Zakaz używania nazewnictwa zarezerwowanego dla produktów mlecznych w nazwach produktów pochodzenia roślinnego

Na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ukazał się komunikat informujący o zakazie stosowania w języku polskim nazw takich jak: mleko kokosowe, śmietanka kokosowa, masło orzechowe, masło kakaowe, masło migdałowe, mleko migdałowe.

Resort rolnictwa o zakazie używania nazewnictwa zarezerwowanego dla produktów mlecznych w nazwach produktów pochodzenia roślinnego

Zgodnie z ww. komunikatem, w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie C-422/16 - TofuTown.com i z powołaniem w nim Decyzji 2010/791/UE – zawierającej wykaz wyrobów roślinnego pochodzenia, dla których mogą być stosowane nazwy zarezerwowane dla przetworów mlecznych, Polska wystąpiła do Komisji Europejskiej o wpisanie do powyższego wykazu zgłaszanych przez polskich przedsiębiorców nazw produktów takich jak:

1. mleko kokosowe,
2. śmietanka kokosowa, 
3. masło orzechowe,
4. masło migdałowe, 
5. mleko migdałowe, 
6. masło kakaowe. 

Komisja Europejska w odpowiedzi na wystąpienie Polski odmówiła uzupełnienia ww. wykazu. W związku z powyższym należy mieć na uwadze, że stosowanie w języku polskim nazw takich jak: mleko kokosowe, śmietanka kokosowa, masło orzechowe, masło kakaowe, masło migdałowe, mleko migdałowe nie jest możliwe, a polskie organy kontrolne będą miały obowiązek podejmowania odpowiednich czynności zmierzających do egzekwowania przestrzegania zakazu używania nazw przeznaczonych dla produktów pochodzenia mlecznego, również w odniesieniu do tych nazw.

Co orzekł TSUE?

Ze wskazanego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 14 czerwca 2017 r. (w sprawie C-422/16 - Verband Sozialer Wettbewerb eV / TofuTown.com GmbH) wynika, że wyroby wyłącznie roślinnego pochodzenia nie mogą, co do zasady, być wprowadzane do obrotu pod nazwami, które, jak nazwy „mleko”, „śmietana”, „ser”, „masło” lub „jogurt”, są zastrzeżone przez prawo Unii dla produktów pochodzenia zwierzęcego. Dotyczy to również przypadków, gdy nazwy te są uzupełnione wyjaśnieniem lub opisem wskazującym na roślinne pochodzenie danego produktu. Istnieje jednak wykaz wyjątków.

Niemiecka spółka TofuTown jest producentem i dystrybutorem żywności wegetariańskiej i wegańskiej. Zajmuje się ona promocją i dystrybucją wyrobów wyłącznie roślinnego pochodzenia, w szczególności dotyczyło to produktów o nazwie „Soyatoo masło z tofu”, „serek roślinny”, „Veggie-Cheese”, „cream” oraz o innych podobnych nazwach.

Verband Sozialer Wettbewerb − niemieckie stowarzyszenie, którego celem jest w szczególności przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji, oceniło, iż wspomniana promocja narusza przepisy prawa Unii dotyczące oznaczeń mleka i przetworów mlecznych - tzn. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz.U. 2013, L 347, s. 671).

Stowarzyszenie to wniosło w związku z tym do Landgericht Trier (sądu okręgowego w Trewirze, Niemcy) powództwo przeciwko spółce TofuTown o zaprzestanie szkodliwych praktyk. Spółka TofuTown twierdziła natomiast, że stosowana przez nią reklama nie narusza omawianych przepisów prawa Unii. Jej zdaniem bowiem sposób, w jaki konsumenci rozumieją wspomniane pojęcia, zmienił się w istotny sposób w ostatnich latach. Co więcej, nie posługuje się ona nazwami takimi jak „masło” lub „cream” w sposób wyizolowany, ale zawsze w połączeniu z innymi pojęciami odsyłającymi do roślinnego pochodzenia danego produktu, jak w przypadku „masła z tofu” lub „rice spray cream”.

W tych okolicznościach Landgericht zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni odnośnych przepisów prawa.

W wyroku Trybunał wskazał, że w celach wprowadzania do obrotu lub reklamy przepisy te zastrzegają, co do zasady, stosowanie nazwy „mleko” wyłącznie dla mleka pochodzenia zwierzęcego. Ponadto, za wyjątkiem wyraźnie przewidzianych przypadków (np. w odniesieniu do produktu tradycyjnie zwanego w języku francuskim „crème de riz”; podobnie wśród wyjątków znalazło się również − wyraźnie dopuszczone w określonych warunkach − stosowanie angielskiego pojęcia „cream” wraz z pojęciem uzupełniającym, w szczególności dla określenia napojów alkoholowych lub zup; wykaz wyjątków znajduje się w decyzji Komisji z dnia 20 grudnia 2010 r. zawierającej wykaz produktów, o których mowa w pkt III.1 akapit drugi załącznika XII do rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 - Dz.U. 2010, L 336, s. 55), przepisy te zastrzegają nazwy takie jak „śmietana”, „chantilly” (co oznacza bitą śmietanę), „masło”, „ser” i „jogurt” wyłącznie dla przetworów mlecznych, tzn. produktów pochodzących z mleka. Trybunał wywiódł stąd, że nazwy wymienione powyżej nie mogą być zgodnie z prawem stosowane do oznaczania wyrobów wyłącznie roślinnego pochodzenia, chyba że produkty te figurują w wykazie ustanowionym w załączniku I do decyzji 2010/791, co nie dotyczy ani soi, ani tofu.

Trybunał uszczegółowił, że dodatkowe wzmianki stanowiące wyjaśnienie lub opis, wskazujące na roślinne pochodzenie danego produktu, takie jak nazwy stosowane przez TofuTown, nie mają wpływu na ten zakaz.

TSUE dodał też, że taka wykładnia odnośnych przepisów nie narusza zasady proporcjonalności ani zasady równego traktowania. Trybunał zauważył, odnosząc się w szczególności do zasady proporcjonalności, że dodatkowe wzmianki stanowiące wyjaśnienie lub opis nie mogą wykluczyć z całą pewnością możliwości wprowadzenia konsumentów w błąd. W odniesieniu do zasady równego traktowania Trybunał stwierdził, że spółka TofuTown nie może powoływać się na dyskryminujące traktowanie, gdy podnosi, iż producenci wegetariańskich czy wegańskich substytutów mięsa lub ryb nie podlegają ograniczeniom porównywalnym do ograniczeń obowiązujących wytwórców wegetariańskich czy wegańskich substytutów mleka lub przetworów mlecznych. W istocie bowiem chodzi tu o różne produkty podlegające różnym przepisom.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl