Uiszczanie opłaty sądowej na rachunek sądu administracyjnego

Uchwała NSA w sprawie uiszczania opłaty sądowej na rachunek bankowy właściwego sądu administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów w dniu 22 stycznia 2018 r. podjął następującą uchwałę (sygn. I FPS 3/17):

W przypadku uiszczania opłaty sądowej na rachunek bankowy właściwego sądu administracyjnego, stosownie do art. 219 § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.), za pośrednictwem krajowej instytucji płatniczej w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1572, z późn. zm.), dzień przekazania środków pieniężnych tej instytucji lub jej agentowi jest równoznaczny z dniem uiszczenia opłaty, o ile doszło do uznania rachunku bankowego sądu należną kwotą.

Orzeczenie powyższe zapadło po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w Izbie Finansowej NSA zagadnienia prawnego przedstawionego w trybie art. 187 § 1 w związku z art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.; dalej: "P.p.s.a.") przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 5 września 2017 r., sygn. akt I FZ 192/17: "Czy za datę uiszczenia opłaty sądowej na rachunek bankowy sądu administracyjnego, stosownie do art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) w przypadku dokonania jej za pośrednictwem innego niż banki lub Poczta Polska S.A. podmiotu, działającego na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1572 ze zm.), można uznać dzień przekazania takiemu podmiotowi środków pieniężnych w odpowiedniej wysokości, czy też należy przyjąć, że datę taką stanowi dzień uznania rachunku bankowego prowadzonego dla danego sądu?" 

Wyjaśnienia NSA

Zdaniem NSA zasadne stało się przyjęcie, że moment złożenia zlecenia płatniczego krajowej instytucji płatniczej (w tym agentowi działającemu w imieniu i na rzecz tej instytucji), które obejmuje polecenie wykonania transferu środków pieniężnych otrzymanych od zlecającego przez tę instytucję (agenta) w celu ich przekazania do odbiorcy (w tym na jego rachunek bankowy), należy postrzegać tak samo, jak moment takiego zlecenia składanego bankowi (SKOK) czy Poczcie Polskiej S.A., o ile w wyniku tych działań zlecenie zostanie faktycznie wykonane.

Powyższe oznacza, że dzień przekazania środków pieniężnych (gotówki) - w terminie wynikającym z wezwania i w wysokości odpowiadającej należnej opłacie sądowej - krajowej instytucji płatniczej (lub jej agentowi) w celu doprowadzenia do uznania rachunku bankowego właściwego sądu administracyjnego, jest równoznaczny z dniem uiszczenia opłaty sądowej w rozumieniu art. 219 § 2 zdanie pierwsze w związku z art. 220 § 1 i § 3 P.p.s.a., o ile rachunek sądu zostanie uznany kwotą tych środków (tzn. kwotą stanowiącą przedmiot przekazu pieniężnego). Innymi słowy, pod wskazanymi warunkami, przy płatności gotówkowej na rachunek bankowy sądu za moment uiszczenia opłaty sądowej na użytek oceny dochowania terminu na wykonanie takiej czynności procesowej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi można przyjąć datę wcześniejszą, niż faktyczna data uznania tego rachunku kwotą należnej opłaty.

Dopuszczalność takiego podejścia ma mocne osadzenie w tym, że tak przyjęta data odpowiada chwili, w której osoba składająca tego rodzaju zlecenie płatnicze, czyli płatnik w rozumieniu art. 2 pkt 22 u.u.p., zakończyła swoją aktywną rolę użytkownika, korzystającego z usług płatniczych w takim charakterze. Dalej następuje bowiem już działanie dostawcy tegoż płatnika, czyli krajowej instytucji płatniczej (jej agenta), na rzecz odbiorcy lub dostawcy odbiorcy środków pieniężnych (w tym banku obsługującego rachunek bankowy tego odbiorcy), na co zasadniczo inicjator zlecenia wpływu nie ma. Z punktu widzenia art. 219 § 2 zdanie pierwsze P.p.s.a. istotne jest przy tym, aby doszło do zaspokojenia wierzyciela publicznoprawnego (właściwego sądu administracyjnego), gdyż opłata sądowa musi zostać uiszczona, aby sąd mógł podejmować dalsze czynności w związku ze złożeniem pisma podlegającego takiej opłacie (zob. art. 220 § 1 zdanie pierwsze w związku z art. 214 § 1 P.p.s.a.)

Wyrażając powyższe konkluzje skład powiększony Naczelnego Sądu Administracyjnego uwzględnił także znaczenie przepisów o kosztach postępowania przed sądami administracyjnymi i tkwiących w nich kosztach sądowych, jako elementu kształtującego sposób realizacji prawa do sądu. Miał zatem na uwadze, że pierwotnym adresatem tych ostatnich są strony skarżące i inne podmioty wnoszące pisma do sądu podlegające opłacie. Przepisy tego rodzaju powinny być "przyjazne" jednostce poszukującej ochrony sądowej. Nie mogą stanowić nieuzasadnionych i nadmiernych barier, zwłaszcza poprzez wyrażanie ich i stosowanie w sposób, który mógłby niweczyć skutki usprawiedliwionych okolicznościami powinnych zachowań osób oczekujących faktycznej realizacji prawa do sądu.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl