Projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi

Projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu skierowany do konsultacji społecznych

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowało do konsultacji społecznych projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. 

Proponowana ustawa będzie wdrażać do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym. Celem projektowanej ustawy jest kompleksowe uregulowanie działalności organizacji zbiorowego zarządzania w Polsce. Zastąpi ona dotychczasowe przepisy w tym zakresie, tj. rozdziały 12 i 12(1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Zaproponowane w projekcie rozwiązania - zgodne z wymogami europejskimi - pozwolą na wyeliminowanie szeregu wątpliwości i nieprawidłowości związanych ze zbiorowym zarządzaniem, jakie pojawiły się w ponad 20-letnim okresie obowiązywania dotychczasowych przepisów. Równocześnie utrzymane zostaną te elementy, które sprawdziły się w praktyce i wynikają z przyjętych w Polsce tradycji zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi.

Na czym mają polegać zmiany?

Zakładane jest zatem utrzymanie stowarzyszenia jako formy prawnej organizacji zbiorowego zarządzania, zapewniającej jej samorządny i niekomercyjny charakter, przy czym projekt przewiduje dalsze wzmocnienie tej samorządności poprzez zwiększenie wpływu twórców i innych właścicieli praw autorskich lub pokrewnych na działalność organizacji. Podjęcie zbiorowego zarządzania w dalszym ciągu będzie wymagało zezwolenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a dotychczas udzielone zezwolenia zostaną poddane procedurze przeglądowej w celu dostosowania ich do nowych przepisów.

Ustawa ma też ujednolicić zasady podziału i wypłaty środków zainkasowanych na rzecz uprawnionych, co wpłynie na większą efektywność organizacji w tym zakresie. Określi także zasady powierzania praw w zbiorowy zarząd oraz szczególne uprawnienia niektórych organizacji (mających status „organizacji reprezentatywnej") do zarządzania prawami niepowierzonymi żadnej z nich w oparciu o tzw. rozszerzone licencje zbiorowe. Zagwarantuje to pewność prawną po stronie użytkowników oraz równe traktowanie uprawnionych, w szczególności w sytuacjach, w których przepisy przewidują obowiązkowe pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania.

Wprowadzone zostaną ponadto bardziej szczegółowe niż dotychczas zasady zawierania umów z użytkownikami, w tym dotyczące tzw. licencji wieloterytorialnych, a więc obejmujących terytorium więcej niż jednego państwa członkowskiego UE. Relacje te w większym stopniu niż obecnie będą oparte o negocjacje pomiędzy organizacją a użytkownikiem i wzajemną wymianę informacji. Równocześnie utrzymana zostanie możliwość wystąpienia przez organizacje do Komisji Prawa Autorskiego z wnioskiem o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń. Stawki wynikające z prawomocnie zatwierdzonych tabel będą obligatoryjnie stosowane w umowach z użytkownikami. Natomiast tam, gdzie użytkownik nie ma wpływu na wykorzystywany przez siebie repertuar, a więc w przypadkach reemisji i odtwarzania utworów nadawanych w radiu lub telewizji, przedłożenie tabel do zatwierdzenia będzie obowiązkowe. Usprawniona zostanie także procedura zatwierdzania tabel poprzez zmianę trybu postępowania z cywilnego - nieprocesowego na administracyjny oraz zwiększenie w niej roli Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Minister zyska także bardziej rozbudowane narzędzia nadzoru nad organizacjami zbiorowego zarządzania, tak aby szybko i skutecznie eliminować pojawiające się w tym zakresie nieprawidłowości.

Możliwe będzie również skorzystanie z dodatkowych, pozasądowych procedur rozstrzygania sporów z udziałem organizacji.

Zwiększeniu ulegnie ponadto przejrzystość działania organizacji. Poza funkcjonującym już obecnie systemem rocznych sprawozdań, organizacje będą zobowiązane do udzielania szczegółowych informacji swoim członkom i reprezentowanym przez siebie uprawnionym, a także - na wniosek - innym zainteresowanym podmiotom.

Dodatkowo, zgodnie z dyrektywą 2014/26/UE, w polskim prawie pojawi się nowa kategoria „niezależnych podmiotów zarządzających", a więc podmiotów, które nie są organizacjami zbiorowego zarządzania ale zarządzają prawami na zasadach komercyjnych, na podstawie umów z uprawnionymi. Znajdą do nich zastosowanie niektóre przepisy projektowanej ustawy, w szczególności dotyczące przejrzystości działania i obowiązków informacyjnych.

Jak przekazać swoją opinię o projekcie?

Projekt ustawy jest dostępny na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji. Osoby zainteresowane wzięciem udziału w konsultacjach społecznych prosimy o przesyłanie uwag do projektu na adres: 

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Departament Własności Intelektualnej i Mediów

ul. Krakowskie Przedmieście 15/17, 00-071 Warszawa

oraz drogą elektroniczną na adres dwim@mkidn(dot)gov(dot)pl w terminie do 19 maja 2017 r. (albo w terminie 30 dni od otrzymania pisemnego zaproszenia do udziału w konsultacjach).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl