Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej

Wypracowane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej rozwiązania zwiększają bezpieczeństwo osób doznających przemocy domowej. Prezydent Andrzej Duda podpisał w czwartek ustawę w tej sprawie.

- "To bardzo ważne regulacje, które wzmocnią ochronę osób, które doznają przemocy domowej. Ustawa jest od dłuższego czasu bardzo oczekiwana przez różne środowiska. Przed trzema laty wprowadziliśmy przepisy umożliwiające natychmiastową izolację sprawców od ofiar. Dziś idziemy o krok dalej. Zależy nam na dostosowaniu przepisów do zmieniającej się rzeczywistości. To milowy krok jaki wykonaliśmy po to, żeby chronić kobiety, dzieci, seniorów i wszystkie osoby, które doświadczyły i doświadczają agresji domowej" – mówi Sekretarz Stanu w MRiPS, Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania Anna Schmidt. 

Główne zmiany

Ustawa rozszerza krąg osób, które obejmą nowe przepisy m.in. o byłego małżonka, niezależnie od faktu zamieszkiwania z osobą stosującą przemoc.

Obok przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, ustawa wprowadza dwie kolejne formy przemocy – ekonomiczną i cyfrową.

Zmieniła się dotychczasowa nazwa ustawy „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”, na „o przeciwdziałaniu przemocy domowej”, by nie stygmatyzować rodziny i nie wskazywać, że tylko tam dochodzi do aktów przemocy.

Uregulowane zostały kwestie dotyczące dzieci będących świadkami przemocy domowej, które będą traktowane jako osoby doznające tej formy agresji.
W gminach będą powstawały grupy diagnostyczno-pomocowych, składające się z pracownika socjalnego i policjanta, którzy będą pracować odpowiednio z osobą doznająca przemocy domowej i z osobą tę przemoc stosującą.

Ustaw modyfikuje procedurę "Niebieskiej Karty". Do jej wszczęcia oraz realizacji będą uprawnione osoby wchodzące w skład grupy diagnostyczno-pomocowej. 

Przepisy wprowadzają też regulacje, które przewidują odebranie broni palnej, osobom stosującym przemoc domową.

Co zapisano w ustawie z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw?

Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, które polegają między innymi na zmianie jej tytułu z ustawy „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” na ustawę o „przeciwdziałaniu przemocy domowej”. Zastąpiono definicję przemocy w rodzinie definicją przemocy domowej, której zakres pojęciowy został zmodyfikowany i będzie obejmował przemoc ekonomiczną oraz cyberprzemoc. Wprowadzona regulacja wprowadza także definicję osoby doznającej przemocy domowej i świadka przemocy domowej oraz uznaje, że małoletniego należy traktować jako osobę doznającą przemocy domowej w sytuacji, gdy był on świadkiem takiej przemocy.

Ustawa wprowadza dodatkowe formy działań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc domową - programy psychologiczno-terapeutyczne, których celem ma być powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym stosowaniem przemocy oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy. Po skierowaniu osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w wymienionych programach osoba ta będzie miała obowiązek ukończyć program oraz przedstawić odpowiednie zaświadczenie o jego ukończeniu. Osoba, która uporczywie nie będzie stosować się do powyżej wskazanych obowiązków (czyli obowiązku zgłoszenia się do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych lub programach psychologiczno-terapeutycznych, ukończenia tych programów oraz dostarczenia zaświadczenia o ich ukończeniu) może zostać ukarana karą grzywny albo ograniczenia wolności – zgodnie ze zmianami w ustawie - Kodeks wykroczeń.

Nowelizacja wprowadza także szereg regulacji mających na celu usprawnienie pracy zespołów interdyscyplinarnych (doprecyzowane zostały między innymi przepisy związane z funkcjonowaniem i pracami zespołu). Zespół interdyscyplinarny obowiązany będzie opracować i przyjąć regulamin określający szczegółowe warunki jego funkcjonowania oraz tryb i sposób powoływania grup diagnostyczno-pomocowych, które mają zastąpić dotychczasowe grupy robocze. W skład grupy diagnostyczno-pomocowej będzie wchodził co do zasady pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej oraz funkcjonariusz Policji. Skład tej grupy będzie mógł być poszerzony o dodatkowe osoby.

Ustawa modyfikuje także procedurę „Niebieskie Karty". Do wszczęcia oraz realizacji tej procedury będą uprawnione osoby wchodzące w skład grupy diagnostyczno-­pomocowej. Ustawa określa także przesłanki umożliwiające zakończenie procedury „Niebieskie Karty" oraz wprowadza regulację, zgodnie z którą po zakończeniu tej procedury przez okres 9 miesięcy będą prowadzone przez grupę diagnostyczno-pomocową działania monitorujące polegające w szczególności na analizie i ocenie sytuacji osób, w niej uczestniczących.

Nowelizacja wprowadza regulację, która przewiduje odebranie broni palnej, amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni osobom stosującym przemoc domową w związku z zagrożeniem życia lub zdrowia osoby doznającej przemocy domowej na zasadach określonych w przepisach ustawy o broni i amunicji.

Ustawa przewiduje utworzenie Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej, jako organu opiniodawczo-doradczego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w miejsce obecnie funkcjonującego Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Do zadań Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej będzie w szczególności należało monitorowanie działań w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, inicjowanie zmian przepisów w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, opracowanie standardów pomocy osobom doznającym przemocy domowej i pracy z osobami stosującymi przemoc domową, opiniowanie projektów z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej opracowanych w oparciu o programy osłonowe, które finansuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

W konsekwencji zmian dokonanych w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w szczególności w zakresie terminologii dotyczącej przemocy domowej, przedmiotowa ustawa nowelizuje: ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, ustawę z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń, ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawę z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, ustawę z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, ustawę z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawę z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja wprowadza także zmianę w ustawie z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, która ma na celu rozszerzenie katalogu świadczeń pieniężnych, które nie wpływają na możliwość nabycia prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, o świadczenie ratownicze z tytułu wysługi lat w ochotniczej straży pożarnej.

Ustawa wchodzi w życie, co do zasady, po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl