Będzie Rzecznik Praw Podatnika?

Gwarantem ochrony praw podatników będzie Rzecznik Praw Podatnika, który ma wspierać zmianę i tworzenie nowych standardów funkcjonowania administracji skarbowej. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika, przedłożony przez ministra finansów. W projekcie ustawy zawarto także Kartę Praw Podatnika, która stanowi przyjazny i dostępny przewodnik po prawie podatkowym dla każdego.

Rzecznik Praw Podatnika - czyli kto?

Projekt ustawy przewiduje powołanie Rzecznika Praw Podatnika, który ma gwarantować podatnikom ochronę ich praw. Jego funkcjonowanie ma przyczyniać się do zmiany oraz kształtowania nowych standardów funkcjonowania administracji skarbowej. 

- „Przyjęta dzisiaj przez rząd ustawa o Rzeczniku Praw Podatnika to kolejny krok w tworzeniu przyjaznej administracji skarbowej. Rzecznik będzie niezależnym fachowcem, do którego podatnik będzie mógł się zwrócić z prośbą o pomoc w kontaktach z administracją skarbową” – zapowiedziała minister Teresa Czerwińska.

Rzecznik, jako wysokiej klasy specjalista w zakresie prawa podatkowego, będzie stał na straży praw podatników, szczególnie poszanowania zasady zaufania do władzy publicznej, bezstronności, równego oraz sprawiedliwego traktowania, respektowania słusznych interesów podatników oraz racjonalności działania organów podatkowych wobec nich.

Zadania i uprawnienia Rzecznika

Projekt ustawy określa katalog zadań i uprawnień Rzecznika, w tym m.in. prawo do:

• przedstawiania organom, organizacjom lub instytucjom publicznym wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw podatnika, wzmocnienia spójności prawa podatkowego, usunięcia zbędnych procedur czy wymogów formalnych lub usprawnienia załatwiania spraw;
• analizowania sposobu załatwiania skarg i wniosków podatników przez organy podatkowe (na tej podstawie szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł przedstawić wnioski służące poprawie obsługi podatników);
• występowania do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo o wydanie lub zmianę aktów normatywnych dotyczących spraw podatkowych;
• uczestniczenia jako mediator w postępowaniu podatkowym i sądowo-administracyjnym;
• występowania do ministra finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej, m.in. w sprawach budzących poważne wątpliwości interpretacyjne;
• występowania do właściwego organu z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie podatnika, który nie ma możliwości samodzielnego złożenia takiego wniosku lub sprawia mu to nadmierną trudność;
• prowadzenia działalności edukacyjnej i informacyjnej z obszaru prawa podatkowego, a zwłaszcza dotyczącej praw i obowiązków podatnika wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Rzecznik będzie działać z urzędu lub na wniosek, m.in. podatników, organizacji przedsiębiorców lub samorządu zawodowego. Organy i instytucje, do których rzecznik się zwróci o pomoc, będą zobowiązane do współpracy i udzielania mu nieodpłatnej pomocy. Będzie on również współpracował z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców na zasadach określonych w ustawie.

Jak ma działać Rzecznik?

Rzecznik będzie powoływany w otwartym i konkurencyjnym naborze spośród kandydatów spełniających wymagania określone w ustawie. Minister finansów będzie przedstawiał premierowi kandydata na Rzecznika wyłonionego w  ramach naboru. Rzecznik będzie powoływany przez  premiera na 6-letnią kadencję. Ta sama osoba będzie mogła być Rzecznikiem tylko jedną kadencję. Projekt ustawy zawiera zamknięty i wąski katalog przyczyn odwołania osoby pełniącej funkcję Rzecznika – taki zapis gwarantuje jego niezależność.

Aby zapewnić bezstronność i obiektywizm pełnienia swojej funkcji, Rzecznik nie będzie mógł wykonywać innej pracy ani innych zajęć zawodowych, w tym działalności gospodarczej, z wyjątkiem zajmowania stanowiska dydaktycznego, badawczego lub badawczo-dydaktycznego na uczelni. Rzecznik nie będzie mógł również należeć do partii politycznej i związku zawodowego oraz prowadzić działalności publicznej, której nie da się pogodzić z godnością urzędu.

Rzecznik będzie zobowiązany do przedstawiania premierowi corocznej informacji o swojej działalności i stanie przestrzegania praw podatnika. Jego obowiązkiem będzie także przygotowywanie rocznego raportu podsumowującego: analizę orzeczeń oraz interpretacji ogólnych i indywidulanych przepisów prawa podatkowego oraz analizę sposobu załatwiania skarg i wniosków przez organy podatkowe. Raport będzie publikowany na stronach BIP: Rzecznika Praw Podatnika  i Ministerstwa Finansów. 

Projekt ustawy zawiera zamknięty i wąski katalog przyczyn odwołania osoby pełniącej funkcję rzecznika – taki zapis gwarantuje jego niezależność. W projekcie ustawy zawarto także Kartę  Praw Podatnika, która stanowi przyjazny i dostępny przewodnik po prawie podatkowym.

Rzecznik będzie wykonywał swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Podatnika oraz nie więcej niż 16 zastępców i nie więcej niż 32 przedstawicieli terenowych.

Kiedy przepisy o rzeczniku mają wejść w życie?

Ustawa o Rzeczniku Praw Podatnika ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl