Elementy weksla

Odpowiedź prawnika: Elementy weksla

Funkcja gwarancyjna weksla polega m.in. na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby na nim podpisane. Jednocześnie możliwość dochodzenia wierzytelności w trybie postępowania nakazowego umożliwia szybkie uzyskanie zaspokojenia roszczeń z weksla.

Ponieważ weksel jest papierem wartościowym stanowiącym samoistne zobowiązanie, spełniającym także funkcje obiegowe, a jego zapłata podlega specjalnym rygorom, to prawo ściśle reguluje zasady wystawiania, obrotu, a także elementy składowe tego dokumentu.

Zgodnie z wymogami prawa obowiązującego w Polsce (art. 101 Prawa wekslowego) weksel własny powinien zawierać:

1. nazwę "weksel" w treści dokumentu,
2. bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy do zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej,
3. termin płatności,
4. miejsce płatności,
5. nazwisko osoby (nazwę firmy), na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta),
6. datę i miejsce wystawienia weksla,
7. podpis wystawcy weksla.

Jeśli weksel własny nie zawiera terminu płatności, to przyjmuje się, że jest on płatny za okazaniem. Jeśli brakuje oznaczenia miejsca płatności, wówczas za miejsce płatności przyjmuje się miejsce wystawienia weksla. Weksel własny, na którym nie widnieje miejsce wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy.

Tylko zatem pozostałe z wypunktowanych elementów weksla są konieczne dla jego ważności.

W pytaniu zastrzeżenie "płatny gotówką albo zwrot towaru" wątpliwości budzi wątpliwości co do bezwarunkowości zobowiązania do zapłaty. Bezwarunkowość weksla wyraża się niemożnością obwarowania obowiązku zapłaty jakimikolwiek zdarzeniami przyszłymi i niepewnymi (art. 89 k.c.). Jednak funkcja słów „zapłacę” lub „zapłaci” jest w tekście weksla podstawowa. Wykładnia tekstu weksla sporządzonego na formularzu, w którym użyto zwrotu „zapłac...” pozwala na interpretację, że jest to ważny weksel własny, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej.

Wskazany w pytaniu zwrot nie stanowi warunku, lecz jest dodatkową klauzulą wskazującą na umowne skutki braku zapłaty za weksel.

Z treści pytania wynika, że brak  jest na wekslu pełnego oznaczenia osoby remitenta. Jednak wskazany weksel może być uznany za weksel in blanco, czyli weksel, który wymaga tylko podpisu wystawcy, a poza tym jest nie wypełniony lub wypełniony tylko częściowo. Uzupełnienie weksla in blanco następuje w chwili dochodzenia roszczeń z weksla lub przed zlożeniem weksla do protestu (z powodu niezapłacenia weksla). Jednak uzupełnienie takiego weksla może nastąpić na podstawie postanowień zawartej umowy, stanowiącej podstawę wystawienia weksla gwarancyjnego (tzw. stosunek podstawowy, tu umowa komisu), wskazujących sposób wypełnienia takiego weksla. Przy uzupełnieniu weksla i przy dochodzeniu roszczeń z tego weksla przez stronę umowy zawartej przy jego wystawieniu obowiązuje bowiem i wiąże strony treść tej umowy, tzw. deklaracji wekslowej. Wystawienie weksla in blanco łączy się z zawarciem porozumienia między podpisanym a osobą, której wręcza on weksel in blanco. Porozumienie może zostać osiągnięte w sposób wyraźny lub dorozumiany. Porozumienie to, jeżeli zawarto je na piśmie, zwane jest zwykle deklaracją wekslową. Określa, jaką treścią odbiorca weksla może wypełnić weksel in blanco. Fakt, że wystawiono nie mający wszystkich obligatoryjnych elementów weksel, stwarza domniemanie, że istnieje takie porozumienie, co do uzupełnienia weksla. Domniemanie takie upadnie, gdy porozumienia nie zawarto.

Kwestia ważności wskazanego w pytaniu weksla jest zatem uzależniona od treści zawartego porozumienia oraz od miejsca na uzupełnienie zapisu określającego remitenta na blankiecie weksla. Skreślenie tego pola może wskazywać, że nie uzgodniono sposobu jego wypełnienia, a wówczas weksel będzie nieważny.

Jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia (in blanco), zostałby uzupełniony niezgodnie z zawartem porozumieniem, dłużnik wekslowy nie mógłby wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.