Przedsiębiorcy łatwiej odzyskają długi

Sejm przyjął już tzw. pakiet wierzycielski, czyli ustawę, która daje firmom narzędzia do lepszego badania wiarygodności płatniczej kontrahentów, pozwoli szybciej odzyskiwać długi oraz ułatwi przeciwdziałanie powstawaniu zatorów płatniczych. 

Czemu ma służyć nowa ustawa? 

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności ma poprawić płynność przedsiębiorstw i przeciwdziałać zatorom płatniczym. Jej wejście w życie ma usprawnić i ułatwić dochodzenie należności. Jest ona elementem pakietu #100zmianDlaFirm. 

- „Zidentyfikowaliśmy kilka obszarów, które wymagają zmian w prawie. Chodzi m.in. o brak możliwości uzyskania pełnych danych o problemach płatniczych potencjalnych partnerów biznesowych czy długotrwałe dochodzenie roszczeń przed sądami. Projekt zawiera konkretne rozwiązania w tych obszarach” - powiedział wiceminister rozwoju Mariusz Haładyj.

Jak wyjaśnił resort rozwoju, brak zapłaty lub opóźnienie w zapłacie jest jednym z głównych czynników wpływających na kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz jednym z podstawowych utrudnień w prowadzeniu firmy. Jak wynika z analiz, ok. 10% faktur w Polsce regulowanych jest z opóźnieniem przekraczającym 90 dni i jest to trzeci najgorszy wynik w Europie (dane Bisnode Polska 2015). Problem ten w największym stopniu dotyczy firm z sektora MŚP. Przedsiębiorcy działający na niedużą skalę zwykle nie posiadają odpowiednich środków, które pozwoliłyby zapobiec opóźnieniom w zapłacie albo zniwelować ich skutki.  

Przedsiębiorca łatwiej i dokładniej sprawdzi kontrahenta 

Zgodnie z nowelizacją, powstanie Rejestr Należności Publicznoprawnych (RNP), w którym znajdą się informacje o zaległościach firm i osób fizycznych wobec Skarbu Państwa i samorządów, np. o niezapłaconych podatkach, karach administracyjnych czy grzywnach, których suma wynosi co najmniej 5 tys. zł. Chodzi o należności prawomocnie stwierdzone – na podstawie wyroku sądu albo ostatecznej decyzji.

Informacje o konkretnej firmie będzie można sprawdzić bezpłatnie, rejestrując się na portalu podatkowym. Uzyskanie danych o osobie fizycznej będzie wymagało jej zgody. Nie będzie ona zaś konieczna w przypadku firm.

Nowelizacja usprawni ponadto działanie biur informacji gospodarczej (BIG). Obecnie zakres informacji, jakie można uzyskać w BIG-u, jest ograniczony. Biura prowadzą rejestry obejmujące wyłącznie zobowiązania cywilnoprawne - i to tylko takie, o których informacje przekażą sami wierzyciele.

Po zmianie przepisów BIG-i będą przekazywać między sobą informacje o dłużnikach. Będą mogły także korzystać z RNP (zobowiązania publiczne) oraz z Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości (dane m.in o bezskutecznych egzekucjach wobec dłużników). Na podstawie wniosku, złożonego w jednym BIG-u, klient będzie zatem mógł uzyskać pełną informację o dłużniku, obejmującą dane z rejestrów wszystkich 5 działających na rynku biur oraz z wszystkich rejestrów publicznych, w których gromadzone są dane o dłużnikach.

Poza tym ustawa zawiera przepisy, które będą gwarantować odpowiednią ochronę dłużnikom, np. możliwość wniesienia sprzeciwu wobec wpisu w bazie BIG-u oraz obowiązek podawania informacji, że dłużnik uznaje roszczenie wpisane do rejestru BIG za przedawnione. Ma to zwiększyć ochronę praw dłużników oraz poprawić wiarygodność i aktualność rejestrów. 

Więcej spraw będzie rozstrzyganych w postępowaniu grupowym, a sądy rozpatrzą je szybciej

Sądy będą krócej rozpatrywać sprawy, w których występuje wielu poszkodowanych. Nowelizacja skraca bowiem pierwsze, formalne etapy postępowania. Dzięki temu sąd powinien w ciągu kilku, a nie – jak ma to często miejsce teraz – kilkunastu miesięcy, zająć się meritum sprawy.

Poza tym zwiększy się zakres spraw rozstrzyganych w postępowaniu grupowym. W tym trybie roszczeń będą mogli dochodzić także przedsiębiorcy. Do tej pory postępowania grupowe dostępne były w zasadzie tylko dla konsumentów.

Ponadto w postępowaniu grupowym będzie można ustalić odpowiedzialność za uszkodzenia ciała bądź wywołanie rozstroju zdrowia (w wyniku np. katastrofy budowlanej czy komunikacyjnej).

Mniej sporów pomiędzy inwestorami a podwykonawcami budowlanymi

Obecne przepisy dotyczące odpowiedzialności inwestora za zapłatę podwykonawcy budowlanego są nieprecyzyjne. Stosowanie tych przepisów sprawia problemy, a orzecznictwo sądów nie jest jednolite. Spory sądowe nierzadko dotyczą tego, czy inwestor wiedział, że podwykonawca jest na placu budowy. Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju, zmienione zasady są precyzyjne i wyważają interesy wszystkich stron – inwestorów, wykonawców i podwykonawców.

Ugody w sporach z podmiotami publicznymi

Podmioty publiczne (np. urzędy, szpitale, szkoły), obawiając się zarzutów naruszenia dyscypliny finansów publicznych, często unikają zawierania ugód w sporach z przedsiębiorcami. Dzieje się tak nawet wówczas, kiedy praktycznie z góry wiadomo, iż proces będzie przez stronę publiczną przegrany.

Nowelizacja określa przesłanki uzasadniające zawarcie ugody. Podmioty publiczne będą zatem mogły ocenić, czy bardziej racjonalne jest zakończenie sporu ugodą, czy skorzystanie z drogi sądowej. Jest to kolejne rozwiązanie upowszechniające polubowne metody rozwiązywania sporów.

Więcej spraw w postępowaniu uproszczonym

Więcej sporów o zapłatę niewielkich kwot będzie rozpatrywanych w trybie uproszczonym, który jest szybszy i tańszy. Nowelizacja podnosi bowiem górny limit wartości sporu dla takiego postępowania z 10 do 20 tys. zł. Próg ten nie był zmieniany od 2005 r.

Rozwiązanie to ma być korzystne zwłaszcza dla małych i średnich firm. Ma też pozwolić odciążyć sądy powszechne.

Odnalezienie majątku dłużnika

Prawo nie daje obecnie wierzycielom skutecznych środków odnalezienia majątku, którego dłużnik wyzbył się z ich pokrzywdzeniem. Nowelizacja przewiduje, że dłużnik będzie musiał wskazać taki majątek w wykazie składanym komornikowi.

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?

Większość nowych regulacji ma wejść w życie 1 czerwca 2017 r. Wejście w życie przepisów dotyczących Rejestru Należności Publicznoprawnych jest planowane od 1 stycznia 2018 r., zaś zmian dotyczących działania biur informacji gospodarczych – po 6 miesiącach od dnia ogłoszenia ustawy. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl