Jak dochodzić zwrotu pożyczki

Odpowiedź prawnika: Jak dochodzić zwrotu pożyczki

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. § 2 stanowi tego przepisu stanowi, że umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem, czego w tej sytuacji nie uczyniono.  Należy zwrócić uwagę, że mimo iż nie została dochowana forma pisemna – nie sprawia to, że umowa jest nieważna, lecz rodzi pewne trudności dowodowe. Jedynym posiadanym dowodem, są potwierdzenia przelewów bankowych.

Zwrotu pożyczek można się domagać, jeżeli roszczenie jest już wymagalne. Nie wiadomo, jaki termin zwrotu został oznaczony. Zgodnie z art. 723 k.c. jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli, z którego powinno wynikać, że wierzyciel w sposób stanowczy i bezwarunkowy żąda zwrotu pożyczki. Wskazanie konkretnego terminu zwrotu świadczenia nie jest konieczne, gdyż wynika on z art. 723. Forma wypowiedzenia jest obojętna, jeśli jednak umowa pożyczki ma formę pisemną, to również wypowiedzenie powinno być dokonane z zachowaniem tej formy (por. art. 720 § 2 i art. 77). Także wytoczenie powództwa o zwrot pożyczki ma moc wypowiedzenia, przy czym od chwili doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do chwili zamknięcia rozprawy i wyrokowania - jeśli oczywiście sąd uwzględnia powództwo - musi upłynąć termin wypowiedzenia. Zatem w przypadku braku określenia daty zwrotu, a także jeśli termin ten już upłynął, należy wezwać dłużników do wykonania zobowiązania. Wezwanie takie najlepiej uczynić na piśmie, wskazując do kiedy dłużnik powinien spełnić świadczenie i zagrozić, że w przeciwnym wypadku roszczenie będzie dochodzone przed sądem. Jeżeli dłużnicy nie zapłacą po polubownym wezwaniu, należy wnieść do sądu pozwy. Należy jednak zauważyć, że w przypadku dochodzenia roszczenia z tytułu umowy niezawartej w formie pisemnej, przed sądem nie będzie można powoływać się na dowód ze świadków ani przesłuchania stron na okoliczność zawarcia takiej umowy. Ograniczenie to nie będzie obowiązywać, jeśli: 

• obie strony wyrażą zgodę na przeprowadzenie takiego dowodu,
• żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo,
• jeśli zawarcie umowy zostało uprawdopodobnione za pomocą pisma (wynika to z art. 74 § 1 i 2 k.c.)

Zakładamy, że w danym stosunku strony występowały jako nie-przedsiębiorcy. Jeżeli druga strona nie zgodzi się na przeprowadzenie dowodu ze świadków lub przesłuchania stron, jedyną możliwością jest uprawdopodobnienie zawarcia umowy za pomocą pisma. Pismem może być każdy dokument, którego treść wskazuje bezpośrednio albo pośrednio na fakt dokonania czynności. Nie jest konieczne, aby pismo to pochodziło od strony, przeciwko której dowód taki będzie prowadzony, ani też aby było podpisane przez jedną ze stron (tak SN w wyroku z 18 maja 1979 r., III CRN 287/78, Lexpolonica nr 301341, OSNCP 1/80, poz. 9). Może to być dokument prywatny albo urzędowy. Sprawa będzie ułatwiona, jeżeli w tytule przelewu znalazła się informacja o pożyczce. W razie jej braku, druga strona sporu może argumentować np., że w istocie przelew nastąpił w wykonaniu umowy darowizny i stąd też nie jest zobowiązana do zwrotu. Nie jest jednak z góry wykluczone, że i bez tego sąd uznałby tę okoliczność za uprawdopodobnioną i dopuścił dalsze dowody z zeznań świadków i stron. Jeżeli chodzi o sposób sformułowania pozwu, zgodnie z art. 187 § 1 k.p.c. pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać: 1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna; 2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu. § 2. Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o: 1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych; 2) dokonanie oględzin; 3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin; 4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.

Zgodnie z art. 126 § 1 k.p.c. każde pismo procesowe powinno zawierać:  1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2) oznaczenie rodzaju pisma; 3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności; 4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 5) wymienienie załączników. § 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.

Wnosząc pozew należy przede wszystkim dokładnie określić, czego się domagamy. W tym wypadku będzie to zapłata kwot w wykonaniu zawartych umów pożyczek oraz ewentualnie ustawowych odsetek za zwłokę, jeżeli mimo upływu terminu zwrotu pożyczki druga strona nie spełniła świadczenia do którego była zobowiązana. W uzasadnieniu należy dokładnie opisać wszystkie okoliczności istotne z punktu widzenia dochodzonych roszczeń, tj. wskazać, że umowa pożyczki została zawarta w określonej dacie i na określoną kwotę, i że istnieją dokumenty które uprawdopodabniają zawarcie tychże umów. Należy dołączyć potwierdzenia przelewów bankowych. W związku z istnieniem takiego pisemnego uprawdopodobnienia może też wnosić też o dopuszczenie dowodu ze świadków – np. członków rodziny – i przesłuchania stron na okoliczność zawarcia umowy pożyczki.