Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministra Finansów. Zaproponowane rozwiązania mają zwiększyć skuteczność SRW, a dzięki temu stabilność i przewidywalność finansów publicznych. Proponowana zmiana przepisów jest także wynikiem przeglądów, audytów i wniosków Najwyższej Izby Kontroli.

Czemu mają służyć proponowane zmiany?

Projekt dostosowuje polskie prawo do reformy zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, która weszła w życie 30 kwietnia 2024 roku. Do stabilizującej reguły wydatkowej zostaną włączone kolejne jednostki sektora finansów publicznych. Projekt wprowadza zmiany w algorytmie określającym kwotę wydatków stabilizującej reguły wydatkowej, w celu uspójnienia z nowymi regułami unijnymi. Nowe przepisy przyczynią się do lepszego zarządzania finansami publicznymi. Zwiększą też przewidywalność i nadzór nad finansami jednostek publicznych.

W efekcie wprowadzonych zmian, do stabilizującej reguły wydatkowej zostanie włączonych około 90 nowych jednostek sektora finansów publicznych. Dotyczy to podmiotów, których plany finansowe są obecnie zamieszczane w formie załączników w ustawie budżetowej. Stabilizująca reguła wydatkowa (SRW) obejmie m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych; agencje wykonawcze, w tym Narodowe Centrum Badań i Rozwoju; instytucje gospodarki budżetowej, np. Centrum Obsługi Administracji Rządowej oraz państwowe osoby prawne, o których mowa w art. 9 pkt 14 ustawy o finansach publicznych.

Ponadto do SRW zostaną włączone skarbowe papiery wartościowe, które są przekazywane nieodpłatnie jednostkom sektora instytucji rządowych i samorządowych przez jednostki i organy objęte SRW.

Projekt zakłada wyłączenie współfinansowania programów finansowanych z bezzwrotnej pomocy UE z kwoty oraz limitu wydatków SRW. Rozwiązanie to jest analogiczne do funkcjonującego obecnie w zakresie wydatków finansowanych ze środków z bezzwrotnej pomocy z UE.

Projekt ustawy wprowadza też zmiany w algorytmie określającym kwotę wydatków SRW, dostosowujące algorytm do nowych reguł unijnych. Proponowane zmiany uwzględniają wnioski z przeglądu SRW przeprowadzonego we współpracy z MFW w ramach realizacji kamienia milowego A4G Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, a także wnioski pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli w zakresie funkcjonowania SRW.

Zmieni się także „klauzula wyjścia”, pozwalająca na czasowe zaprzestanie stosowania limitu wydatków SRW w sytuacjach wyjątkowych. Projekt wprowadza samodzielny czynnik, pozwalający na aktywację klauzuli wyjścia podczas wystąpienia znacznego spowolnienia gospodarczego, umożliwiający lepsze dostosowanie wydatków do warunków pogorszonej koniunktury. Zmiany w klauzuli wyjścia uwzględniają wnioski z wspomnianego przeglądu funkcjonowania SRW, przeprowadzonego we współpracy z MFW oraz dostosowanie do nowych reguł unijnych.

Projekt dostosowuje polskie prawo do reformy zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, która weszła w życie 30 kwietnia 2024 roku. W efekcie poszerzamy przestrzeń fiskalną. Do stabilizującej reguły wydatkowej włączone zostaną kolejne jednostki sektora finansów publicznych. Chodzi m.in. o Zakład Ubezpieczeń Społecznych, agencje wykonawcze czy instytucje gospodarki budżetowej. Nowe przepisy zwiększą przejrzystość oraz efektywność zarządzania finansami publicznymi.

Najważniejsze rozwiązania

Zostanie dostosowana do wymogów unijnych definicja działań dyskrecjonalnych oraz mechanizm określający wysokość dostosowania fiskalnego.

Stabilizująca reguła wydatkowa (SRW), czyli narzędzie wspierające zachowanie stabilności wydatków publicznych, obejmie ok. 90 nowych jednostek sektora finansów publicznych. Dotyczy to podmiotów, których plany finansowe są obecnie zamieszczane w formie załączników w ustawie budżetowej.

SRW obejmie:

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
• agencje wykonawcze, np. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowe Centrum Nauki;
• instytucje gospodarki budżetowej, np. Centrum Obsługi Administracji Rządowej;
• państwowe osoby prawne, o których mowa w ustawie o finansach publicznych (w art. 9 pkt 14), np. Polski Instytut Ekonomiczny, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.

Poza tym do SRW włączone zostaną skarbowe papiery wartościowe, które przekazywane są nieodpłatnie jednostkom sektora instytucji rządowych i samorządowych przez jednostki i organy objęte SRW.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Nowe przepisy mają wejść w życie z dniem następującym po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Nowa SRW, w tym rozszerzenie zakresu SRW, będzie zastosowana po raz pierwszy do projektu ustawy budżetowej na 2025 rok.

Link do raportu MFW (strona w języku angielskim)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl