Uchybienia wymaganiom przewidzianym przy zawarciu związku małżeńskiego w formie wyznaniowej

W uchwale z 10 maja 2022 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego (sygn. akt III CZP 71/22) wypowiedział się w kwestii wpływu uchybienia wymaganiom przewidzianych w art. 8 § 2 i 3 k.r.o. na istnienie związku małżeńskiego zawartego w formie wyznaniowej, gdy mimo tych uchybień doszło do sporządzenia aktu małżeństwa przez kierownika urzędu stanu cywilnego.

Czego dotyczyła sprawa?

W sprawie będącej kanwą dla rozpoznawanego zagadnienia ustalono, że strony, zawierając małżeństwo podlegające prawu Kościoła Rzymskokatolickiego, w obecności duchownego oświadczyły wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu. Wskutek niedopatrzenia duchownego zaświadczenie stanowiące podstawę dla sporządzenia aktu małżeństwa przekazano do urzędu stanu cywilnego z uchybieniem przewidzianego w art. 8 § 3 k.r.o. pięciodniowego terminu od dnia zawarcia małżeństwa. Następnie doszło do zmiany daty w zaświadczeniu o zawarciu małżeństwa, tak aby nowa data wskazywała, że termin ten jednak został zachowany. Na bazie takiego zaświadczenia kierownik urzędu stanu cywilnego sporządził akt małżeństwa. Istnienie tak zawartego związku małżeńskiego zostało jednak zakwestionowane przez jednego z małżonków.

Jak Sąd Najwyższy wypowiedział się w kwestii wpływu uchybienia wymaganiom przewidzianym przy zawarciu związku małżeńskiego w formie wyznaniowej na istnienie związku małżeńskiego?

W uchwale z 10 maja 2023 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 71/22) uznał, że bez znaczenia dla oceny istnienia małżeństwa mają uchybienia w zakresie stosowania wymogów dotyczących sporządzenia zaświadczenia o zawarciu małżeństwa i jego przesłania kierownikowi urzędu stanu cywilnego (art. 8 k.r.o.), gdy małżonkowie przy zawieraniu związku małżeńskiego w formie wyznaniowej w obecności duchownego oświadczyli wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającemu prawu polskiemu, a następnie doszło do sporządzenia aktu małżeństwa przez kierownika urzędu stanu cywilnego (art. 1 § 2 k.r.o.). Dla oceny, czy związek małżeński zawarty w formie wyznaniowej wywołuje również skutki zawarcia małżeństwa zgodnie z prawem polskim, podstawowe znaczenie mają kryteria wyznaczone przez art. 1 § 2 k.r.o. Jeżeli mimo uchybień co do treści i formy zaświadczenia o zawarciu związku małżeńskiego (art. 8 § 2 k.r.o.) lub naruszenia terminu jego przesłania kierownikowi urzędu stanu cywilnego (art. 8 § 3 k.r.o.) doszło do sporządzenia aktu małżeństwa przez kierownika urzędu stanu cywilnego, to powoływanie się na naruszenie art. 8 k.r.o. nie może stanowić wystarczającej podstawy dla skutecznego zakwestionowania zawarcia małżeństwa.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl