektu mija w dniu 6 lutego 2009r. Mamy nadzieję, że przedstawione merytoryczne uwagi przyczynią się do powstania ostatecznych założeń projektu. Założenia te zostaną przesłane do RCL, które prawdopodobnie od marca br. rozpocznie intensywne prace nad przygotowaniem projektów stosownych ustaw. Ostateczny projekt będzie opiniowany przez szerokie grono wszystkich zainteresowanych podmiotów, w tym m.in. przez związki zawodowe oraz organizacje społeczne.

Przystępując do prac koncepcyjnych nad tak poważną reformą emerytalną kierownictwo resortu spraw wewnętrznych i administracji korzystało m. in. z rozwiązań funkcjonujących w innych krajach europejskich. Oczywiście naszym zamysłem nie jest przeniesienie wprost zapisów ustawowych, funkcjonujących w innych państwach. Zwłaszcza, że w różnych krajach ustawodawcy przyjmują różne rozwiązania. Jesteśmy jednak przekonani, że wykorzystanie sprawdzonych, dobrych rozwiązań, które okazały się satysfakcjonujące dla funkcjonariuszy innych krajów i motywowały ich do pracy i rozwoju zawodowego pozwoli na wypracowanie najlepszych i najbardziej adekwatnych do polskich realiów propozycji.

Chcąc przybliżyć Państwu kontekst rozpoczętej dyskusji nad reformą ustawy emerytalnej służb mundurowych poniżej przedstawiamy przykłady rozwiązań, jakie zostały przyjęte w niektórych krajach europejskich.

W Niemczech, Hiszpanii i Holandii, aby nabyć uprawnienia emerytalne wystarczy osiągnąć określony wiek. Na Białorusi czy w Bułgarii istotne jest przepracowanie określonej liczby lat. W Austrii i Francji oba te warunki należy spełnić łącznie.

Najszybciej policyjnym emerytem można zostać na Białorusi. Tu wystarczy, że przepracujemy 20 lat w resorcie spraw wewnętrznych. Najtrudniej uprawnienia emerytalne jest nabyć w Austrii. Na emeryturę można przejść bowiem dopiero po ukończeniu 65 lat. Ponadto konieczne jest opłacanie składek na ubezpieczenie przez przynajmniej 240 miesięcy, czyli przez 20 lat. Zobaczmy, jak wyglądają systemy emerytalne w poszczególnych państwach europejskich.

Niemcy

Niemiecki policjant, co do zasady, nabywa prawo do pełnej emerytury (73,5% ostatniego uposażenia bez dodatków) najszybciej w wieku 60-65 lat, przy czym nie może pracować w Policji dłużej niż 40 lat. Do stażu wlicza się również okres przepracowany poza służbą, a każdy rok pracy w cywilu jest liczony tak, jak rok służby w Policji. Dolna granica wieku dotyczy funkcjonariuszy pracujących na „stanowiskach roboczych". Pozostali policjanci przechodzą na emeryturę w późniejszym wieku.

Możliwe jest również, przy spełnieniu określonych warunków, przejście na wcześniejszą emeryturę. Aby uzyskać do niej prawo, trzeba mieć skończone co najmniej 50-55 lat (w poszczególnych landach mogą być przyjęte różne rozwiązania). Z uwagi jednak na niekorzystny sposób naliczania emerytury niewiele osób korzysta z tego rozwiązania. Na wcześniejszą emeryturę można odejść również w przypadku problemów zdrowotnych. Podstawą przyznania takiego świadczenia są jednak wyłącznie choroby zawodowe policjantów.

W zasadzie nie występuje w Niemczech zjawisko zatrudniania emeryta policyjnego na etacie cywilnym. Zdarza się to niezmiernie rzadko i dotyczy wysokiej kadry oficerskiej zatrudnianej na stanowiskach doradczych.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość, by policjant nie odszedł na obowiązkową emeryturę. Stan taki może trwać do 3 lat po wyznaczonym terminie, ale musi być uzasadniony niezbędnością funkcjonariusza w służbie. Z tych względów najczęściej dotyczy wysokich stanowisk kadry kierowniczej.

