Jak usunąć swoją historię kredytowa z BIK?

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie przepisów ustawy Prawo bankowe (Dz.U.2012.1376 j.t.) – dalej: u.p.b. oraz aktualnych komentarzy doktryny i orzecznictwa odnoszących się do rozpatrywanych kwestii. Biuro Informacji Kredytowej stworzone zostało w celu gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących kredytów udzielanych przez banki. Zgodnie z art. 105a ust. 1 u.p.b., przetwarzanie przez banki, inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów oraz instytucje utworzone na podstawie art. 105 ust. 4, informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych może być wykonywane, z zastrzeżeniem art. 104, art. 105 i art. 106-106c, w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego. W prawie bankowym nie określono zakresu pojęcia „przetwarzania informacji", ale odpowiednio stosując postanowienia ustawy o ochronie informacji niejawnych, można przyjąć, że przetwarzaniem informacji objętych tajemnicą bankową są wszelkie operacje wykonywane w odniesieniu do tych informacji i na tych informacjach, w szczególności ich wytwarzanie, modyfikowanie, kopiowanie, klasyfikowanie, gromadzenie, przechowywanie, przekazywanie lub udostępnianie. W art. 105a u.p.b. określono bardziej rygorystyczne zasady - w porównaniu z ustawą o ochronie danych osobowych - przetwarzania danych osobowych, mogą bowiem to być dane przetwarzane wyłącznie w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego oraz w związku ze stosowaniem metod statystycznych. Analiza obowiązujących obecnie przepisów prawa wskazuje, iż generalną zasadą jest to, że przepisy ustanawiające tajemnice zawodowe, służbowe przewidują dalej idącą ochronę niż ta wynikająca z ustawy o ochronie danych osobowych (tak również: R.W. Kaszubski. A. TupajCholewa, Dopuszczalność przetwarzania informacji, s. 21).  Instytucje, utworzone w celach wskazanych powyżej, mogą udostępniać instytucjom finansowym, będącym podmiotami zależnymi od banków, informacje o zobowiązaniach powstałych z tytułu umów związanych z wykonywaniem czynności bankowych, jeżeli umowy te zawierają klauzule informujące o możliwości przekazania danych do tych instytucji finansowych. Z pewnością stosowne informacje znalazły się w umowach, których dotyczy wpis.  Postanowienia art. 105a ust. 1 u.p.b. dotyczą przetwarzania informacji objętych tajemnicą bankową zarówno w okresie przed powstaniem, jak i w okresie istnienia zobowiązania osoby fizycznej. Do sformułowania takiego wniosku uprawnia użycie w treści tego przepisu zwrotu „w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego". Ocen takich dokonuje się przed zawarciem określonej umowy, a także w czasie jej obowiązywania. Na każdym z tych etapów może dochodzić do gromadzenia informacji stanowiących tajemnicę bankową. Ponadto odesłanie w tym przepisie do postanowień art. 104 oraz 105 u.p.b., odnoszące się do zakresu ochrony tajemnicy bankowej, wskazuje na to, że zasady przetwarzania obejmują informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji oraz w trakcie zawierania i realizacji umowy, a więc w okresie poprzedzającym powstanie zobowiązania, jak i w okresie jego istnienia oraz realizacji. W przypadku, gdy nie jest Pan zainteresowany, by informacje o Pańskich zobowiązaniach nadal były zamieszczone w BIK, zasadniczo możliwe jest cofnięcie zgody na przetwarzanie danych osobowych, co w konsekwencji winno skutkować wykreśleniem wpisów. Podstawą takiego działania będzie art. 105a ust. 2 u.p.b. art. 105a u.p.b.  1. Przetwarzanie przez banki, inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów oraz instytucje utworzone na podstawie art. 105 ust. 4, informacji stanowiących tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych może być wykonywane, z zastrzeżeniem art. 104, art. 105 i art. 106-106c, w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego. 2. Instytucje, o których mowa w ust. 1, mogą, z zastrzeżeniem ust. 3, przetwarzać informacje stanowiące tajemnicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów, pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody osoby, której informacje te dotyczą. Zgoda ta może być w każdym czasie odwołana. (...)  Prawo do przetwarzania informacji objętych tajemnicą bankową, w zakresie dotyczącym osób fizycznych, po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów przysługuje bankom, innym instytucjom ustawowo upoważnionym do udzielania kredytów oraz instytucjom utworzonym wspólnie przez banki i bankowe izby gospodarcze do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania takich informacji. W tej sytuacji w ustawie sformułowano warunek, od którego zaistnienia jest uzależnione takie prawo do przetwarzania informacji, a mianowicie warunek uzyskania pisemnej zgody osoby, której informacje te dotyczą. Zgoda ta może być w każdym czasie odwołana. Uznano jednakże za dopuszczalne udzielenie bezterminowej zgody klienta na przetwarzanie informacji stanowiących tajemnicę bankową po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów (J. Bańka, T. Białek, Przetwarzanie przez banki informacji o wygasłych zobowiązaniach konsumentów, Pr. Bank. 2005, nr 9, s. 42).

