błędny przelew bankowy

Odpowiedź prawnika: błędny przelew bankowy

Należy w pierwszej kolejności wskazać, że pojęcie "winy" Kodeks Cywilny, co do zasady łączy z pojęciem szkody, względnie nienależytego wykonania zobowiązania. Szkodą mogłoby być rzecz jasna dwukrotne obciążenie rachunku danej osoby, jeśli jednak dobrze rozumiemy przedstawione przez Pana zagadnienie, bank nie dokonał dwukrotnego zaksięgowania (obciążenia) lecz niejako "podwoił" wysokość przelewu na korzyść odbiorców. Ich sytuację nalezy ocenić jako bezpodstawne wzbogacenie w rozumieniu Kodeksu Cywilnego:

Art.405.Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Bank nie jest związany żadną umową z odbiorcą przelewów, toteż gdy w skutek omyłki systemu doszło do podwojenia przelwu jasnym jest, że odbiorca został bezpodstawnie wzbogacony, innymi słowy uzyskał kwotę wyższą bez podstawy prawnej, wskutek błędu.

Osoby wzbogacone w powyższym rozumieniu mogłyby się teoretycznie bronić następujący artykułem KC:

Art. 409.Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Należy jednak wzkazać, że trudno uznać, że osoba, która otrzymała dwukrotnie wyższy przelew niż oczekiwany, nie powinna liczyć się z obowiązkiem zwotu nadwyżki, skoro wynika to z przeciętnie przyjmowanej w obrocie staranności. Literatura prawnicza wskazuje przy tym: "Przepis art. 409 k.c. nie wymaga istnienia braku świadomości obowiązku zwrotu rozumianego jako okoliczność mentalna, ale ujmuje tę przesłankę w ściśle zobiektywizowany sposób. Mianowicie dla przyjęcia "powinności świadomości obowiązku" zwrotu po stronie wzbogaconego wystarczy tylko wykazanie przez zubożonego takich okoliczności wzbogacenia, o których wiedza powstaje przy zachowaniu należytej staranności, a które w typowym przypadku u przeciętnego człowieka spowodować powinny powstanie świadomości obowiązku zwrotu ("powinność przewidywania obowiązku zwrotu"; K. Kołakowski (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. I, 2009, s. 266). Nie jest natomiast konieczne udowodnienie ani tego, że okoliczności te wzbogacony w rzeczywistości poznał (np. z uwagi na to, że nie zapoznał się z danymi nadawcy przekazu, ponieważ, jak twierdzi, niezwłocznie wyrzucił dokumenty otrzymane razem ze świadczeniem), ani że świadomość obowiązku ostatecznie powstała u wzbogaconego (...) Okoliczności powodujące w typowym wypadku powstanie świadomości obowiązku zwrotu to, najogólniej rzecz ujmując, przede wszystkim okoliczności wskazujące, że korzyść jest nienależna lub że istnieje w tej mierze spór między stronami (który może także powstać z inicjatywy samego wzbogaconego;" ( Tomasz Sokołowski, Komentarz do Kodeksu Cywilnego).

Mając na uwadze powyższe, nie widzimy możliwości obrony przed zarzutem bezpodstawnego wzbogacenia i konieczności zwrotu uzyskanej i spożytkowanej korzyści. Uchylenie się od obowiązku zwrotu, mogłby nastąpić, w przypadku wykazania, że człowiek wykazujący przeciętnńą staranność nieliczyłby się w danym przypadku z obowiązkiem zwrotu. np. gdyby kwoty były na tyle małe, że niezauważalne byłoby ich pomyłkowe podwojenie i spożytkowanie.

Redakcja serwisu e-prawnik.pl