Rodzice wcześniaków z dłuższym urlopem macierzyńskim?

Jest projekt ustawy

Zgodnie z obietnicą Ministry Agnieszki Dziemianowicz-Bąk jeszcze przed tegorocznym Dniem Matki rodzice dzieci przedwcześnie urodzonych i hospitalizowanych po porodzie otrzymali wyjątkowy prezent. Jest nim projekt ustawy wydłużający urlop macierzyński w sytuacji, gdy dziecko urodzi się jako wcześniak lub wymaga dłuższego pobytu w szpitalu.

Założenia projektu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zaprezentowała podczas spotkania ze stroną społeczną – rodzicami wcześniaków oraz przedstawicielami Ogólnopolskiego Porozumienia Razem dla Wcześniaków w filii Bielańskiego Ośrodka Kultury w Warszawie. Proponuje się, żeby ustawa weszła w życie 21 dni od dnia ogłoszenia.

Dodatkowy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po urodzeniu

Nowym uprawnieniem, dodanym do Kodeksu pracy, przysługującym pracownikom – rodzicom będzie dodatkowy urlop
macierzyński, który będzie:

• wykorzystywany bezpośrednio po urlopie macierzyńskim przez pracowników rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz pracowników – rodziców dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających hospitalizacji,
• fakultatywny,
• udzielany na wniosek,
• wykorzystywany w jednej części,
• projektowane regulacje będą stosowane odpowiednio do rodziców przysposabiających dziecko i rodzin zastępczych.

Zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100% podstawy zasiłku.

Celem wprowadzenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego jest rekompensata pracownikom – rodzicom braku możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do upływu 8 tygodni po porodzie oraz pomoc pracownikom – rodzicom dzieci ekstremalnie skrajnych wcześniaków urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży i z niską masą urodzeniową nie większą niż 1000 g.

Dla kogo dodatkowy urlop?

Z dodatkowego urlopu macierzyńskiego będą mogli skorzystać pracownicy – rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie oraz pracownicy – rodzice dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających hospitalizacji. A dokładniej, uprawnionymi do dodatkowego urlopu macierzyńskiego będą:

• pracownicy-rodzice dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g,
• pracownicy-rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g oraz
• pracownicy-rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 36 tygodnia ciąży, których dziecko będzie wymagało hospitalizacji od 5 dnia od dnia porodu do upływu 8 tygodnia po porodzie. Wówczas dodatkowy urlop macierzyński będzie przysługiwał w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie.

Co ważne, urlop ma przysługiwać matkom lub ojcom, a także prawnym opiekunom, rodzicom zastępczym czy adopcyjnym. Z dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie więc mogła skorzystać pracownica albo pracownik ojciec wychowujący dziecko. Projektowane regulacje będą też stosowane odpowiednio do rodziców przysposabiających dziecko oraz rodzin zastępczych.

Świadczenie rodzicielskie jest odpowiednikiem zasiłku macierzyńskiego, z którego mogą skorzystać osoby nieubezpieczone, niezatrudnione. W związku z powyższym, mając na uwadze wprowadzane projektem ustawy zmiany do Kodeksu pracy polegające na wprowadzeniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego, za który będzie przysługiwał zasiłek macierzyński, zasadne jest, aby analogiczne zmiany zostały także wprowadzone przy przyznawaniu świadczenia rodzicielskiego. Również rodzice, którzy nie mają ubezpieczenia, są bezrobotni, będą mieli prawo do dodatkowego świadczenia jak w przypadku pracowników – rodziców dziecka przedwcześnie urodzonego albo urodzonego w terminie, ale wymagającego hospitalizacji. Prawo do świadczenia rodzicielskiego zostanie wydłużone odpowiednio o te same okresy wskazane w nowelizowanych przepisach Kodeksu pracy. Natomiast ustalenie prawa do wydłużenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, na analogicznych zasadach jak w Kodeksie pracy, będzie następować jednorazowo na wniosek osoby uprawnionej.

8 czy 15 tygodni?

Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie uzależniony od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub masy urodzeniowej dziecka.

Dodatkowy urlop macierzyński będzie przysługiwał w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, a jego maksymalny wymiar będzie wynosił odpowiednio do 15 tygodni albo 8 tygodni - w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko lub masy urodzeniowej dziecka.

Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił dla:

• pracowników-rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g dodatkowy urlop macierzyński będzie uzależniony od okresu hospitalizacji dziecka w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie – maksymalnie 15 tygodni,
• pracowników-rodziców dziecka urodzonego po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 36. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000g w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie – maksymalnie 8 tygodni,
• pracowników-rodziców, których dziecko urodziło się po ukończeniu 36 tygodnia ciąży i będzie wymagało hospitalizacji od 5 dnia od dnia porodu do upływu 8 tygodnia po porodzie, dodatkowy urlop macierzyński będzie przysługiwał w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie. Zatem, żeby pracownik mógł mieć prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego dziecko musi być hospitalizowane w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie przynajmniej przez 2 kolejne dni. Jeśli hospitalizacja nastąpi 29 dnia od porodu, a dziecko wyszło ze szpitala po 3 dniach od porodu, pracownik nie będzie miał prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego. 

Przy ustalaniu wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia lub 15 tygodnia po porodzie będą się sumowały, zaś niepełny tydzień zostanie zaokrąglony w górę do pełnego tygodnia. Regulacja ta uwzględnia przerwy pomiędzy kolejnymi hospitalizacjami dziecka.

Przykład:

Kiedy będę miała prawo do 15 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego? Prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 15 tygodni będą mieli pracownicy – rodzice dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g.

Przykład:

Czy w sytuacji, gdy moje dziecko urodzi się w 30 tygodniu ciąży, lecz z masą urodzeniową poniżej 1000 g, będę miała prawo do 15 tygodni dodatkowego urlopu? Tak, ponieważ dziecko urodzi się z niską masą urodzeniową poniżej 1000g.

Przykład:

Kiedy będę miała prawo do 8 tygodni dodatkowego urlopu? Prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni będą mieli pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g.

Przykład:

Jaki wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał pracownikom – rodzicom dzieci urodzonych po ukończonym 36 tygodniu ciąży (w terminie), ale wymagających hospitalizacji? Pracownicy – rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 36 tygodnia ciąży, których dziecko będzie wymagało hospitalizacji od 5 dnia od dnia porodu do upływu 8 tygodnia po porodzie będą mieli prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu będzie wynosił przynajmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie.

Jak skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego?

Dodatkowy urlop macierzyński będzie trzeba rozpocząć bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Dodatkowy urlop macierzyński będzie można wykorzystać w jednej części, bez przerywania go, tj. można go podzielić na części.

Trzeba złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński. Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Dodatkowy urlop macierzyński jest fakultatywny, nieobowiązkowy. To rodzice zdecydują, czy chcą z niego skorzystać, czy nie.

Pracodawca nie będzie mógł odmówić pracownikowi prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, będzie musiał uwzględnić wniosek pracownika.

Podczas korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwała ochrona przed zwolnieniem z pracy. W okresie korzystania przez pracownika z uprawnień rodzicielskich, co do zasady, nie ma możliwości wypowiedzenia ani rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy (z wyłączeniem sytuacji, w której ogłoszono upadłość bądź likwidację pracodawcy, a także gdy wystąpią przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika). Zasady dotyczące ochrony pracownika przed zwolnieniem będą takie same jak podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Po zakończonym dodatkowym urlopie macierzyńskim pracownik będzie mógł powrócić do pracy na zajmowane dotąd stanowisko. Pracownicy korzystający z uprawnień rodzicielskich mają bowiem szereg uprawnień, w tym prawo do dopuszczenia do pracy po płatnych urlopach związanych z rodzicielstwem na dotychczas zajmowanym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

Dodatkowy urlop macierzyński będzie płatny. Zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100% podstawy zasiłku.

Co z urlopami dla rodziców-mundurowych?

Aby zapewnić wszystkim, także funkcjonariuszom Służby Celno-Skarbowej, Funkcjonariuszom Policji, Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Służby Ochrony Państwa, Straży Marszałkowskiej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, żołnierzom zawodowym, nauczycielom, rolnikom prawa do dodatkowego uprawnienia rodzicielskiego oraz zapewnić możliwość dostosowania regulacji pozostających we właściwości innych Ministrów, skierowana została prośba o przekazanie zmian w swoich ustawach, dostosowujących do projektowanych zmian.

Tak więc, w celu zapewnienia wszystkim grupom zawodowym możliwości skorzystania dodatkowego uprawnienia, jakim jest dodatkowy urlop macierzyński, w porozumieniu z innymi resortami przygotowano regulacje prawne uprawniające następujące grupy zawodowe do dodatkowego urlopu macierzyńskiego: nauczycieli, żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy:

• Służby Celno – Skarbowej,
• Policji,
• Straży Pożarnej,
• Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
• Służby Wywiadu Wojskowego,
• Straży Granicznej,
• Służby Więziennej,
• Służby Ochrony Państwa,
• Straży Marszałkowskiej,
• Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
• Agencji Wywiadu,
• Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

W związku z tym projektowana ustawa została rozszerzona również o zmiany w pragmatykach służbowych. W ustawach regulujących pragmatyki służbowe dodano przepisy dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego, obecnie uregulowaną już ochronę funkcjonariusza przed zwolnieniem ze służby, który korzysta z uprawnień rodzicielskich rozszerzono o dodawany dodatkowy urlop macierzyński oraz określono uposażenie za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy uposażenia.

Ponadto, dostosowano przepisy wydłużające rolnikom zasiłek macierzyński wypłacany przez KRUS.

Przepisy przejściowe obejmą pracowników, funkcjonariuszy, rolników, ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie korzystali lub byli uprawnieni do urlopu macierzyńskiego albo urlopu nawarunkach urlopu macierzyńskiego.

Dodatkowy urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo, na wniosek składany przez pracownicę albo pracownika ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 3 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Rodzice zyskają czas

- "Symbolicznym prezentem dla rodziców w przededniu Dnia Matki, chociaż jest to coś, co po prostu im się należy, jest czas. (…) Czas, który dziś nazywa się urlopem macierzyńskim, choć z urlopem nie ma nic wspólnego. Bo ciężko sobie wyobrazić, żeby mama czy rodzic, który stoi przy inkubatorze, albo który odwiedza dziecko w szpitalu, martwi się o to, jak będzie się ono rozwijało, czy będzie żyło, czy będzie zdrowe – mógł myśleć o odpoczynku, o radości i cieszyć się tym rodzicielstwem. To nie jest urlop, to jest często walka o zdrowie, o życie, to ogromny stres i ogromny lęk" – mówiła podczas spotkania ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Szefowa resortu rodziny podziękowała Ogólnopolskiemu Porozumieniu Razem dla Wcześniaków za impuls do działania i wspólne prace nad zmianami prawa w ramach zespołu roboczego.

- "Silne państwo to nie jest państwo, które kłania się większym i największym. Dla mnie jako ministry rodziny, pracy i polityki społecznej to państwo, które nie zapomina o najmniejszych. A trudno wyobrazić sobie kogoś mniejszego niż wcześniak" – podkreśliła ministra.

Dotrzymana obietnica

W grudniu 2023 r. wniesiono petycję skierowaną do ministry rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk w sprawie udzielania matkom wcześniaków oraz noworodków wymagających hospitalizacji pełnopłatnego zwolnienia lekarskiego z tytułu opieki nad dzieckiem do czasu wypisu niemowlęcia do domu. Z inicjatywy ministry 9 stycznia 2024 r. odbyło się pierwsze spotkanie ze stroną społeczną reprezentowaną przez Fundację „Koalicja dla Wcześniaka”, którego efektem było powołanie Zespołu ds. opracowania rozwiązań  w zakresie uprawnień rodzicielskich dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz dzieci hospitalizowanych po urodzeniu.

W posiedzeniach Zespołu brali udział m.in. neonatolodzy, pediatrzy, przedstawiciele strony społecznej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Obywatelskich, Przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia oraz wszystkie bezpośrednio zainteresowane strony.  

Podczas spotkania ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk otrzymała od Elżbiety Brzozowskiej z Fundacji Koalicja dla Wcześniaka prezent – anioła – w ramach podziękowań za podjęcie się prac na rzecz wydłużenia urlopów dla rodziców wcześniaków.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl