Prawo zrzeszania się w związkach zawodowych dla policjantów i funkcjonariuszy Służby Więziennej

Prezydent skierował do Sejmu projekt nowelizacji ustawy dot. rozszerzenia prawa funkcjonariuszy w zakresie zrzeszania się w związkach zawodowych

Prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej oraz ustawy o Służbie Więziennej dotyczący rozszerzenia prawa policjantów, funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz funkcjonariuszy Służby Więziennej w zakresie tworzenia i wstępowania do związków zawodowych. 

Z wnioskiem o wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą dotyczącą przyznania policjantom i funkcjonariuszom Służby Więziennej prawa zrzeszania się w związkach zawodowych wystąpił do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. 

Obecnie policjanci, funkcjonariusze Straży Granicznej oraz funkcjonariusze Służby Więziennej mogą zrzeszać się tylko w jednym związku zawodowym działającym w danej formacji. Gwarantowana na mocy art. 59 ust. 1 Konstytucji RP wolność koalicji związkowej uzasadnia wprowadzenie zmian w zakresie działania związków zawodowych w Policji, Straży Granicznej i Służbie Więziennej. W związku z powyższym, projekt ustawy znosi ograniczenie polegające na możliwości zrzeszania się tylko w jednym związku zawodowym. 

Utrzymuje jednak obowiązujący w służbach zakaz strajku. Ponadto zachowuje regulacje, na mocy których przepisy ustawy o związkach zawodowych stosuje się policjantów/funkcjonariuszy odpowiednio. Za takim rozwiązaniem przemawia konieczność uwzględnienia specyfiki stosunków służbowych (charakter administracyjnoprawny stosunku służbowego, w którym organ jednostronnie i władczo kształtuje sytuację prawną funkcjonariusza). 

Zawarte w projekcie ustawy zmiany mają, co do zasady, taki sam zakres w odniesieniu do wszystkich służb. Najistotniejszą ze zmian jest urzeczywistnienie wolności koalicji związkowej. Policjant oraz funkcjonariusz Straży Granicznej i Służby Więziennej będzie mógł wybrać związek zawodowy, w którym zamierza się zrzeszać. 

Jednocześnie, ze względu na zakres zadań formacji uzbrojonych, obejmujący ochronę bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywanie bezpieczeństwa i porządku publicznego, projekt ustawy przewiduje, że swoboda zrzeszania się w związkach zawodowych podlegać będzie pewnym ograniczeniom. Możliwość wprowadzenia w tym zakresie stosownych ograniczeń dopuszcza zarówno Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, jak i ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe. Przedmiotowe ograniczenia obejmują:

1. możliwość reprezentowania policjanta/funkcjonariusza w sprawach indywidualnych przez zakładową organizację związkową, której członkiem jest co najmniej jeden policjant/funkcjonariusz inny niż ten, którego w danym postępowaniu reprezentuje organizacja związkowa;
2. przyznanie prawa opiniowania założeń i projektów aktów prawnych (w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych) związkowi zawodowemu, którego terytorialny zakres działania obejmuje, odpowiednio, co najmniej obszar terytorialnego działania komendanta wojewódzkiego Policji, komendanta oddziału Straży Granicznej albo dyrektora okręgowego Służby Więziennej;
3. ograniczenie członkostwa w międzyzakładowej organizacji związkowej do organizacji związkowej, której zakresem działania objęte są wyłącznie jednostki organizacyjne danej formacji;
4. wprowadzenie zakazu pełnienia funkcji związkowych przez policjanta/funkcjonariusza, który pełni służbę na stanowisku, dla którego ustawa przewiduje powołanie, oraz przez policjanta i funkcjonariusza Straży Granicznej mianowanego na stanowisko kierownicze.

Przewidziana projektem ustawy możliwość reprezentowania policjanta/funkcjonariusza przez zakładową organizację związkową wyłącznie w przypadku, gdy jej członkiem jest inny policjant/funkcjonariusz wiąże się bezpośrednio z odrębnym statusem funkcjonariuszy. 

Ze względu na specyfikę działania związków zawodowych w formacjach uzbrojonych, projekt zakłada utrzymanie regulacji prawnych zawartych w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej stanowiących o określeniu, w statucie związku zawodowego, zasad współdziałania związku zawodowego z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Komendantem Głównym, odpowiednio, Policji i Straży Granicznej. 

Obowiązujące przepisy uzupełniono o możliwość zawierania porozumień określających zasady współdziałania związku zawodowego z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz organami Policji i Straży Granicznej.

Kiedy nowe przepisy mają wejść w życie? 

Projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl