Egzekucja komornicza a cesja wierzytelności

Odpowiedź prawnika: Egzekucja komornicza a cesja wierzytelności

Dla odpowiedzi na zadane pytania należy odwołać się do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zgodnie z przepisem art. 788 § 1 jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

Z wskazanego przepisu wynikałoby więc, że nabywca wierzytelności musi uzyskać klauzulę wykonalności na własną rzecz aby skutecznie prowadzić postępowanie egzekucyjne. Jednakże, w przypadku gdy postępowanie egzekucyjne toczy się, dla przejścia obowiązków wystarczającym jest tylko wykazanie się dokumentem uzasadniającym przejście uprawnień.

Przez pewien czas powszechnie przyjmowano, że jeśli zmiana osoby wierzyciela lub dłużnika nastąpiła po wszczęciu właściwego postępowania egzekucyjnego, to nie ma podstaw do uwidaczniania takich zmian w klauzuli wykonalności, skoro egzekucja jest już prowadzona. Wystarczy wykazać organowi egzekucyjnemu odpowiednim dokumentem, że nastąpiło przejście prawa lub obowiązku albo nastąpiła zmiana nazwiska (nazwy osoby prawnej). Tak też uznał Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w postanowieniu z dnia 30 stycznia 1975 r. (II CZ 5/75).

Jednakże pogląd ten został skrytykowany w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia z dnia 29 października 2004 r. (III CZP 63/2004), zgodnie z którym przepis art. 788 § 1 kpc ma zastosowanie również w razie przeniesienia wierzytelności (przelewu) po wszczęciu postępowania egzekucyjnego.

Praktyka komorników może być różna i zasadniczo od niej zależy przyjęcie, czy w przypadku przelewu wierzytelności po wszczęciu postępowania egzekucyjnego jest konieczne nadanie klauzuli na rzecz nowego wierzyciela, czy też nie. Jeśli uznać, iż nie jest to konieczne, to dobrowolne spełnienie świadczenia powinno nastąpić na rzecz nowego wierzyciela (mimo nie uzyskania klauzuli wykonalności). Także komornik, prowadzący postępowanie egzekucyjne, powinien wpłacać ściągnięte w drodze egzekucji należności na rzecz nowego wierzyciela – dodatkowo przemawia za tym okoliczność, iż został o przelewie wierzytelności poinformowany i uznał zmianę wierzyciela. Jeżeli jednak przyjmiemy pogląd odmienny, wyrażony w nowszych orzeczeniu SN, iż wymagane jest jednak nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności, zaspokojenie długu może nastąpić na rzecz nowego wierzyciela dopiero po nadaniu klauzuli na rzecz tego wierzyciela. W takim wypadku komornik powinien regulować należności na rzecz dotychczasowego wierzyciela - do czasu nadania klauzuli nowemu wierzycielowi.