Składki emeryta zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło - opinia prawna

Opinia prawna

Emeryt – pracownik

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a (m.in. pracownik), mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Pracownicy podlegają też obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu (art. 11 i 12 w/w ustawy).

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby pobierające emeryturę lub rentę. W przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie, a więc zarówno z emerytury, jak i z umowy o pracę.

Podsumowując, pracownik-emeryt zapłaci z tytułu stosunku pracy obowiązkowe składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (tj. ubezpieczenia społeczne), a na ubezpieczenie zdrowotne zapłaci obowiązkowo składki z dwóch tytułów – pobierania emerytury i stosunku pracy.

Emeryt - zleceniobiorca

Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Jeśli zleceniobiorcą jest emeryt, to podlega z tytułu umowy zlecenia lub innej obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, jeśli nie pozostaje jednocześnie w stosunku pracy. 

Podsumowując: emeryt pozostający w stosunku pracy i w stosunku zlecenia zapłaci składki tylko ze stosunku pracy.

Od powyższej reguły jest pewien wyjątek. Otóż emeryt pozostający w stosunku zlecenia lub innym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,  jeżeli:

1. umowa ta została zawarta z pracodawcą, z którym pozostaje on równocześnie w stosunku pracy lub

2. w ramach takiej umowy emeryt wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W takiej sytuacji emeryt podlega ubezpieczeniu zarówno z tytułu stosunku pracy, jak i stosunku zlecenia.

Emeryt – zleceniobiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu stosunku zlecenia, jeśli stosunek zlecenia jest dla niego tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego; innymi słowy - jeśli nie pozostaje w stosunku pracy.

Emeryt – zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, jeśli nie podlega mu z tytułu stosunku pracy. Zgodnie jednak z art. 12 ust. 3 ustawy nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu zleceniobiorcy, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.

Emeryt – zleceniobiorca płaci składki zdrowotne z tytułu pobierania emerytury oraz z tytułu stosunku zlecenia.

Emeryt wykonujący pracę na podstawie umowy o dzieło

Zasadniczo wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło nie stanowi tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewidują jednak w tym zakresie pewne wyjątki, mające na celu przede wszystkim zapobieżenie omijaniu przepisów o ubezpieczeniach.

Z tych powodów za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie:

1. umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo

2. umowy o dzieło

- jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy).

Kiedy składki płaci się w przypadku emeryta zatrudnionego na podstawie umowy o dzieło, określają dalsze przepisy ustawy. Wynika z nich, że zgodnie z ogólną zasadą emeryt zatrudniony na podstawie umowy o dzieło nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Jeśli jednak emeryt pozostawałby w stosunku pracy i jednocześnie zawarł ze swym pracodawcą  umowę o dzieło albo w ramach takiej umowy wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, to podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu umowy o pracę i umowy o dzieło.

Emeryt pracujący na podstawie umowy o dzieło nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu ani wypadkowemu. Emeryt, który zawarł umowę o dzieło nie jest też objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.