Wycena darowizny do aktu notarialnego

Jak rozumiemy z opisu sytuacji, ma nastąpić darowizna przedsiębiorstwa pomiędzy małżonkami. Z punktu widzenia prawa cywilnego, darowizna taka może nastąpić w dowolnym momencie. Należy jednak pamiętać o przepisach administracyjnych, zgodnie z którymi małżonek nie prowadzący do tej pory działalności gospodarczej (obdarowany) będzie musiał taką działalność zarejestrować, a małżonek (darczyńca)  prowadzący do tej pory działalność gospodarczą będzie musiał się wyrejestrować (chyba, że zamierza kontynuować inną działalność, wtedy powinien dokonać zmian we wpisie).  Naszym zdaniem, z punktu widzenia prawa administracyjnego, by obdarowany mógł bez przeszkód kontynuować działalność, nie czekając aż nastąpi wpis do ewidencji, czy też nie czekając na zarejestrowanie w innych urzędach, darowizna powinna nastąpić po zarejestrowaniu działalności przez obdarowanego oraz zgłoszeniu się do urzędu statystycznego i urzędu skarbowego przez przyszłego obdarowanego.

Maksymalna stawka taksy notarialnej za czynności notarialne, zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej. Maksymalna stawka wynosi od wartości:

1. do 3 000 zł - 100 zł;
2.  powyżej 3 000 zł do 10 000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3 000 zł; 
3. powyżej 10 000 zł do 30 000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł; 
4. powyżej 30 000 zł do 60 000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł; 
5. powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł - 1 010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł; 
6. powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł - 4 770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł; 
7. powyżej 2 000 000 zł - 6 770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7 500 zł.

Za  wartość przedmiotu czynności notarialnej w przypadku darowizny, przyjmuje się wartość podaną przez stronę (strony) czynności, z uwzględnieniem zasad przewidzianych w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Przy obliczaniu wartości przedmiotu czynności notarialnej nie odlicza się obciążeń i bonifikat.

Zatem to wartość wskazana przez strony czynności determinuje wysokość taksy notarialnej. Strona podając tą wartość powinna uwzględnić zasady przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z przedstawioną ustawą, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju. Teoretycznie zatem, by dokonać wyceny przedsiębiorstwa, należy się kierować przeciętnymi cenami podobnych przedsiębiorstw. W praktyce jednak, w Państwa przypadku, wycena w oparciu o takie kryterium nie będzie raczej możliwa. Ustawa nie odpowiada na pytanie co należy zrobić w takiej sytuacji. Naszym zdaniem, można dla celów sporządzenia aktu notarialnego podać wartość aktywów firmy (środków trwałych, wyposażenia, należności od dostawców, itp.), argumentując w razie potrzeby, że jest to wartość przedsiębiorstwa (wprawdzie będzie to uproszczenie, bo wartość przedsiębiorstwa nie jest równoznaczna z prostą sumą jej aktywów, jednakże w Państwa przypadku, dla celów aktu notarialnego taka uproszczona wycena powinna być wystarczająca). Pamiętać należy również, że notariusz co do zasady powinien zaakceptować wartość podaną przez strony.

W przypadku umów, które podlegają podatkom (w tym miejscu nie przesądzamy, czy opisywana umowa będzie takim podatkom podlegała, w  szczególności nie przesądzamy czy istnieje możliwość zwolnienia od podatku od darowizny ze względu na fakt, dokonania czynności pomiędzy osobami bliskimi), których płatnikiem jest notariusz, wartość przedmiotu darowizny określona w akcie notarialnym z reguły determinuje również wysokość podatku, stąd strony często wskazując wartość  czynności notarialnej określają ją tak, by nie była ona kwestionowana przez urząd skarbowy. Jeżeli urząd skarbowy nie zgadza się z podaną wyceną, może żądać przeszacowania tej wartości. W wyniku przeszacowania nie będzie jednak zwiększona taksa notarialna - a podwyższeniu ulega jedynie podatek (o ile taki wchodzi w grę).