Wartość przedmiotu zaskarżenia a prawo wniesienia skargi nadzwyczajnej

Uchwała SN

Wartość przedmiotu zaskarżenia nie stanowi przesłanki dopuszczalności skargi nadzwyczajnej - uznał Sąd Najwyższy.

5 września 2023 r. w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę (sygn. ​I NZP 2/23) – której nadano moc zasady prawnej – o następującej treści:

 Niedopuszczalne jest odrzucenie skargi nadzwyczajnej wyłącznie z powodu niskiej wartości przedmiotu zaskarżenia.

Problem prawny

Uchwała zapadła po rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy w składzie powiększonym następujących zagadnień prawnych:

 1. Czy w postępowaniu zainicjowanym skargą nadzwyczajną wartość przedmiotu zaskarżenia może stanowić samoistną przyczynę odrzucenia skargi nadzwyczajnej?

 2. Jakie skutki procesowe należy wiązać z wystąpieniem przez osobę, na rzecz której podmiot uprawniony wniósł skargę nadzwyczajną, z wnioskiem o cofnięcie tej skargi, zwłaszcza w sytuacji, gdy inicjujący kontrolę nadzwyczajną podmiot uprawniony odmawia uwzględnienia tegoż wniosku?

Powyższe pytania prawne zostały sformułowane w sprawie o sygn. II NSNc 43/23, toczącej się ze skargi nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego, w której wartość przedmiotu zaskarżenia określono na kwotę 1216,60 zł.

Wyjaśnienia SN

Podejmując uchwałę, Sąd Najwyższy w składzie powiększonym zwrócił uwagę, że skarga nadzwyczajna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia o wyjątkowym charakterze, wyznaczonym przede wszystkim przez jej publicznoprawną funkcję. Instytucja ta służy przy tym eliminowaniu przez Sąd Najwyższy nie każdego wadliwego orzeczenia sądowego, lecz tylko takiego, które jest elementarnie niesprawiedliwe i nie da się pogodzić z podstawowymi zasadami demokratycznego państwa prawnego.

Odnosząc się do pierwszego pytania prawnego, Sąd Najwyższy rozstrzygnął w uchwale, że wartość przedmiotu zaskarżenia nie stanowi samodzielnego warunku dopuszczalności skargi nadzwyczajnej. Sąd Najwyższy podniósł, że ustawa o Sądzie Najwyższym w art. 89 § 1 zd. 2 w sposób kompleksowy i niezależny określa katalog orzeczeń zaskarżalnych skargą nadzwyczajną, stanowiąc, że generalnie przedmiotem skargi nadzwyczajnej może być każde prawomocne orzeczenie sądu powszechnego (lub sądu wojskowego) kończące postępowanie w sprawie. Jednocześnie ustawa o Sądzie Najwyższym w żaden sposób nie uzależnia oceny dopuszczalności skargi nadzwyczajnej od wartości roszczenia nią objętego. Oznacza to, że wniesienie skargi nadzwyczajnej jest dopuszczalne od każdego orzeczenia, wskazanego w art. 89 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym, bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.

Według Sądu Najwyższego, pogląd przeciwny, sprowadzający się do uznania, że skarga nadzwyczajna nie może być wnoszona w sprawach o „skrajnie niewielkiej wartości przedmiotu zaskarżenia", nie znajduje oparcia w ustawie. Przyjęcie takiego rozwiązania wprowadzałoby też niepewność co do rzeczywistego zakresu przedmiotowego skargi nadzwyczajnej oraz wiązałoby się z trudną do przewidzenia uznaniowością.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że niska wartość przedmiotu zaskarżenia może mieć jednak znaczenie przy ocenie stopnia pokrzywdzenia strony skutkami wydania zaskarżonego orzeczenia, tj. przy ocenie ziszczenia się w danej sprawie przesłanki funkcjonalnej skargi nadzwyczajnej, określonej w art. 89 § 1 zd. 1 ustawy o Sądzie Najwyższym, co może niekiedy prowadzić do oddalenia tej skargi. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy interes prywatny strony wyraża się wyłącznie w aspekcie majątkowym (finansowym).

Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w odniesieniu do drugiego zagadnienia. Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że złożenie przez stronę (osobę, w interesie której skarga nadzwyczajna została wniesiona) do podmiotu, który wniósł tego rodzaju skargę do sądu, wniosku o cofnięcie tej skargi nie może pociągać (i nie pociąga) za sobą żadnych skutków procesowych. Tego rodzaju oświadczenie strony nie ma bowiem charakteru czynności procesowej – w szczególności z tej przyczyny, że nie jest skierowane do organu sądowego. Sąd Najwyższy podkreślił jednocześnie, że skoro podmiot uprawniony do wniesienia skargi nadzwyczajnej nie ma prawnego obowiązku uwzględnienia wniosku strony o wystąpienie do Sądu Najwyższego ze skargą nadzwyczajną w danej sprawie, to równocześnie brak jest racjonalnych argumentów do uznania, że byłby on związany wnioskiem strony o cofnięcie skargi nadzwyczajnej.

Zob. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2023 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl