Klauzule na fakturze

Odpowiedź prawnika: Klauzule na fakturze

Na wstępie należy podkreślić, iż faktura nie jest umową ani jej częścią, choć w praktyce często faktury mogą  powtarzać postanowienia zawartej przez strony umowy. Z całą pewnością klauzule na fakturze nie mogą zmieniać postanowień umowy. Faktura może jednak zawierać pewne klauzule, które mimo ich jednostronnego wprowadzenia, będą obowiązywać obie strony.

Jeśli chodzi o kwestię właściwości sądu, to zgodnie z art. 46 kodeksu postępowania cywilnego strony mogą umówić się na piśmie o poddanie określonemu sądowi sporów, które mogą wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Postanowienie takie musiałoby jednak być zawarte w umowie. W tym miejscu należy jednak wskazać, iż nie można wykluczyć zastosowania przez dostawcę właściwości przemiennej. Zgodnie z art. 34 kpc powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jako też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem. Jeśli umowa nie stanowi inaczej świadczenie pieniężne powinno być wykonane w siedzibie wierzyciela. Jednak gdy zaplata nastąpić ma na rachunek bankowy uznać należy, że  miejscem wykonania zobowiązania jest to miejsce, w którym znajduje się rachunek bankowy wierzyciela (tak uchwała SN z 20 listopada 1992 r., III CZP 138/92, OSN 1993, nr 6, poz. 96, uchwała SN z 4 stycznia 1995 r., III CZP 164/94, PUG 1995, nr 5, s. 20). W każdym razie jednak klauzula umieszczona na fakturze nie może zmieniać powyższych zasad ustalania właściwości przemiennej.

Jeśli umowa nie zawiera postanowień w zakresie odsetek za zwłokę w zapłacie, zgodnie z którymi dostawcy należą się odsetki maksymalne, to zawarcie takiej klauzuli na fakturze będzie bezskuteczne. W takim przypadku dostawy będą się należały jedynie odsetki ustawowe. Roszczenie o nie przysługuje bez względu na to, czy strony zastrzegły je w umowie, zapisano to na fakturze itp.

Jeśli umowa nie zawiera postanowień co do terminu zapłaty, roszczenie o nią staje się wymagalne po wezwaniu przez wierzyciela. W związku z powyższym pojawiły się wątpliwości czy wystawienie faktury należy traktować jako wezwanie do zapłaty.  W kwestii tej wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 23 października 2001 r. I CKN 323/99 – faktura, w której został określony termin jej płatności, sporządzona przez pracownika wierzyciela, do którego obowiązków należało sporządzanie takich czynności, jest wezwaniem do zapłaty. Naszym zdaniem pośrednio z tego orzeczenia można wyciągnąć wniosek, iż również faktury nie wskazują na określony termin płatności może być traktowana jako wezwanie do zapłaty, jeśli zawiera wyraźne oświadczenie w tym zakresie.

Te klauzule, które nie odnoszą skutku w razie umieszczenia ich wyłącznie na fakturze (tj. o właściwości sądu czy odsetkach maksymalnych) dla swej skuteczności wymagają wprowadzenia do umowy, przy czym o właściwość sądu może być, ale nie musi, zawarta odrębna umowa.