Nie istnieją przepisy zawieszające lub ograniczające emeryturę w związku z podjęciem dodatkowej pracy. Trzeba jednak przyznać, że dorabiających emerytów w zasadzie w Niemczech nie ma.

Austria

Od 1 stycznia 2005 roku wszystkich zatrudnionych obowiązują te same przepisy emerytalne. Uprawnienia do tego świadczenia nabywa się z chwilą ukończenia 65 lat. Przejście na wcześniejszą emeryturę jest możliwe w przypadku choroby, która skutkuje niezdolnością do wykonywania zawodu. Niezbędnym warunkiem do uzyskania emerytury jest ponadto opłacenie określonej ilości składek na ubezpieczenie. Zwykle jest to 240 miesięcznych składek, a przypadku niezdolności do wykonywania zawodu - 60 miesięcznych składek. Dla policjantów przyjętych do służby przed 1 stycznia 2005 roku istnieją liczne przepisy przejściowe.

Obliczając wysokość emerytury, za każdy rok służby nalicza się 1,78 % rocznego wynagrodzenia, od którego odprowadza się składki. Gromadzona suma jest co roku, do chwili przejścia na emeryturę, waloryzowana. Po 540 miesiącach składkowych (45 lat) przysługuje emerytura w wysokości 80 % przeciętnego wyprowadzenia.

Wpływ na wysokość emerytury ma służba w niebezpiecznych warunkach lub w godzinach nadliczbowych. Za nadgodziny wypłacane jest bowiem wynagrodzenie, które zwiększa wynagrodzenie w skali roku, a tym samym wymiar emerytury.

Po przejściu na emeryturę nie przewiduje się ponownego zatrudnienia policjanta w Policji. Tylko w przypadku, gdy funkcjonariusz przeszedł na emeryturę z powodu niezdolności do pełnienia służby, może zostać przywrócony do służby, jeśli odzyskał zdrowie, nie ukończył 60 lat i przez przynajmniej 5 najbliższych lat będzie wykonywał swoje obowiązki. Możliwe jest podjęcie dodatkowej pracy po przejściu na emeryturę.

Białoruś

Osoby pełniące służbę na stanowiskach dowódczych i szeregowych w resorcie spraw wewnętrznych, po przepracowaniu określonej liczby lat, nabywają prawo do dożywotniej renty. Prawo to przysługuje po przepracowaniu co najmniej 20 lat w resorcie. W pozostałych przypadkach trzeba przepracować co najmniej 25 lat, z tym że przynajmniej 12 i pół roku w resorcie.

Wysokość przyznanej renty uzależniona jest od wysługi lat. I tak po 20 latach służby przysługuje 50 procent, zaś zwolnionym w stan spoczynku z powodu wieku lub choroby - 60 % „odpowiednich kwot zaopatrzenia pieniężnego". Za każdy rok wysługi powyżej 20 lat nalicza się 3 %, ale nie więcej niż 75 % tych kwot. Jeżeli milicjant przepracował 25 lat, w tym przynajmniej 12 i pół roku w resorcie, za każdy rok wysługi powyżej 25 lat nalicza się 1 %, ale nie więcej niż 75 % tych kwot.

Podstawą do obliczenia emerytury jest wysokość uposażenia na ostatnio zajmowanym stanowisku, dodatek za stopień, dodatek za wysługę lat i wyrównanie z tytułu racji żywnościowej.

Bułgaria

Urzędnicy państwowi mogą przejść na emeryturę niezależnie od wieku, jeżeli mają 25 lat stażu ubezpieczeniowego, w tym przynajmniej 2/3 przepracowali w urzędach państwowych. Wysokość emerytury określa się mnożąc dochód przez 1 % za każdy rok stażu ubezpieczeniowego i odpowiednią proporcjonalną część za miesiące stażu ubezpieczeniowego.

Dochód, na podstawie którego oblicza się emeryturę , określa się mnożąc średni krajowy dochód za ostatnie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc przydzielenia emerytury przez indywidualny współczynnik pracownika. Ten z kolei jest obliczany na podstawie dochodu pracownika, za który wypłacone zostały składki ubezpieczeniowe za trzy kolejne lata z ostatnich 15 lat stażu ubezpieczeniowego do 1 stycznia 1997 roku wybrane przez pracownika i na podstawie dochodu za okres od tej daty do przejścia na emeryturę.