W sytuacji, gdy nie wyraża Pan zgody na dalsze umieszczanie niekorzystnych dla Pana wpisów o historii zobowiązań kredytowych, konieczne będzie skierowanie do banku pisma, w którym powoła się Pan na wyżej wskazane przez nas argumenty, wraz z przywołaniem podstawy prawnej (art. 105a ust. 2 u.p.b.). Poniżej prezentujemy przykładową treść pisma:

„Powołując się na art. 105a ust. 2 ustawy Prawo bankowe (Dz.U.2002.72.665), wycofuję swoją zgodę wyrażoną w dniu … (data zawarcia umowy kredytowej) na przetwarzanie moich danych po wygaśnięciu zobowiązania wobec banku z tytułu … (wskazać rodzaj zawartej umowy) i proszę o sporządzenie stosownego wniosku do Biura Informacji Kredytowej w powyższej sprawie”.

Zaznaczyć jednak należy, iż skierowane do banku pismo może nie przynieść pożądanego rezultatu. W art. 105a ust. 3 u.p.b. uregulowano bowiem szczególny przypadek dotyczący przetwarzania przez wyżej wymienione podmioty informacji stanowiących tajemnicę bankową, mianowicie - informacji dotyczących osób fizycznych po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów, bez zgody osoby, której informacje dotyczą. Może to następować wtedy, gdy łącznie zostaną spełnione następujące warunki.

 osoba ta nie wykonała zobowiązania lub dopuściła się zwłoki powyżej 60 dni w spełnieniu świadczenia wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów,   po zaistnieniu wyżej wymienionych okoliczności upłynęło co najmniej 30 dni od poinformowania tej osoby przez bank lub inną instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów o zamiarze przetwarzania dotyczących jej informacji stanowiących tajemnicę bankową.

Jeżeli nie wystąpiły wyżej wymienione przesłanki, to bank może przetwarzać dane osobowe klienta po wygaśnięciu zobowiązania i w celu oceny ryzyka kredytowego i zdolności kredytowej wyłącznie za pisemną zgodą klienta, czyli Pana. Jak się jednak wydaje, przesłanki te zostały w tym przypadku spełnione, bowiem jak wynika z przesłanych przez Pana dokumentów, spłata części zaciągniętych zobowiązań wymagała czynności windykacyjnych i uległa znacznemu opóźnieniu. Prawdopodobnie został Pan również poinformowany o zamiarze przetwarzana danych osobowych. Powyższe powoduje, iż bank może zasadniczo odmówić uwzględnienia złożonego przez Pana wniosku.

Bez zgody osoby fizycznej przetwarzanie informacji stanowiących tajemnicę bankową może być wykonywane przez okres nie dłuższy niż 5 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania. art. 105a u.p.b.  (...) 5. Przetwarzanie informacji stanowiących tajemnicę bankową w przypadkach, o których mowa w ust. 3, może być wykonywane przez okres nie dłuższy niż 5 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania, a w przypadku, o którym mowa w ust. 4, przez okres 12 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania. (...)