Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Nie pisze Pani o sporządzeniu testamentu przez teściową, przyjmujemy więc, że testamentu nie ma, a w razie śmierci Pani teściowej nastąpi dziedziczenie ustawowe. W razie śmierci teściowej powołane do dziedziczenia będą dzieci spadkodawcy, czyli synowie oraz mąż. Pani córka, jako wnuczka spadkodawcy nie będzie uprawniona do dziedziczenia ustawowego, a otrzymała umową darowizny mieszkanie. Synowie teściowej mają więc prawo po śmierci matki do domagania się od Pani córki zachowku.
Nie jest możliwe nie zaliczenie mieszkania do masy spadkowej, gdyż to synowie, którzy są w pierwszej grupie spadkobierców ustawowych dziedziczyliby mieszkanie po matce, gdyby nie zostało przekazane Pani córce. Synom teściowej będzie więc należał się zachowek w wysokości połowy wartości udziału, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, a gdyby byli małoletni lub niezdolni do pracy należałoby się im po 2/3 wartości udziału (art. 991 k.c.). Udział w dziedziczeniu każdego z synów teściowej będzie wynosił 1/3, a więc zachowek będzie przypadał im w wysokości 1/6 wartości mieszkania. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, (a więc z roku 2002) a według cen z chwili ustalania zachowku.
Dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub poprzez orzeczenie sądu. W tym przypadku jest możliwe nie zaliczenie darowizny na schedę spadkową, stosownie do art. 1039 kc:
Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. I taki zapis można, ale nie trzeba, zawrzeć w umowie darowizny.
Powyższe nie dotyczy jednak Państwa córki, nie będzie ona bowiem dziedziczyła po babci.
W zasadzie jedyną możliwością uniknięcia wobec córki roszczeń o zachowek ze strony spadkobierców, jest ich wydziedziczenie, czyli pozbawienie prawa do zachowku.