Francja

Prawa emerytalne policjanci nabywają z chwilą wypracowania określonej liczby lat i osiągnięcia określonego wieku. Mogą oni przejść na emeryturę, na własną prośbę, po spełnieniu dwóch warunków: 25 lat pracy (z wyjątkiem posterunkowych i podoficerów dla których minimalny czas służby to 15 lat) i znajdowanie się w wieku 5 lat poniżej granicy wieku określonej dla danego stopnia w korpusie. Dla korpusu posterunkowych i podoficerów wiek ten został określony na 50 lat życia. Zatem data urodzenia nie jest jedynym elementem niezbędnym do określenia prawa do emerytury. Aby pójść na wcześniejszą emeryturę policjant musi mieć przepracowane 25 lat (oficerowie młodsi i starsi), do tego stażu wlicza się również lata obowiązkowej służby wojskowej. Ponadto policjant musi w swoim korpusie osiągnąć określony wiek, np. dla podoficerów to minimum 50 lat.

Ważna jest też górna granica wieku. Dla posterunkowych i podoficerów określono ją na 55 lat. Po osiągnięciu tego wieku policjant jest przenoszony na emeryturę nawet bez żadnego wniosku z jego strony. Oficerowie młodsi mogą przejść na emeryturę w wieku co najmniej 55 lat, w korpusie oficerów starszych w zależności od stopnia jest to od 58 do 60 lat.

Policjant może wnioskować o przedłużenie czasu służby, jeżeli ma np. 55 lat i ma dzieci na utrzymaniu (służba jest przedłużana odpowiednio o 1 rok na każde dziecko, nie więcej jednak niż 3 lata.

Oficer młodszy po 25 latach pracy w wieku 55 lat otrzyma maksymalną emeryturę w wysokości 75 % ostatniego średniego uposażenia, a komisarz po 25 latach służby w wieku 58 lat. Po odejściu na emeryturę każdy policjant może być czasowo zatrudniony. Jest również możliwość zatrudniania tzw. policjantów rezerwistów. Są to policjanci, którzy przeszli na emeryturę nie dawniej niż 5 lat temu. W ciągu tych pięciu lat mogą być zatrudniani co roku nie dłużej niż na 92 dni (około 3 miesięcy) bez uszczuplania swojej emerytury.

Hiszpania

Funkcjonariusze Korpusu Policji Krajowej przechodzą na obowiązkową emeryturę w wieku 65 lat. Istnieją liczne przepisy umożliwiające skorzystanie z emerytury pomostowej.

Holandia

W Holandii nie istnieją szczególne uregulowania emerytalne dla funkcjonariuszy Policji. W zasadzie każdy obywatel po osiągnięciu wieku 65 lat może przejść na emeryturę. Jest możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę mając skończone 60 lat. Na emeryturze otrzymuje się około 80 % średniej pensji. Staż służby nie ma znaczenia. Rzadko zatrudnia się emerytowanych policjantów. Częściej pracują oni na zasadzie wolontariuszy.

Wielka Brytania

Funkcjonariusz Policji w Wielkiej Brytanii uzyskuje prawo do świadczenia emerytalnego w momencie osiągnięcia 55 roku życia. Maksymalną wysokość emerytury może osiągnąć po 35 latach służby.
Maksymalną wysokość świadczenia emerytalnego policjanta stanowi połowa ostatniej wypłaty netto oraz równocześnie wypłacana odprawa w wysokości 4 uposażeń. Istnieje także możliwość zamiany całości albo części odprawy w celu podwyższenia wysokości rocznego świadczenia emerytalnego.
Jeżeli policjant przepracuje więcej niż 35 lat ma możliwość podwyższenia świadczenia emerytalnego.
Każdemu funkcjonariuszowi przysługuje prawo wyboru wysokości świadczenia emerytalnego z okresu ostatnich 10 lat pobierania uposażenia, jeżeli umożliwi to zwiększenie emerytury. Każdy rok służby uprawnia do 1/70 wysokości uposażenia emerytalnego funkcjonariusza, nie więcej niż do wysokości 35/70.
Świadczenie emerytalne funkcjonariusza podlega rewaloryzacji. 

Źródło: www.mswia.gov.pl