Ustawa o spółdzielniach rolników

Ustawa o spółdzielniach rolników ma służyć uregulowaniu zasad i sposobu funkcjonowania spółdzielni oraz stworzenia zachęt do powoływania przez rolników tego typu podmiotów poprzez m.in. wyłączenie ich z niektórych obowiązków fiskalnych.

Co reguluje ustawa z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników?

Celem ustawy jest wzmocnienie roli spółdzielczości w rolnictwie, co stanowi odpowiedź na potrzeby oraz oczekiwania rolników dotyczące wsparcia w zrzeszaniu się w spółdzielnie oraz ich funkcjonowania w takich podmiotach w obecnych realiach gospodarczych. Chodzi o wprowadzenie przepisów, które w sposób kompleksowy będą regulowały zasady i sposób funkcjonowania spółdzielni stricte rolniczych, przez stworzenie zachęt do powoływania przez rolników tego typu podmiotów, a także lepszych warunków ekonomicznych do prowadzenia przez nich działalności.

Ustawa kompleksowo reguluje więc zasady i sposób funkcjonowania spółdzielni rolników i ich związków oraz stwarza zachęty do powoływania przez rolników tego typu podmiotów poprzez m.in. wyłączenie ich z niektórych obowiązków fiskalnych. Zachęty, o których mowa, to w szczególności wyłączenie podmiotów, które uzyskały status spółdzielni rolników, z określonych obowiązków fiskalnych. Przewidziano zmniejszenie obciążeń podatkowych dla rolników zakładających spółdzielnie, co ma ich zachęcić do konsolidacji i wzmocnienia swojej pozycji na rynku.

Ustawa określa zasady tworzenia, organizacji, działalności i likwidacji spółdzielni rolników i ich związków. Spółdzielnie rolników będą wspólnie planować i prowadzić produkcję oraz przetwórstwo produktów dostarczonych przez członków. Wspólnie będą również mogły przechowywać, konfekcjonować i standaryzować te produkty oraz prowadzić handel. Ustawa zakłada też, że spółdzielnie będą mogły również świadczyć na rzecz członków różne usługi, np. upowszechniać metody uprawy, technologii produkcji czy prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną.

Zgodnie z ustawą, przedmiotem działalności spółdzielni rolników będzie prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz członków spółdzielni rolników w zakresie:

1. planowania prowadzonej przez rolników produkcji produktów lub grup produktów i dostosowywania jej do warunków rynkowych, ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości;
2. koncentracji podaży oraz organizowania zbycia produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników;
3. koncentracji popytu oraz organizowania nabycia niezbędnych rolnikom środków do produkcji produktów lub grup produktów.

Oprócz powyższej działalności, spółdzielnia rolników będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in.:

• przechowywania, konfekcjonowania, przetwarzania produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników, oraz obrotu uzyskanymi w ten sposób produktami przetworzonymi;
• świadczenia na rzecz rolników usług związanych z wytwarzaniem przez nich produktów lub grup produktów;
• zbycia produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników;
• upowszechniania wśród swoich członków korzystnych dla środowiska metod uprawy, technologii produkcji lub metod gospodarki odpadami;
• prowadzenia innej działalności usługowej na rzecz swoich członków.

Kto będzie mógł zostać członkiem spółdzielni rolników?

Zgodnie z ustawą spółdzielnię będzie mogło założyć minimum 10 rolników. Członkami spółdzielni mogą być osoby fizyczne lub prawne prowadzące gospodarstwo rolne, chów lub hodowlę ryb oraz osoby fizyczne lub prawne niebędące rolnikami prowadzące działalność w zakresie przechowywania, magazynowania, sortowania, pakowania lub przetwarzania produktów rolnych lub grup tych produktów.

Członkami spółdzielni rolników będą zatem mogli być, po pierwsze rolnicy, których ustawodawca zdefiniował w ustawie jako osoby fizyczne lub prawne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzących działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej, będących producentami produktów rolnych lub grup tych produktów lub prowadzących chów lub hodowlę ryb.

Po drugie, w poczet członków spółdzielni rolników będą mogli zostać przyjęci członkowie niebędący rolnikami w rozumieniu ustawy, lecz prowadzący działalność w zakresie przechowywania, magazynowania, sortowania, pakowania lub przetwarzania produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb, wytworzonych przez rolników, lub prowadzących działalność usługową obejmującą świadczenie na rzecz rolników usług z wykorzystaniem maszyn, narzędzi lub urządzeń służących do wytwarzania przez tych rolników produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb. Senat rozszerzył bowiem katalog podmiotów, które mogą przystąpić do spółdzielni rolników, o podmioty świadczące dla rolników usługi z wykorzystaniem maszyn, narzędzi lub urządzeń służących produkcji rolnej. 

Spółdzielnia rolników będzie mogła zostać założona przez co najmniej dziesięciu rolników w rozumieniu ustawy. Ustawodawca wprowadził wymóg, aby przez cały okres funkcjonowania spółdzielni członkami spółdzielni było co najmniej dziesięciu członków będących rolnikami. Każdy z członków spółdzielni rolników będzie mógł przynależeć do jednej spółdzielni rolników w zakresie określonych produktów lub grup produktów. Wykaz produktów lub grup produktów, ze względu na które będą mogły być zakładane spółdzielnie rolników, określi minister właściwy do spraw rynków rolnych w drodze rozporządzenia.

Inne zmiany i preferencje

Nowa ustawa wprowadza też zmiany w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zmiany wprowadzane w ustawie - Kodeks cywilny – polegają na uznaniu, że przy umowach kontraktacji między producentem rolnym a kontraktującym, przez producenta rolnego rozumie się również spółdzielnię rolników lub związek takich spółdzielni.

Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn polegają na zwolnieniu od podatku nabycia praw do wkładów w spółdzielni rolników.

Zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych polegają na zwolnieniu od podatku od nieruchomości budynków i budowli lub ich części i zajętych pod nimi gruntów stanowiących własność bądź będących w wieczystym użytkowaniu spółdzielni rolników lub ich związku, prowadzących działalność jako mikroprzedsiębiorstwo, wykorzystywanych na działalność określoną w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy. Ustawa przewiduje więc zwolnienie członków spółdzielni z podatku i opłat lokalnych od budynków i budowli oraz ich części, a także zajętych przez nie gruntów wykorzystywanych na działalność określoną w ustawie. Postanowiono, że ulga od podatku od nieruchomości będzie obowiązywała od 1 stycznia 2019 r., tak aby nie ograniczyło to dochodów samorządu gminnego w obecnym roku budżetowym. 

Zmiany wprowadzane do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz  ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych polegają na dostosowaniu obowiązujących regulacji do zaproponowanej w ustawie nowej instytucji prawnej, dotyczącej możliwości zbywania udziałów w spółdzielni rolników.

Zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych będą dochody spółdzielni rolników pochodzących ze sprzedaży produktów rolnych lub grup tych produktów, dla których spółdzielnia została założona.  Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczą bowiem zwolnienia od podatku dochodów spółdzielni rolników, prowadzącej swoją działalność jako mikroprzedsiębiorstwo, pochodzących ze sprzedaży produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb, dla których została założona spółdzielnia rolników, wyprodukowanych w gospodarstwach lub działach specjalnych produkcji rolnej jej członków.

Zwolnienia przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn, ustawie o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią pomoc de minimis. Ulgi te będą zatem możliwe w ramach pomocy de minimis i mają wesprzeć spółdzielnie w początkowym okresie ich działalności.

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, czyli 1 grudnia 2018 r., z wyjątkiem art. 21, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl