RzÄ…dowe Centrum Legislacji opublikowaÅ‚o zaktualizowany projekt Ustawy o artystach zawodowych. To zakoÅ„czenie procesu kilkumiesiÄ™cznych prac legislacyjnych obejmujÄ…cych m.in. konsultacje publiczne oraz uzgodnienia miÄ™dzyresortowe. Ustawa cywilizuje warunki pracy artystycznej oraz zapewnia najsÅ‚abiej zarabiajÄ…cym twórcom minimum bezpieczeÅ„stwa socjalnego w postaci dostÄ™pu do ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych i zdrowotnych. Podczas prac nad projektem rozpatrzone zostaÅ‚y wszystkie uwagi zgÅ‚aszane m.in. przez instytucje, zwiÄ…zki zawodowe, organizacje zrzeszajÄ…ce artystów oraz osoby prywatne. W ramach konsultacji przeprowadzono też rozmowy z przedstawicielami producentów i importerów sprzÄ™tu elektronicznego.
Konsultacje i uzgodnienia – co siÄ™ zmieniÅ‚o?
W trakcie prac nad projektem ustawy wprowadzono szereg zmian o charakterze merytorycznym, proceduralnym, ujednolicajÄ…cym oraz formalnym. ZapadÅ‚a m.in. decyzja o zmianie nazwy projektu na „UstawÄ™ o artystach zawodowych”. Doprecyzowano i uzupeÅ‚niono podstawowe definicje zawarte w akcie prawnym oraz wprowadzono nowe – m.in. tzw. systemu teleinformatycznego rejestru prowadzonego przez Dyrektora Polskiej Izby Artystów. System ten bÄ™dzie sÅ‚użyÅ‚ komunikacji ze wszystkimi podmiotami biorÄ…cymi udziaÅ‚ w procesie poÅ›wiadczania uprawnieÅ„ artysty zawodowego: artystami, czÅ‚onkami Rady Artystów oraz organizacjami reprezentatywnymi. Przygotowane zostaÅ‚y również zapisy zwiÄ…zane z procedurami bezpieczeÅ„stwa przechowywania danych, a także uwierzytelniania wnioskodawców.
Dodatkowo, w projekcie ustawy pojawiÅ‚ siÄ™ nowy zapis, zgodnie z którym Rada Polskiej Izby Artystów bÄ™dzie zobowiÄ…zana przygotować raport w sprawie rynku dozwolonego użytku w Rzeczypospolitej Polskiej. W raporcie badany bÄ™dzie m.in. zakres dozwolonego użytku, rodzaje urzÄ…dzeÅ„, a także szkody ponoszone przez artystów w wyniku powielania ich prac.
Ponadto w wyniku prowadzonych konsultacji zapadła decyzja o wyłączeniu urządzeń przemysłowych z opłaty reprograficznej, tym samym uzgadniając projekt ze stosownymi wyrokami TSUE.
Na wniosek Sekcji Praw CzÅ‚owieka Studenckiej Poradni Prawnej Uniwersytetu JagielloÅ„skiego rozszerzono również katalog osób mogÄ…cych ubiegać siÄ™ o potwierdzenie uprawnieÅ„ artysty zawodowego.
W projekcie zmieniÅ‚y siÄ™ także terminy skÅ‚adania wniosków i okres, na jaki przyznawane sÄ… dopÅ‚aty do skÅ‚adek na ubezpieczenia spoÅ‚eczne dla najmniej zarabiajÄ…cych artystów zawodowych. Dostosowano je do realiów zwiÄ…zanych z okresem rozliczeÅ„ skarbowych.
Nie zmieniły się propozycje uprawnień przysługujących artystom zawodowym, m.in.:
- dopÅ‚aty do skÅ‚adek na ubezpieczenia (w zależnoÅ›ci od dochodów od 20% do 80%);
- zwolnienia z oskÅ‚adkowania umów cywilno-prawnych (zlecenia) dla artystów samodzielnie opÅ‚acajÄ…cych ubezpieczenia;
- posiadanie karty artysty zawodowego;
- możliwość uzyskania stypendium lub zapomogi.
Projekt ustawy zostaÅ‚ pozytywnie zaopiniowany przez Komitet Wspólny RzÄ…du i SamorzÄ…du Terytorialnego, obecnie opiniuje go Komisja do Spraw Cyfryzacji, zaÅ› po niej trafiÅ‚ do Komitetu StaÅ‚ego Rady Ministrów.
Do Sejmu ustawa trafi w najbliższych miesiącach.
Nowy projekt ustawy znajduje siÄ™ tutaj.
Ustawa o artystach zawodowych
Ustawa cywilizuje warunki pracy artystycznej oraz zapewnia najsÅ‚abiej zarabiajÄ…cym twórcom minimum bezpieczeÅ„stwa socjalnego w postaci dostÄ™pu do ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych i zdrowotnych. Koszty projektowanych rozwiÄ…zaÅ„ nie obciążajÄ… podatnika, ponieważ bÄ™dÄ… finansowane z wpÅ‚ywów z tzw. opÅ‚aty reprograficznej i opÅ‚aty od czystych noÅ›ników (tzw. rekompensata na rzecz uczciwej kultury) uiszczanej przez producentów i importerów sprzÄ™tu elektronicznego. Rekompensata na rzecz uczciwej kultury od wielu lat funkcjonuje już w wiÄ™kszoÅ›ci krajów europejskich, m.in. w Niemczech, Francji, WÅ‚oszech i na WÄ™grzech.
Realna sytuacja twórców w Polsce
Projekt Ustawy o artystach zawodowych jest odpowiedziÄ… na szereg postulatów zgÅ‚aszanych od wielu lat przez Å›rodowisko artystyczne. WiÄ™kszość artystów znajduje siÄ™ w bardzo trudnej sytuacji materialnej, utrzymujÄ…c siÄ™ z nieregularnych przychodów – czÄ™sto poniżej pÅ‚acy minimalnej. Niestabilność zatrudnienia i niskie zarobki powodujÄ…, że artyÅ›ci w Polsce żyjÄ… poza systemem ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych. Wielu twórców nie stać na odprowadzanie skÅ‚adek emerytalnych, przez co po osiÄ…gniÄ™ciu wieku emerytalnego nie przysÅ‚uguje im emerytura.
Opłata reprograficzna
OpÅ‚ata reprograficzna, funkcjonujÄ…ca w Polsce od 1994 r. jest zryczaÅ‚towanÄ… rekompensatÄ… przekazywanÄ… artystom przez producentów i importerów sprzÄ™tu elektronicznego umożliwiajÄ…cego tzw. dozwolony użytek osobisty, czyli korzystanie na wÅ‚asne potrzeby z utworów takich jak muzyka, film, obraz czy tekst, co znaczÄ…co zwiÄ™ksza popyt na urzÄ…dzenia elektroniczne. OpÅ‚ata zazwyczaj pobierana jest od takich urzÄ…dzeÅ„ jak komputery, tablety, kopiarki, odtwarzacze czy SmartTV, a także od tzw. czystych noÅ›ników danych (pÅ‚yt, dysków, pendrive’ów, kart pamiÄ™ci). W Polsce lista urzÄ…dzeÅ„ nie byÅ‚a aktualizowana przez kilkanaÅ›cie lat i opÅ‚atÄ… wciąż objÄ™te sÄ… magnetofony i magnetowidy oraz kasety audio i VHS. OpÅ‚ata nie jest podatkiem, wpÅ‚ywy z niej nie zasilajÄ… budżetu paÅ„stwa ani samorzÄ…dów terytorialnych.