Składki ZUS. Nie będzie podwójnych kar

Korzystne dla przedsiębiorców zmiany mają wejść w życie jeszcze tej wiosny.

Blisko tysiąc złotych musi płacić każdego miesiąca osoba, która prowadzi działalność gospodarczą.

Lżej mają przedsiębiorcy, którzy dopiero zaczynają biznes." W ich przypadku przez pierwsze dwa lata działalności składki ZUS wynoszą niespełna czterysta złotych.

Takie opłaty są obowiązkowe niezależnie od tego, czy firma zarabia, czy przynosi straty. Jeśli ktoś nie opłaci składek lub przeleje na konto ZUS jedynie ich część, musi liczyć się z karą. A ta może być podwójna.

Jakie sankcje za spóźnione ubezpieczenie?

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym przedsiębiorca, który nie odprowadzał składek na ubezpieczenie społeczne, musi je zwrócić wraz z odsetkami.

Do tego dochodzi tak zwana opłata dodatkowa. Może ona wynieść nawet 100 procent tego, co biznesmen zalega ZUS-owi. Ponadto można zastosować drugą sankcję – za wykroczenie. W grę wchodzi grzywna w wysokości 5.000 złotych.

Gorzej, gdy biznesmen zatrudnia inne osoby i nieodprowadzanie składek doprowadzi do naruszenia praw pracownika wynikających ze stosunku ubezpieczenia społecznego (np. prawa do pomocy medycznej lub prawa do emerytury bądź renty).

Wówczas – obok opłaty dodatkowej – możliwa jest kara przewidziana przez kodeks karny. Chodzi o grzywnę, ograniczenie wolności, a nawet dwa lata więzienia.

*zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

To niekonstytucyjne, ale jeszcze możliwe

Takie podwójne karanie przedsiębiorcy za to samo przewinienie zostało ocenione w zeszłym roku przez Trybunał Konstytucyjny jako niezgodne z konstytucją (wyrok P 29/09).

Według Trybunału, dodatkowa opłata, mimo swojej nazwy, nie ma na celu zrekompensowania ZUS nieopłacenia w terminie składek (tę funkcję pełnią odsetki od powstałych zaległości). – Jest rodzajem tzw. kary administracyjnej, która pełni funkcję represyjno-prewencyjną, zbliżoną do funkcji kar za wykroczenie lub przestępstwo – stwierdzili sędziowie Trybunału.

Zdaniem TK wspomniane przepisy – funkcjonując oddzielnie – nie łamią ustawy zasadniczej. Łącznie tworzą jednak mechanizm prawny, który trzeba zlikwidować. W związku z tym uznano, że przepisy nakładające opisane kary są niezgodne z konstytucją i przestaną obowiązywać z końcem maja tego roku. Do tego czasu rząd ma wprowadzić rozwiązania, które uniemożliwią podwójne karanie za brak ubezpieczenia.

*zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Oczekiwane zmiany od pierwszego maja

Wówczas w życie ma wejść nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przygotowany przez resort pracy dokument zakłada, że przedsiębiorca nie uiści dodatkowej opłaty, jeżeli został już ukarany w tej samej sprawie za wykroczenie bądź przestępstwo.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzy wtedy swoje postępowanie przeciwko biznesmenowi, które zmierza do nałożenia opłaty dodatkowej. Gdy okaże się, że została ona już zastosowana, ZUS uchyli swoją decyzję i odda pieniądze przedsiębiorcy.

W ten sposób resort nie zlikwiduje podważonych przepisów, lecz wyeliminuje mechanizm, który doprowadzał do stosowania podwójnych kar. – Zaproponowane zmiany są wystarczającym zabiegiem legislacyjnym dla wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego – twierdzi ministerstwo. Nowela znajduje się obecnie na etapie konsultacji. Zaplanowano, że wejdzie w życie 1 maja tego roku.

Dariusz Madejski, e-prawnik.pl